De geneeskracht van Sleutelbloem

De geneeskracht van Sleutelbloem Petrus de hemelpoortbewaker maakte op een goede dag de hemelpoort op maar was er niet helemaal bij met zijn gedachten. Hij liet de sleutels vallen. Dagenlang vielen de sleutels. Tot ze op aarde neervielen. Dichtbij de plek waar ze terecht kwamen was een meisje aan het spelen. Haar oog viel op de felglimmende sleutels. Zoiets had ze nog nooit gezien. Langzaam kwam ze dichterbij maar ze durfde de sleutels niet op te rapen. Ze besloot haar moeder te halen want zoiets bijzonders, dat moest ze gewoon zien. Toen ze terug kwamen op de aangewezen plek lagen daar geen sleutels meer. Petrus had een engel naar de aarde gestuurd die op het moment dat niemand keek snel de sleutels oppakte en terug gaf aan Petrus. Wel zagen moeder en dochter een tot op dat moment totaal onbekende bloem. Er werd besloten het de sleutelbloem te noemen. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening sleutelbloem / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)Botanische tekening sleutelbloem / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)

Inhoud:


Naamgeving sleutelbloem

De botanische naam van deze plant is Primula Veris. Primula is afgeleid van ´primus´ wat ´eerste´ betekent. Volgens Gerard, de Engelse botanicus, heet de plant zo omdat hij als eerste bloeit in de lente. Veris zou ´van de lente´ betekenen, hoewel sommigen er een vervoeging van ´vera´ in zien wat ´waar´ beduidt. Het Nederlands kent een ruime hoeveelheid volksnamen voor de sleutelbloem: gulden sleutelbloem, gewone sleutelbloem, echte sleutelbloem, bakbloem, bakkerinnetjes, pannekoeken, pannebloem, vrouwenoogjes, tabaksbloem, eierkruid, paassleutel, paasbloem, woudkruid, noenluiker, kattekousen, nunnekousen, St Pieterskruid, kerkesleutels, groenwammesje, peterssleutel, struifje en teunisje.

Geschiedenis medicinaal gebruik sleutelbloem

De sleutelbloem komt niet voor in de landen waar de bakermat van Europa ligt. Daarom is de plant voor het eerst genoemd bij de Duitse Hildegard van Bingen, een Rooms Katholieke boekenschrijfster en kruidenexpert uit de Middeleeuwen. Ze prees de plant aan bij zwartgalligheid. De plant wordt vandaag de dag bij een geestelijke aandoening als prikkelbaarheid gebruikt maar niet bij depressiviteit. In de Middeleeuwen werd het kruid gebruikt om krampen te verminderen. De bloem heeft inderdaad een wetenschappelijk bewezen krampstillend effect. Culpeper, de Engelse botanicus en herbalist was van mening dat de bloem tegen alle mogelijke hoofdkwalen kon worden gebruikt. Uitwendig kon volgens Culpeper de plant tegen sproeten, rimpels, vlekken en zonnebrand worden aangewend. Deze werkingen gelden heden ten dage nog steeds, zij het dat de geneeskracht voor de huid niet de belangrijkste werking is. Dat is namelijk de geneeskracht die sleutelbloem heeft bij verkoudheden en borstklachten zoals bronchitis; dat besef ontwaarde na de 17e eeuw. De sleutelbloem werd daarnaast steeds vaker als kalmeringsmiddel gedronken. In de moderne fytotherapie kende de sleutelbloem zijn definitieve doorbraak als adequate medicinale plant met als belangrijkste werking de inzetbaarheid bij hoest en bronchitis.

Sleutelbloem / Bron: Alvals, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Sleutelbloem / Bron: Alvals, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Werkzame stoffen sleutelbloem

De wortelstokken van sleutelbloem bevatten de meeste saponinen welke van belang zijn voor de luchtwegen. De bloemen en het blad worden zelden gebruikt. In plaats van sleutelbloem mag je slanke sleutelbloem, Primula Eliator gebruiken; ze vertonen dezelfde geneeskracht. In sleutelbloem zijn vooral saponinen werkzaam. Er zitten vooral monodesmoide trterpene saponinen in waarvan primulazuur de belangrijkste is. Verder bevat het de flavonoïden luteoline, apigenine, quercetine, kaemferol dirhamnoside, gossypetine en 3-gentiotrioside. Voorts bevat het sleutelbloempje de fenolglycoside primulaverine, etherische olie, carotenoïden, enzymen waaronder primverase, bitterstoffen, vitaminen C en mineralen.

Sleutelbloem tegen hoest en bronchitis

Saponinen in sleutelbloem prikkelen de maag via het maagslijmvlies waardoor in een reflexreactie de bronchiale secretie wordt verhoogd en etherische oliën uit sleutelbloem via het longslijmvlies naar buiten komen zodat het slijm vervloeit, oplost en beter opgehoest kan worden. Primulaverine zorgt samen met primverase voor een ontstekingsremmende werking. Door deze medicinale eigenschappen kan een natuurmiddel op basis van sleutelbloem in de fytotherapie worden aangewend bij de volgende indicaties:
  • Chronische bronchitis,
  • Droge bronchitis met taaislijm.
  • Hoest,
  • Adjuvans bij sinusitis.
Opmerking: Sleutelbloem wordt beslist niet gegeven bij krampachtige hoest en astmatische klachten.

Sleutelbloem als kalmeringsmiddel

Sleutelbloem bedaart zenuwen en ontspant de spieren. Het werkt krampstillend. De bloem werkt iets meer krampstillend dan de wortel. Door deze geneeskrachtige eigenschappen kan dit geneeskruid door een fytotherapeut worden voorgeschreven bij:
Sleutelbloem / Bron: R-bitzer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Sleutelbloem / Bron: R-bitzer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Agitatie, opgewondenheid, nervositas, rusteloosheid,
  • Slapeloosheid, prikkelbaarheid,
  • Hoofdpijn, migraine,
  • Krampen, nerveuze maagdarmkrampen.

De vochtafdrijvende werking van sleutelbloem maakt het een adjuvans voor artrose, artritis en jicht. Een adjuvans wil zeggen dat het een stof is die andere medicinale werkingen ondersteunt.

Uitwendige toepassingen sleutelbloem

Sleutelbloem is een natuurlijke pijnstillende ontstekingsremmer door primulaverine en primverosidase. Daarnaast is het een hemolytisch kruid; wat wilt zeggen dat het bloedingen stelpt. Hierdoor vindt sleutelbloem toepassing in de fytotherapie bij de volgende uitwendige indicaties:
  • Gezichtsneuralgie of aangezichtspijn, migraine,
  • Artritis en artrose,
  • Kneuzingen en bloeduitstortingen,
  • Zonnebrand,
  • Schaafwonden, insektenbeten, puistjes, jeuk.

Consulteer de fytotherapeut

Wie sleutelbloem als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Sleutelbloemextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.
© 2013 - 2024 Tom008, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De slanke sleutelbloem in het wild of gekweektDe slanke sleutelbloem in het wild of gekweektDe slanke sleutelbloem of Prímula elátior hoort bij de sleutelbloemfamilie of primulaceae. Het is een statige plant met…
Sleutelbloem, verhalen en legendesDe gewone Sleutelbloem, Primula officinalis of Primula veris, komt in ons land in vochtige weilanden en in bossen nog we…
Acute- en chronische bronchitisAcute- en chronische bronchitisIemand met bronchitis heeft een ontsteking aan de luchtwegen. Deze aandoening heb je in 2 vormen, dit zijn acute bronchi…
Migraine, wat is het en wat zijn oorzaken van migraine?Migraine is flinke hoofdpijn in aanvallen. Een aanval kan enkele uren duren, maar in sommige gevallen kan een aanval ook…

De geneeskracht van TormentilDe geneeskracht van TormentilDe duivel was boos op de tormentil want hij genas alle zieken. Hij beet daarom de wortel van de tormentil af; sindsdien…
De geneeskracht van Pelargonium SidoidesDe geneeskracht van Pelargonium SidoidesDeze plant komt oorspronkelijk uit een klein gebied in Zuid-Afrika en wordt tegenwoordig volop in heel dit Zuid-Afrikaan…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: BerndH, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, Geert Verhelst
  • Blöte-Obbes, De Geurende Kruidhof
  • http://www.itd.unair.ac.id/files/ebook/Herbal%20Medicines%202nd%20Ed/www.medicinescomplete.com/mc/herbals/current/hrb0047.htm
  • Fotoś: wikimedia commons
  • Afbeelding bron 1: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
  • Afbeelding bron 2: Alvals, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: R-bitzer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Tom008 (1.183 artikelen)
Gepubliceerd: 04-02-2013
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Natuurgeneeswijze
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.