De geneeskracht van Grove Den

De grove den kent eetbare delen. In schaarse tijden werd de binnenbast gedroogd en vermalen om het als meel te gebruiken; het werd vermengd met meel van graanproducten. De jonge loten kun je tot stroop verwerken wat een lekker boterhambeleg is. Sommige bonbonmakers doen een klein beetje etherische olie op basis van grove den in de bonbonvulling wat deze zoete lekkernij een aangenaam frisse smaak geeft. Grove den wordt daarnaast als geneesplant gebruikt; het wordt in de fytotherapie vooral bij luchtwegenaandoeningen ingezet. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving grove den
• Geschiedenis medicinaal gebruik grove den
• Modern onderzoek grove den
• Werkzame stoffen grove den
• In- en uitwendig gebruik grove den voor luchtwegen
• Inwendige medicinale werkingen grove den
• Uitwendig gebruik bij doorbloedingsstoornissen
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving grove den

In het Latijn heet dez plant Pinus Sylvestris. Pinus is een woord dat is afgeleid van het Keltisch woord ´pin´ wat ´rots´ beduidt. Oorspronkelijk groeide de grove den in bergachtige gebieden, die uiteraard eveneens rijk aan rotsen zijn. Sylvrestris is een Latijns woord en betekent ´groeiend in het bos´. In het Nederlands kent deze boom een bonte verzameling volksnamen: gewone pijn, pijnboom, vliegden, dennenboom, Schotse spar, grenenboom, keenboom, mastboom, bosspor, harsboom, grove mast, dan, deel, deen, dein, den, din, grove spar, kienhout, mast, mastenpijn, mastenspar, noordse den, pijnboom, pijnappelboom, Schotse den, Schotse pijnboom, silvesterpijn, spar, sparre, sper, sperreboom en wilde pijnboom.

Geschiedenis medicinaal gebruik grove den

Het gebruik van grove den en zijn familie voor geneeskrachtige doeleinden door leden der mensheid is minstens millennia oud. Hippocrates, grondlegger van de geneeskunde uit het oude Griekenland, en Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidenwetenschap, mengden de naalden en de knoppen met honing om dit als medicijn bij verkoudheid, slijmvorming, keelpijn, hoest, jicht en reuma aan te wenden. Deze toepassingen worden onderschreven in de hedendaagse op wetenschappelijk onderzoek gestoelde fytotherapie. Rembert Dodoens, baanbrekende kruidenwetenschapper uit de 16e eeuw, gebruikte medicijnen op basis van grove den eveneens voor ziekten aan de longen, bij hoest en om lever en nier te ´openen´. Een postieve werking op de lever lijkt volgens de laatste onderzoeken inderdaad het geval te zijn. De grove den kreeg in Nederland een belangrijke plaats in de cultuur doordat het één van de bomen bleek die kan groeien op stuifzanden die zijn ontstaan na overbegrazing. Daardor zijn er vele dennenbossen aangelegd, zoals op de Veluwe.

Modern onderzoek grove den

Onderzoek uit 2011 toont aan dat de grove den hoogstwaarschijnlijk in de toekomst ingezet kan worden als basis voor behandelingen tegen ADHD, de negatieve gevolgen van roken, bescherming tegen UV-licht van de zon en menstruatiepijn. De flavonoïde pycnogenol is vooral de werkzame stof bij deze medicinale aanwendingen. Dit fytonutriënt zit samen met diverse andere flavonoïden in de bast van grove den. Er dient meer onderzoek te komen om de reeds opgedane gegevens uit te breiden en te onderbouwen. Volgens dit onderzoek, wat gedaan is door Iraanse wetenschappers, kan pyconogenol sommige gevolgen van diabetes mellitus verminderen en hart- en vaatziekten tegen gaan; dat laatste doordat het een natuurlijke bloedverdunner is. Pycnogenol behoort tot de sterke antioxidanten en kan daarnaast de werking van andere antioxidanten in het lichaam versterken. Deze werking is nuttig voor diabetici opdat hun ziekte niet verder uitbreidt. Hieraan kan worden toegevoegd dat in tegenstelling tot de farmaceutische wetenschap de kruidenwetenschap aantoont dat diabetes genezen kan worden, en de degeneratieve ontwikkeling van het ziektebeeld tot staan kan worden gebracht; reguliere behandelingsmethoden gaan ervan uit dat suikerziekte altijd verergert.

Werkzame stoffen grove den

Van de grove den worden voorlopig vooral de gedroogde bladknoppen, bladscheuten en naalden gebruikt. Het flavonoïderijke schors gebruiken is wellicht iets van de toekomst. In grove den zitten diverse essentiële oliën waaronder: alfa- en betapineen, limoneen, borneol en cadineen. Voorts bevat het bitterstoffen in de vorm van pinicrinen. Overige inhoudsstoffen zijn: hars, tanninen, gluciden, vitamine C, alfa- en betacaroteen, luteïne, neoxanthine, violaxanthine, boterzuur, valeriaanzuur en chamazuleen.

In- en uitwendig gebruik grove den voor luchtwegen

Grove den is een slijmoplossend middel waardoor het ophoesten van slijmen bevorderd wordt. Etherische olie op basis van grove den wordt na orale inname door de longen uitgescheiden waar het zijn werking kan doen door de trilhaartjes te activeren. Daarnaast is het een ontsmettend middel; het weert schimmels en bacteriën in de luchtwegen. Door zijn ontstekingswerende werking zuivert het de bijholten en de luchtwegen. Het stimuleert de ademhaling in die zin dat het de uitademing van koolzuurgas bevordert en het slijmoplossend is. Al deze medicinale werkingen maken het een geschikt natuurmedicijn om door fytotherapeuten zowel oraal als uitwendig te worden ingezet bij:

• Chronische bronchitis, bronchitis,
• Verkoudheid, hoest, droge hoest, sinusitis of neusbijholteontsteking,
• Strottenhoofdontsteking, keelpijn, amandelontsteking.

Inwendige medicinale werkingen grove den

• Vermoeidheid omdat het een tonicum is voor de bijnierschors; pineen heeft een cortisonachtig effect,
• Lage bloeddruk omdat grove den opwekkend en bloeddrukverhogend werkt,
• Grippale toestanden aangezien het zweetdrijvend werkt,
• Blaasontsteking, prostaatontsteking en oedemen omdat het diuretisch is en ontstekingswerend,
• Artritis, artrose en jicht door de diuretische, bloedzuiverende en ontsmettende werking.

Uitwendig gebruik bij doorbloedingsstoornissen

In grove den zijn het vooral de terpenen die de doorbloeding van de huid stimuleren; ze veroorzaken een warm en beetje rozig effect. Voor uitwendige toepassing word er gebruik gemaakt van van schorsextracten op basis van de pijnboom. De boom is rijk aan Oligomere ProCyaniden of OPC. Deze stof bevordert de perifere doorbloeding en beschermt de haarvaten. OPC´s worden aangewend bij:

• Nachtelijke beenkrampen,
• Koude voeten,
• Spataderen, aambeien,
• Blauwe plekken,
• Branderige en rusteloze voeten.

Etherische olie, zalf, baden en massageoliën worden ingezet bij:

• Spieratrofie na gipsdragingen,
• Reumatische aandoeningen zoals artritis, artrose en artritis urica oftewel jicht,
• Spierpijn, stijve spieren, pijnlijke vermoeide spieren,
• Zenuwpijnen,
• Slapeloosheid,
• Neurovegetatieve dysonie, oververmoeidheid, prikkelbaarheid, zenuwuitputting.

Consulteer de fytotherapeut

Wie grove den als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Grove denextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.