Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie: bruin stinkende plas

Het kan voorkomen dat u bij het wakker worden de ochtend plas doet waarbij de urine zeer donker van kleur is en onprettig ruikt. Deze omstandigheid wordt paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie genoemd en wordt veroorzaakt door een slechte afvoer van lichamelijke afvalstoffen. Wat heeft bilirubine als afvalstof van hemoglobine hiermee te maken, waarom kleurt de plas vooral ‘s ochtends donker en waarom ruikt het niet prettig?

Paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie

• Wat houdt paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie in?
• Wat is bilirubine?
• Lever en galblaas
• Afvoer van afvalstoffen
• Verschillende kleuren urine
• Stinkende plas

Wat houdt paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie in?

Door overmatige aanmaak van afvalstoffen en/ of een slecht werkende afvoer daarvan, dient bilirubine via de plas afgevoerd te worden. Het zorgt ervoor dat men bij het opstaan een zeer bruine of donkere stinkende plas heeft. Naarmate de dag vordert zal de kleur wijzigen naar een lichtere kleur. Het aandeel afvalstoffen wordt gedurende de dag bij inname van vloeistoffen minder, waardoor de geur en kleur intensiteit verandert. Waardoor wordt dit plasprobleem veroorzaakt?

Wat is bilirubine?

In ons bloed zijn rode bloedlichaampjes met daarin hemoglobine verantwoordelijk voor de transport van zuurstof. Deze bloedcellen gaan normaal circa honderd dagen of meer mee, waarna het wordt ververst. Dat verversen gebeurt iedere dag, zodat het bloedpeil als het ware normaal goed blijft. Indien hemoglobine wordt afgebroken dan blijft er bilirubine over. Dit is een schadelijke stof en moet worden afgevoerd, zodat het lichaam als het ware wordt gezuiverd.

Lever en galblaas

Voor de afvoer van bilirubine zijn de lever en galblaas verantwoordelijk. Door de lever wordt gal aangemaakt en wordt normaal in de galblaas opgeslagen, alvorens het aan de ontlasting wordt meegegeven. Aan de gal wordt eveneens bilirubine toegevoegd, waardoor de ontlasting een donkere kleur krijgt. Door een tijdelijke toename van bloedafbraak of een slecht werkende lever of galblaas, kan de afvoer het niet aan. Er wordt dan onvoldoende van de afvalstof afgevoerd, waardoor bilirubine als afvalstof in het lichaam accumuleert. Het ligt ten grondslag aan geelzucht, waarbij de ogen geel kleuren en de huid er gelig uitziet. In dat geval zoekt het lichaam een andere weg om het afvalstof af te voeren.

Afvoer van afvalstoffen

Om bilirubine wel effectief te kunnen afvoeren, dient de tweede afvoerweg te worden aangewend, oftewel de urine. De stof wordt dan door de nieren uit het lichaam gehaald en aan de urine toegevoegd. Het zorgt ervoor dat de normaal doorzichtige of gele plas compleet van kleur verandert en een onsmakelijke geur veroorzaakt. Daarbij is het kenmerkende dat de plas diep donker is, vergelijkbaar met de kleur van de ontlasting. Let wel dat de ontlasting bij een slecht werkende lever of galblaas wit kan zijn, terwijl urine een donkere kleur aanneemt.

Verschillende kleuren urine

Het wordt nachtelijke hemoglobinurie genoemd, omdat de verkleuring voornamelijk in de nacht optreedt. De ochtendplas heeft daarbij een meer donkere kleur, omdat afvalstoffen relatief meer geconcentreerd zijn. Dit komt omdat we tijdens de slaap weinig vocht innemen en de afvoer van afvalstoffen gewoon doorgaat. Heeft men last van de aandoening dan zal de eerste plas extra donkerbruin zijn. Naarmate de dag vordert kan de kleur van de urine veranderen in lichtbruin, rood of soms geel. De spoeling wordt dus dunner naarmate de dag vordert.

Stinkende plas

Omdat bilirubine een restproduct is van bloed, zal het geen aangename geur geven. Het wordt normaal ook logischerwijs aan de ontlasting meegegeven, zodat het handig wordt afgevoerd en we er minder last van hebben. Doordat de afvalstof nu aan de urine wordt toegevoegd, zal ook de geur van de plas aanzienlijk veranderen.

Heeft u geregeld een donkere plas en onprettig ruikt, dan kunt u verschillende aandoeningen hebben. De bloedafbraak via milt en lever werkt te snel of de afvoer via lever en galblaas werkt niet goed. Daarnaast kan het liggen aan verschillende bloedaandoeningen. Laat u dus medisch onderzoeken zodat de veroorzaker kan worden behandeld.

Lees verder

• Verschillende kleuren plas: waarom is de kleur plas anders?
• Plasproblemen: waarom gaat het plassen lastig?
• Vaak moeten plassen, waarom heb je er last van?
• Hematurie: bloedplassen, wat zijn de veroorzakers?