Perineum pijn: pijn tussen balzak en anus of vagina en anus

Het gebied tussen de anus en bij vrouwen de vulva/vagina en bij mannen de balzak (scrotum) wordt het perineum genoemd. Het perineum wordt ook wel 'bilnaad' genoemd, niet te verwarren met 'bilspleet'. Het perineum bestaat vooral uit spieren en huid, en het gebied geldt bij beide geslachten als erogene zone. In dit artikel gaan we in op een aantal mogelijke oorzaken van pijn aan het perineum, bij zowel mannen als vrouwen. Bij mannen kan pijn aan het perineum samenhangen met prostaataandoeningen. Een drukkend gevoel of pijn aan het perineum kan bij vrouwen optreden na de zwangerschap. Een andere mogelijkheid van pijn aan het perineum is een zenuwbeklemming rond anus of schaamstreek. Dit kan bij zowel mannen als vrouwen optreden.

Mogelijke oorzaken van pijn aan het perineum zijn:

• Nierbekkenontsteking
• Pudendal nerve entrapment (PNE)
• Perineum trauma als gevolg van bevalling
• Abces van de klieren van Cowper
• Goedaardige prostaatvergroting
• Prostaatontsteking
• Prostaatkanker

Nierbekkenontsteking

Vrouwen en mannen
Wanneer een blaasontsteking niet op tijd wordt behandeld, dan kunnen de bacteriën vanuit de blaas 'opstijgen' naar de nier waardoor er een nierbekkenontsteking of pyelonefritis ontstaat. Een blaasontsteking komt heel vaak voor bij vrouwen en veel minder bij mannen en is een oppervlakkige ontsteking van het slijmvlies in de blaas. Je hebt vaak last van een pijnlijk of branderig gevoel bij het plassen, pijn in de onderbuik of hematurie (bloed in de urine), regelmatig aandrang en vaak plas je steeds kleine beetjes. Vaak heb je geen koorts, maar soms wel verhoging. Als de infectie zich uitbreidt naar het nierweefsel of prostaatweefsel (zie onder), dan voel je je ziek, heb je hoge koorts wat gepaard gaat met koude rillingen, ben je misselijk, heb je pijn in de flank of perineum. Klachten bij het urineren kunnen dan ontbreken.

Pudendal nerve entrapment (PNE)

Vrouwen en mannen
PNE duidt op een zenuwbeklemming rond anus of schaamstreek, hetgeen tot chronische pijn van het verzorgingsgebied van een bepaalde zenuw, de nervus pudendus, leidt. Deze pijn verergert als je gaat zitten.

Perineum trauma als gevolg van bevalling

Vrouwen
Het perineum is het gedeelte waar barende vrouwen mogelijk kunnen scheuren tijdens de bevalling of waar een episiotomie ('knip') gezet wordt als dit nodig is. In dat geval is het perineum gezwollen en heeft het hechtingen. Vaak betreft het hechtdraad dat na uiterlijk twee weken vanzelf is opgelost. Niet alleen door inknippen of inscheuren kan een vrouw die bevallen is, last hebben van het perineum. Heel veel vrouwen hebben na de bevalling pijn aan het perineum. De mate en ernst van de klachten hangt af van hoe zwaar de bevalling was. Als je baby er gemakkelijk uitkwam na een paar keer persen zonder inknippen of inscheuren, dan zal de pijn waarschijnlijk meevallen. Maar als je twee uur lang hebt lopen persen en er kwam een flinke baby tevoorschijn, dan heb je grote kans dat je er veel last van zult hebben.

Wat veroorzaakt deze pijn? Ten eerste heeft de baby die door het geboortekanaal is gegaan, de weefsels opgerekt waardoor deze wat gezwollen en pijnlijk zijn. Ook doet een knip of scheur in het perineum pijn. De eerste paar dagen na een bevalling is de pijn het ergst, maar daarna zakt het weg en vaak is de pijn binnen een week over. Een zwangere vrouw kan zich hierop voorbereiden door het perineum regelmatig te masseren met speciale massageolie, wat helpt om dit gebied soepeler te maken waardoor het beter in staat is mee te bewegen tijdens de bevalling.

Abces van de klieren van Cowper

Mannen
De Cowperse klieren, ook wel 'klieren van Cowper' of 'glandulae bulbourethrales' genoemd, zijn twee erwtvormige klieren vlak bij de prostaat. Deze klieren scheiden bij seksuele opwinding -enige tijd voordat de man klaarkomt- voorvocht af, nog voordat het sperma via de urinebuis het lichaam verlaat. Het geproduceerde kleverige vocht neutraliseert eventueel achtergebleven urine in de urinebuis, waardoor het afsterven van spermacellen in de urinebuis wordt voorkomen. Deze kliertjes kunnen geïnfecteerd raken, waarna zich een abces vormt. Vaak ligt hier een seksueel overdraagbare aandoening aan ten grondslag, zoals gonorroe of chlamydia. Een dergelijk abces is zeer pijnlijk en aanvankelijk is de pijn voelbaar in het perineum . Daarnaast kan je van tijd tot tijd last hebben van koorts met koude rillingen. Niet zelden komt er pus uit de penis en verloopt het plassen moeizaam en pijnlijk. Je kan een zwelling voelen aan de linker- en/of rechterkant van het perineum. Als je deze zwelling aanraakt, voel je pijn.

Goedaardige prostaatvergroting

Mannen
Een goedaardige vergrote prostaat of benigne prostaat hyperplasie (BHP), komt veel voor bij mannen boven de vijftig jaar. Het blijkt dat zelfs bijna de helft van alle mannen omstreeks het zestigste levensjaar een vergrote prostaat heeft. Vaak betreft het een goedaardige vergroting. De oorzaken van goedaardige prostaatvergroting zijn vooralsnog niet precies bekend. Een goedaardige prostaatvergroting kan klachten geven als de prostaat tegen de plasbuis drukt. Deze klachten kunnen bestaan uit:

• een minder krachtige urinestraal en/of een onderbroken straal;
• moeite met het op gang komen van het plassen;
• meer aandrang om te plassen;
• vaker moeten plassen;
• nadruppelen;
• ongewenst urineverlies (incontinentie);
• ’s nachts vaker plassen;
• het gevoel hebben dat de blaas niet leeg komt.

Prostaatontsteking

Mannen
Prostaatontsteking of prostatitis duidt op een ontsteking van de prostaatklier, welke chronisch of acuut kan verlopen. De acute vorm komt niet zo vaak voor en uit zich veelal met plotselinge, ernstige symptomen. De chronische variant verloopt veel milder van aard en geeft gedurende een langere periode matige symptomen. De symptomen variëren en zijn afhankelijk van de oorzaak. Klachten die kunnen optreden bij een prostaatontsteking zijn:

• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen (dysurie);
• Moeite met plassen, zoals minder krachtige urinestraal en/of een onderbroken straal;
• Frequent urineren, vooral 's nachts (nycturie);
• Dringende behoefte om te urineren;
• Buikpijn, pijn in lies of onderrug;
• Pijn in het gebied tussen het scrotum en de anus (perineum);
• Pijn of ongemak aan de penis (penispijn) of testikels (testikelpijn);
• Pijnlijke orgasmen (ejaculaties);
• Griepachtige symptomen (met bacteriële prostatitis).

Prostaatkanker

Mannen
Veel minder vaak wordt pijn aan het perineum bij mannen veroorzaakt door prostaatkanker. De symptomen die kunnen wijzen op prostaatkanker zijn:

• frequent moeten plassen, vooral 's nachts;
• moeilijk kunnen plassen;
• zwakke of onderbroken urinestraal;
• pijnlijk plassen of een branderig gevoel tijdens het plassen;
• moeite met het krijgen van een erectie (een stijve penis);
• pijnlijke ejaculatie (pijn bij het klaarkomen);
• bloed in de urine of sperma;
• frequente pijn of stijfheid in de onderrug, heupen of dijen.

Lees verder

• Prostaatpijn en prostaatklachten: (pijn)klachten prostaat
• Pijn bij het plassen bij man en vrouw: symptomen en oorzaak
• Perineale pijn (pijnlijk perineum): symptomen en oorzaken
• Pijn aan de anus of anale pijn: oorzaken van pijnlijke anus
• Perineum: functie, anatomie en aandoeningen van het perineum