De geneeskracht van Rozenbottel

Rozenbottel wordt reeds millennialang gebruikt door de mensheid om zijn nutritionele en geneeskrachtige eigenschappen. Dat pas recent de wetenschap namen heeft gegeven aan de stof vitamine C, die rozenbottel rijkelijk bevat, doet niets af aan het feit dat het in voorgaande eeuwen een veelbeproefd medicijn was. Zowel de vrucht als de zaden werden gebruikt als basis voor medicijn. Rozenblaadjes, die een culinaire lekkernij vormen in een salade, werden ook gebruikt. De voornaamste medicinale aanwending in het heden is tegen artritis, artrose en ter aansterking van het lichaam doordat de vele vitaminen vermoeidheid doet verdwijnen. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving rozenbottel
• Roos in de oudheid
• Roos in de middeleeuwen
• Engelse botanici uit Renaissance
• Rozensiroop van de rozenbottels of de blaadjes
• Werkzame stoffen rozenbottel
• Rozenbottel als tonicum
• Rozenbottel als weerstandsverbeteraar
• Rozenbottels tegen artrose en artritis
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving rozenbottel

De botanische naam voor de rozenbottelstruik is Rosa Canina; dat betekent ´Roos van de Hond´ of ´Hondsroos´. De plant zou zo heten omdat de wortel vroeger werd gebruikt om beten van dolle honden mee te behandelen. Het Nederlands kent een ruim aantal volksnamen voor deze plant: Hondsroos, Roze Egelantier, Wilde Roos, Bottelroos, Heggenroos en Wiepedoorn. De vrucht heeft de volgende volksnamen: Hagenbottel, Haneku, Jope, Klokske en Papekullekens.

Roos in de oudheid

In Engeland werd een 2000 jaar oud lijk opgegraven waarin rozenbottelpitjes werden aangetroffen. Dat wijst erop dat rozenbottel al minstens 2000 jaar gegeten wordt. Resten van wilde rozenbottels werden in potten en afvalkuilen van duizenden jaren geleden gevonden. De roos is van oudsher een veel ingezette plant. In het antieke Egypte vlocht men rozenkransen, al ver voordat de Rooms Katholieke kerk hun volgers opdroeg om een kralenketting met de naam rozenkrans te gebruiken teneinde zich aan het kerkelijke instituut te binden. De antieke Perzen hebben de eerste roos gecultiveerd. Vanuit Perzië verspreidde de roos naar Mesopotamië, Palestina om vervolgens via het oude Griekenland in Europa aan te komen. De antieke Romeinen bouwden een hele cultuur rondom het fenomeen roos; parfums, cosmetica en culinaire kunsten werden met rozenblaadjes verrijkt. Plinius de Oudere schreef dat men rozenbottelsiroop gebruikte voor medicinale doeleinden. De Katholieke kerk heeft het gebruik van de roos terug gedrongen, zoals de kerk veel medicinale planten heeft verboden.

Roos in de middeleeuwen

Pas in het begin van de Middeleeuwen werd de roos in ere hersteld door Karel de Grote die beval dat in rozen in keizerlijke tuinen moesten staan. De roos begon het symbool der liefde te worden en de kerk greep de populariteit van de roos aan door het te gebruiken in de Maria-verering. De Arabische arts Avicienna maakte in de 10e eeuw voor het eerst rozenwater. Vanaf de 13e eeuw werd het een gebruik om rozen langs wegen te planten. In de volksgeneeskunde werd de roos gebruikt om grippale toestanden, verkoudheid en koorts mee te bestrijden. De zaden werden gebruikt als vochtafdrijvend middel. De bloemen van de roos werden gegeten. De wortel van de roos werd eveneens om medicinale redenen gebruikt. Dit komt overigens niet overeen met rozenwortel of rhodolia, wat een hele andere plant is. De reuzengalwesp veroorzaakt woekeringen aan de rozentakken; zelfs deze woekeringen werden voor medicinale doeleinden aangewend in eind van de Middeleeuwen.

Engelse botanici uit Renaissance

John Gerard was een Engels botanicus en herborist uit de 16e eeuw die onder andere een grote kruidentuin in Londen onderhield. Hij beschouwde rozenbottels als een culinaire lekkernij met vele toepassingen. Nicholas Culpeper, een Engelse herborist schreef in de 17e eeuw dat je brood kon dopen in rozenwater om dit op de ogen aan te brengen die roodomrand waren. Het hielp eveneens tegen ontstoken ogen en bloeddoorlopen ogen, volgens Culpeper. In de fytotherapie wordt het nog steeds gebruikt als oogbad tegen oogbindvliesontsteking. Verder zei Culpeper dat rozenwater afkoelend werkt en het hart versterkt. Culpeper schreef in zijn tijd een lijvig boek dat The Complete Herball was genaamd. Hij noemde ook de volgende werkingen van rozenbottel: bij verkoudheid, hoest, indigestie, nierstenen breken en darmkrampen verlichten.

Rozensiroop van de rozenbottels of de blaadjes

Net voordat de Tweede Wereldoorlog uitbrak ontdekten wetenschappers dat rozenbottel rijk is aan vitamine C. Daarnaast ontdekte men dat bovendien vitamine A, B en het mineraal kalium erin zat. Niet lang hierna heeft men siropen gemaakt van rozenbottel met een weerstandsverbeterend karakter. Deze siroop was in eerste instantie medicinaal van aard en heeft later in afgezwakte vorm zich een vaste plek weten te verschaffen op de schappen van de supermarkt. Naast verkoudheid werd er indigestie, maag- en menstruatiekrampen, diarree en misselijkheid mee aangepakt. Bij nierproblemen is rozensiroop een vochtafdrijvend middel. Tegenwoordig wordt de echte, originele rozensiroop gemaakt van rozenblaadjes in Nederland verkocht als Indonesisch product, omdat dit door de Indo´s en Indonesiërs een aangename drank wordt gevonden.

Werkzame stoffen rozenbottel

De rozenbottel bevat veel verschillende fytonutriënten. Vitamine C behoort tot de belangrijkste inhoudsstoffen van dit vruchtje. Er zit relatief 10 keer zoveel vitamine C in een rozenbottel als in sinaasappel. Qua flavonoïden bevat het onder andere rutine, isoquercitrine, catechine en epicatechine. Er zit bijzonder glycolipide in; een glycosideafgeleide van mono- en diglycerol. Verder bevat het de vruchtenzuren appelzuur, citroenzuur en malonzuur. Overige voedingsstoffen die in deze vrucht huizen zijn: looistoffen, anthocyanen, koolhydraten, pectine, vezels, de carotenoïden betacaroteen, lycopeen, zeaxanthine en isomeren van rubixanthine, luteïne en betacryptoxanthine, de vitaminen B1, B2, B3, B5, K, E en de mineralen calcium, kalium, fosfor, ijzer, boron, chloor, chroom, koper, magnesium, silicium, zwavel en zink.

Rozenbottel als tonicum

Omdat de vitamine C in rozenbottel wordt ingenomen in combinatie met flavonoïden, is het een beter opneembare vitamine C-soort dan synthetisch vervaardigde ascorbinezuur waarvan het niet wettelijk verboden is het onder de naam vitamine C als supplement aan consumenten te slijten. Door de gezonde werkingen van vitamine C is het een tonicum, een aansterkend middel en een opwekkend middel. Verder is het een antianemicum; een geneesmiddel dat bloedarmoede tegen gaat. Door deze medicinale eigenschappen kan rozenbottel of producten waarin rozenbottel verwerkt zit worden aanbevolen door een fytotherapeut bij de volgende indicaties:

• Vermoeidheid door vitaminetekort,
• Preventie van vitaminegebrek,
• Voorjaarskuren, lentekuur, herstel na operatie of zware ziekte,
• Voorkomen van ouderdomsverschijnselen,
• Ondersteuning bij zwangerschap en zogen; borstvoeding geven,
• Kinderen in de groei,
• Anemie of bloedarmoede,
• Preventie van scheurbuik,
• Tandvleesontsteking, Bloedend tandvlees, spruw.

Rozenbottel als weerstandsverbeteraar

Niet alleen vitamine C maar ook betacaroteen, flavonoïden, catechine en mineralen versterken het immuunsysteem. Hierdoor heeft men een betere weerstand tegen ziekten. Stoffen in rozenbottel vangen vrije radicalen, welke als ze in te grote getale in het lichaam voorkomen voor vele ziekten, waaronder de gevreesde welvaartsziekten kunnen zorgen. Door deze preventieve werking wordt rozenbottel door fytotherapeuten ingezet bij de volgende indicaties:

• Infectieziekten met koorts,
• Preventie en aanpak van grippale infecties,
• Verkoudheden,
• Verzwakte weerstand
• Luchtwegenaandoeningen.

Rozenbottels tegen artrose en artritis

Zoals bij de meeste natuurproducten zullen door bewaring vitaminen vervliegen. Rozenbottels kun je maximaal een jaar bewaren; wat goed uitkomt want na een jaar zijn er weer nieuwe vruchtjes aan de struik. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat als een artritispatiënt drie weken lang rozenbottels eet, er 82% kans is op minder pijn. De behoefte aan pijnstillers neemt af. Dat komt omdat vitamine C en flavonoïden die de vitamine C-werking ondersteunen voor een ontstekingswerend effect zorgen. Daarnaast is het een sterke antioxidans, wat onder meer inhoudt dat nieuwe gewrichtsontstekingen minder kans krijgen te ontstaan. Hierdoor wordt rozenbottel gebruikt bij de reumatische aandoeningen artritis en artrose.

Consulteer de fytotherapeut

Wie rozenbottels als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Rozenbottelextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de mogelijke nevenwerkingen en interacties met medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkzaamheden zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gehanteerd in de fytotherapie.