Cognitieve dissonantie en het streven naar geluk

Cognitieve dissonantie en het streven naar geluk Cognitieve dissonanties kunnen stress veroorzaken. Het verminderen of wegnemen van (de oorzaken van) cognitieve dissonanties in je leven kunnen je geluksgevoel verhogen.

Inhoudsopgave


Cognitieve dissonantie

Cognitieve dissonantie is een begrip uit de psychologie, eerst opgeworpen door Leo Festinger in 1957. Mensen ervaren cognitieve dissonantie wanneer verschillende overtuigingen, houdingen of handelingen niet overeen kunnen komen met elkaar. Het klassieke voorbeeld is dat van een roker. Rokers weten dat roken ongezond is, en dat de kans dat ze longkanker ontwikkelen sterk toeneemt. Toch overtuigen rokers zichzelf ook van de voordelen van roken: ze worden ontspannen bij het opsteken van een sigaret of proberen anderen (maar vooral zichzelf) ervan te overtuigen dat je van zoveel dingen kanker kan krijgen, en dat een sigaret meer of minder het verschil niet zal maken.

De aanwezigheid van (overmatig veel) cognitieve dissonanties kunnen mensen een onaangenaam gevoel geven of in extremis leiden tot slapeloosheid of zelfs depressie. Het onaangenaam gevoel is het gevolg van de spanning tussen twee verschillende overtuigingen die een persoon heeft. Een roker wéét dat roken kanker veroorzaakt, maar wéét ook dat hij verslaafd is aan de sigaret en dat stoppen een grote inspanning vereist. Maar diezelfde roker wil eigenlijk, net zoals iedereen, een lang, gelukkig en gezond leven leiden, en beseft dat het roken botst met die droom of hoop. De twee overtuigingen (lang en gelukkig willen leven versus roken) botsen en veroorzaken stress.

Spanningen verminderen

Om de stress veroorzaakt door cognitieve dissonantie te verminderen zijn er verschillende technieken voor handen. De moeilijkste, maar meest effectieve, is het opheffen van een bestaande dissonantie. Een roker die stress ervaart omwille van het gezondheidsrisico kan die stress best verminderen door te stoppen met roken, en zo één van de twee botsende opinies weg te nemen. Dat is echter een grote stap, in praktijk zullen mensen die cognitieve dissonantie ervaren eerder zoeken naar 'coping mechanismen'. De roker probeert te minderen met roken in plaats van te stoppen, of overtuigt zichzelf (en anderen) ervan dat als ze niet aan sigaretten zullen sterven, ze wel van iets anders kanker zullen krijgen.

Geluksgevoel vergroten

De meeste mensen worden dagelijks geconfronteerd met grote en kleine cognitieve dissonanties. Iemand die bezorgd is om het milieu wil de milieuvriendelijkste producten kopen... tot in de winkel zélf de prijs doorslaggevend wordt, ten koste van de milieuzorg. Medewerkers in media- of entertainmentindustrie ondervinden soms een conflict tussen hun eigen overtuigingen (hun utopie, hoe de ideale wereld eruit zou moeten zien) en het werkelijke cultuurproduct waaraan ze meewerken, maar zelf weinig of geen vat op hebben. Automobilisten weten dat autorijden vervuilend is, maar zien geen alternatieven die hun sterke nood aan (individueel) transport even goed kunnen inlossen.

Om een groter geluksgevoel te bereiken, kan het helpen het aantal cognitieve dissonanties in je eigen leven te herkennen en identificeren. Dat is zeer persoonlijk, en dissonanties kunnen zich op vele vlakken voordoen. Er kunnen conflicten zijn tussen twee verschillende gedachten (een streng gelovig iemand die overspel pleegt of wil echtscheiden, bijvoorbeeld); maar ook tussen een gedachtegang en de uiteindelijke handelingen van een persoon (iemand die om dieren geeft, maar wel een pelsjas draagt 'omdat die zo lekker warm is', bijvoorbeeld).

Als je erin slaagt voor jezelf te bepalen welke inconsistenties er zitten in je gedachtegang en handelingen, is het belangrijk op een goede manier daarmee aan de slag te gaan. Je kan voor jezelf bepalen welke overtuiging belangrijker is (is je geloof belangrijker, of vind je het belangrijker dat mensen kunnen scheiden van elkaar?) en daarin moet je een knoop doorhakken. In het ideale geval neem je de inconsistentie die de oorzaak is van je cognitieve dissonantie (en dus van je stress, je gevoel van onbehagen) weg. Vind je de natuur beschermen belangrijk? Stop dan met vlees eten en zoek duurzame alternatieven waar je je goed bij voelt. Wil je oud worden? Dan stop je best met roken.

Hoe minder cognitieve dissonanties je als mens ervaart, hoe minder die je gemoed zullen kunnen bepalen en hoe gelukkiger je kan worden in je eigen (geloofs- of levens-) overtuiging!

Lees verder

© 2014 - 2024 Swah, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is de Cognitieve Dissonantietheorie?"Hij zit nog in de ontkenningsfase!" is een veelgehoorde uitdrukking over iemand die (herhaaldelijk) ontkennend antwoord…
Cognitieve dissonantie theorie van FestingerJe zegt of denkt het een, maar doet het ander. Waarom deed je niet waarin je geloofde? De reductie van het onprettige ge…
Cognitieve dissonantieHet woord cognitie stamt af van het Latijnse woord cognoscere, wat weten of kennen betekent. Cognitie is het vermogen om…
Equity theory; hoe gelijkheid motivatie beïnvloedEquity theory; hoe gelijkheid motivatie beïnvloedEr zijn een aantal verschillende mechanismen waarop motivatie beïnvloed kan worden door factoren uit de omgeving. Een va…

mijn kijk opPesters, denk eens na over wat je aanrichtOp school gepest worden zijn ervaringen die vaak een heel leven bijblijven. Helaas wordt in veel gevallen het verdere le…
Hoe kun je beter slapen?De gemiddelde mens slaapt ongeveer een derde van zijn of haar leven. Slaap is belangrijk om je lichaam te laten herstell…
Bronnen en referenties
  • http://depression-and-happiness.blogspot.be/2010/03/cognitive-dissonance.html
Swah (82 artikelen)
Gepubliceerd: 15-01-2014
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Leven
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.