Wat het verschil tussen normale en chronische stress inhoudt

Iedereen krijgt wel eens met stress te maken. Het menselijk lichaam is in staat om hier mee om te gaan. Iedere keer als je stress ervaart, komt er een kettingreactie in je lichaam op gang. In normale situaties zal de stress verdwijnen zodra de oorzaak van de stress weg is. Er zijn ook mensen waarbij het lichaam niet terugkeert in een normale toestand. Als je blootgesteld wordt aan langdurige stress kun je slachtoffer worden van chronische stress. Wat is het verschil tussen normale en chronische stress?

De werking op het zenuwstelsel

Het menselijk lichaam is ervoor gemaakt om te kunnen omgaan met stress. Het autonome zenuwstelsel (buiten onze wil om) bestaat uit het sympathisch en het parasympathische stelsel. Dit probeert doorlopend om je lichamelijke en emotionele reacties op stressvolle situaties af te stemmen. Het sympathisch zenuwstelsel reageert in geval van stress. Het bereidt je lichaam voor om te vluchten of te vechten. Het parasympathische zenuwstelsel krijgt in een rustsituatie de overhand.

De effecten op het lichaam

Stresssituaties vergen een fysieke en mentale aanpassing, zoals een versnelde hartslag, verwijding van je pupillen en verhoging van de bloedsuikerspiegel. Deze reacties worden gestuurd door het sympathisch zenuwstelsel en ze stellen je in staat om snel te reageren op iedere verandering in je omgeving, door je sneller te laten bewegen, beter te laten zien en vlotter te laten denken. Iedere keer dat je lichaam stress ervaart, komt dezelfde biologische en fysiologische kettingreactie op gang. Die kettingreactie noemen we het stresssyndroom.

Stadia van stress

Stress is niet bedoeld om langdurig aanwezig te zijn. Nadat het gevaar dat je hebt waargenomen is verdwenen, neemt het parasympathische stelsel het meestal wel weer over. Dat geeft je lichaam de kans om terug te keren in en normale, niet gestresste toestand. De stadia van stress en wat het met je lichaam doet worden hierna benoemd.

Stadium 1: alarm

De eerste reactie op stress is de "vluchten-of-vechtenrespons". Je sympathische zenuwstelsel pompt adrenaline je bloedbaan, een hormoon dat in de bijnieren wordt gevormd. Door die adrenaline versnelt je hartslag en stroomt er meer bloed naar je spieren en je hersenen. Bloedvaten die juist onder de huid liggen, trekken zich samen. De reden hiervan is dat je in geval van verwonding zo weinig mogelijk bloed verliest. De pupillen worden groter zodat je beter kunt zien en een verhoogde suikerspiegel zorgt ervoor dat je snel veel energie tot je beschikking hebt. Zodra de oorzaak van de stress is verdwenen, keert je lichaam weer terug naar een normale staat. Maar als de veroorzaker blijft, dan beland je in het volgende stadium.

Stadium 2: aanpassing

In dit stadium reageert je lichaam door weerstand op te bouwen en door zich aan de stress aan te passen. De aanmaak van adrenaline wordt minder en de effecten van de acute alarmfase worden minder. De bijnierschors produceert hormonen die we corticosteroïden noemen. Je past je aan de stressfactor aan, ook wel stressor genoemd. Meestal zal de stressor uiteindelijk verdwijnen, zodat de effecten van dit stadium ook langzaam wegebben. Maar wanneer je lichaam te vaak aan stress wordt blootgesteld zonder dat er tussendoor perioden van rust zijn, dan word je moe, lichtgeraakt en lusteloos. Bovendien verlies je dan je concentratie.

Stadium 3: uitputting

In dit laatste stadium is je lichaam door alle energievoorraden heen. Uiteindelijk zullen je bijnieren, die normaal andrenaline aanmaken, ook uitgeput raken. Je bloedsuikerspiegel daalt en deze combinatie van factoren leidt weer tot een verminderd vermogen om stressvolle situaties op te vangen. Dit leidt tot een voortschrijdende mentale en fysieke uitputting, tot allerlei ziekteverschijnselen en zelfs tot instorting. In dit stadium ben je een slachtoffer van chronische stress. De reacties op diverse stressoren verschillen van persoon tot persoon, zodat jij dit stadium misschien eerder bereikt dan iemand anders.

De gevolgen van chronische stress

In de snelle en hectische wereld van nu kunnen talloze gebeurtenissen tot stressreacties leiden. Als je leven zich voortslingert van de ene crisis naar de andere, dan kun je je niet langer meer goed ontspannen nadat de ergste spanning voorbij is. Chronische stress treedt op wanneer acute stresssituaties ertoe leiden dat je lichaam doorlopend in een staat van paraatheid blijft. Als gevolg hiervan kunnen er ernstige mentale en psychische gezondheidsproblemen ontstaan.