Geld in geuren en kleuren

"Geld stinkt niet", zei de Romeinse keizer Vespasianus tegen zijn zoon Titus, toen deze zich beklaagde over de herkomst van belastinggelden uit de verkoop van urine uit de riolen van Rome. De keizer bedoelde daarmee dat geld niet minder waard wordt door de herkomst ervan. Wat dat betreft hebben zich de meningen niet veel veranderd sinds die tijd.

De herkomst van geld boeit de fiscus niet

Politici beschouwen de herkomst van geld als het beslissende criterium voor de ethische waarde ervan, zolang het maar niet gaat om de belastinginkomsten van de staat:

• belastinginkomsten uit criminele activiteiten stinken nog steeds niet;
• en ook belastinggelden die bij rokers worden ingezameld zijn van harte welkom, zelfs als die rokers de lucht verpesten.

De kleur van geld

De wijze waarop mensen tegen geld aankijken wordt tegenwoordig ook wel eens bepaald door de kleur ervan. "Groen" geldt bij geld in de vorm van de “Greenback” als een uiting van het imperialisme en het kapitalisme. De vijanden van Amerika en antikapitalisten willen de Greenback daarom vernietigen.

Goud als enige alternatief voor de "Greenback"

Dat de dollar desondanks nog altijd onaangetast en misschien zelfs in versterkte mate als leidende munteenheid voor de wereldeconomie geldt, is een teken van waardering voor de betekenis van het moderne papiergeld in economie en samenleving.

Na terugval van de eens zo veelbelovende Euro, blijft goud het enige alternatief voor de “Greenback”. Maar goud genereert geen inkomen in de vorm van rente en onttrekt zich daarmee aan de belasting. Waarschijnlijk wordt het bezit ervan om die reden in sommige landen af en toe weer verboden.

Kleurverandering: zwart geld witwassen

Echt viés is zwart geld en schoon is wit geld. Maar kleurvoorkeuren hebben zich in de loop der tijden veranderd. Dacht men vanaf ongeveer 1990 bij zwart geld aan de opbrengsten uit drugshandel en georganiseerde misdaad, vandaag de dag verstaat men daar in de eerste plaats gelden onder die door zwartwerk zijn ontstaan of waarvan de opbrengst aan de fiscus wordt verzwegen.

Dankzij het onderscheid tussen zwart en wit geld zijn er ook twee sectoren die de kleurverandering mogelijk maken. Bij het omzetten van zwart naar wit geld, spreekt men van witwassen, het omgekeerde proces van normale criminaliteit zoals diefstal, fraude en drugshandel. Deskundigen spreken dan van een "basisdelict".

Als wit geld door het basisdelict drugshandel tot zwart geld wordt en vervolgens door middel van witwassen weer tot wit geld, dan gaat dat gepaard met kosten en waardeverlies. Voordeliger is het om wit geld wit en zwart geld zwart te laten. De transactiekosten blijven op die manier laag.

Aangescherpte controle op verdachte geldbewegingen

Om meer grip te krijgen op verdachte geldbewegingen in het kader van witwaspraktijken werd in 1989, de Financial Action Task Force (FATF) opgericht:

• daarbij ging het in eerste instantie om drugshandel en georganiseerde misdaad;
• na “Nine Eleven” trok de FATF ook de financiering van terrorisme naar zich toe;
• en in 2013 ook de handel in massavernietigingswapens.

Verhoogd "kleurrisico" bij politici

Maar het zwarte karakter van geld ligt niet alleen aan de herkomst of het toekomstig gebruik (terrorisme) ervan, het kan ook worden opgeroepen door de bezitter ervan. Bijzonder verdacht zijn politici, waarbij ten alle tijde een verhoogd kleurrisico bestaat. De Financial Action Task Force spreekt in dat verband van PEP's, Politically Exposed Persons.

Het is echter verbazingwekkend dat politici, die de regels ter bestrijding van witwassen moeten opstellen, de eigen beroepsgroep in zo’n kwaad daglicht stellen. Maar ze moeten het zelf maar weten.