Cystenieren (cysten in de nieren): symptomen en behandeling

Cystenieren (cysten in de nieren): symptomen en behandeling Wat zijn cystenieren symptomen, waardoor worden cystenieren veroorzaakt, wat zijn de complicaties en hoe is de prognose van cystenieren? Cysten zijn vochtblazen, ofwel met vocht gevulde holten, welke niet op de betreffende locatie thuishoren. Cystenieren zijn nieren waarin zich een groot aantal cysten hebben gevormd, waarvan de grootte kan variëren. Cystenieren kunnen door verschillende aandoeningen ontstaan. Vaak speelt erfelijkheid een rol. Cysten kunnen het nierweefsel verdringen, als gevolg waarvan de nieren niet meer goed functioneren. De nieren kunnen niet alleen in functie achteruitgaan, maar kunnen zelfs geheel stoppen met functioneren. De behandeling is primair gericht op het voorkomen van complicaties van de ziekte. Er is anno 2024 nog geen behandeling beschikbaar welke cystevorming kan afremmen teneinde de nierfunctie te behouden. De prognose is in de loop der jaren verbeterd.

Cystenieren

Cysten in de nieren variëren in ernst. Er zijn mensen met één of enkele cysten, zonder dat ze daar negatieve gevolgen van ondervinden. Bij cystenieren gaat het evenwel om zeer veel cysten in beide nieren, waarbij in de loop der jaren het aantal en de grootte van de cysten toeneemt. De nieren verdringen geleidelijk het normale nierweefsel en raken daardoor steeds meer beschadigd en gaan in functie achteruit. Nieren met cysten zijn vaak stukken groter dan normale, gezonde nieren.

Synoniemen

Een andere naam voor cystenieren is polycysteuze nierziekte.

Oorzaken cystenieren

Cystenieren kunnen reeds bij de geboorte aanwezig zijn, maar ze kunnen ook ontstaan als je volwassen bent. In veel gevallen is er sprake van een erfelijke aandoening en hebben ook een aantal familieleden last van deze aandoening. Dit staat bekend als polycystic kidney disease (PKD). Dit is een erfelijke aandoening waarbij zich met vocht gevulde cysten vormen in de nieren. Deze cysten kunnen in de loop van de tijd groter worden en leiden tot nierfunctieverlies. Er zijn twee hoofdtypen PKD
  • autosomaal dominante polycystic kidney disease (ADPKD); en
  • autosomaal recessieve polycystic kidney disease (ARPKD).

Een andere naam voor ADPKD is familiaire cystenieren. Hierbij ontstaan er zeer geleidelijk steeds meer cysten in de nieren. Vaak zijn hierbij beide nieren aangedaan. Op een gegeven ogenblik kan chronische nierinsufficiëntie ontstaan. Dit vindt meestal plaats ergens tussen je vijftigste en zestigste levensjaar. Onder deze omstandigheden zijn dialyse of een niertransplantatie nodig. Familiaire cystenieren is een autosomaal dominant erfelijke aandoening¹, wat betekent dat elk kind een kans heeft van 50 procent om de ziekte te krijgen als één van beide ouders de aandoening heeft.

Risicofactoren

Mensen met cystenieren, met name ADPKD, behoren tot een risicogroep voor het krijgen van nierproblemen en niergerelateerde complicaties. Risicogroepen voor cystenieren zijn onder andere:

Familiale geschiedenis

Als iemand een direct familielid heeft met cystenieren, vooral een ouder, broer of zus, is er een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening.

Leeftijd

ADPKD kan op elke leeftijd beginnen, maar de meeste gevallen worden meestal gediagnosticeerd tussen de leeftijd van 30 en 50 jaar. Met het ouder worden, neemt het risico op symptomen en complicaties toe.

Genetische factoren

Cystenieren zijn het resultaat van genetische mutaties. Bij ADPKD is een enkel defect gen voldoende om de aandoening te veroorzaken als het wordt doorgegeven van een ouder. Bij ARPKD moeten beide ouders een defect gen doorgeven aan hun kind om de aandoening te veroorzaken.

Geslacht

Er is geen significant geslachtsverschil in de prevalentie van cystenieren. Zowel mannen als vrouwen kunnen worden getroffen.

Vermoeidheid / Bron: Istock.com/dolgachovVermoeidheid / Bron: Istock.com/dolgachov

Klachten en symptomen cystenieren

Bij cystenieren kunnen de volgende verschijnselen optreden:

Onderzoek en diagnose

De arts kan op grond van de ziekteverschijnselen vermoeden dat je cystenieren hebt. De arts kan cystenieren vaststellen door middel van een echo en een röntgenonderzoek van de nieren. Als er sprake is van cystenieren, volgt nog onderzoek van chromosomen, urine en bloed om te bekijken van welke vorm je last hebt.

Behandeling cystenieren

Anno 2024 is er nog geen behandeling bekend die de vorming van de cysten stopt of vertraagt. Bij familiaire cystenieren zijn dialyse en transplantatie op een gegeven ogenblik meestal niet meer te vermijden. Veelal ontstaat er tussen het vijftigste en zeventigste levensjaar nierfalen, als gevolg waarvan een nierfunctievervangende behandeling noodzakelijk is. Wel is het zo dat de ziekte uiterst variabel verloopt. Er zijn patiënten die op hun twintigste levensjaar al in aanmerking voor een nierfunctievervangende behandeling, terwijl er ook patiënten zijn die op hoge leeftijd overlijden met een nog redelijk functionerende nier.

Voorts bestaat de behandeling uit het verlichten van de klachten, door optimale behandeling van hoge bloeddruk en urineweginfecties om verdere schade aan de nieren te beperken. Ook kan een operatie worden uitgevoerd of kan vocht worden afgevoerd door middel van een drain (slangetje).

Koffie laten staan bij cystenieren / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwanKoffie laten staan bij cystenieren / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwan

Cystenieren ontlasten

Je kunt een aantal maatregelen nemen om je nieren minder te belasten. Je kunt dit doen door:
  • Gezond te eten. Een gezond dieet is niet alleen goed voor je algehele conditie, maar het kan ook helpen om vermoeidheid tegen te gaan.
  • Zoutgebruik te beperken, wat een hoge bloeddruk kan tegengaan.
  • Weinig eiwitten te eten, waardoor je nieren minder hard hoeven te werken.
  • Veel water te drinken. Mannen bij voorkeur 2,5 tot 3 liter water en vrouwen 2 tot 2,5 liter water per dag. Hierdoor spoelen alle afvalstoffen beter uit je lichaam.
  • Weinig koffie, thee en andere cafeïne-houdende dranken te drinken. Onderzoek lijkt erop te wijzen dat cysten mogelijk sneller groeien onder invloed van cafeïne.

Cystenieren prognose

Een Deense analyse uit 2010 wijst erop dat patiënten met cystenieren steeds langer hun nierfunctie kunnen behouden. Ook blijkt dat hun overlevingskansen zijn toegenomen wanneer ze eenmaal dialyseren.²

Noten:
  1. Autosomaal betekent dat de aanleg (het gen) voor de aandoening op een chromosoom ligt dat niet betrokken is bij het bepalen van het geslacht, dus chromosoom 1 tot en met 22. Een autosomaal dominante aandoening komt dus meestal even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. En zowel mannen als vrouwen kunnen de aanleg doorgeven. (Bron: www.umcg.nl)
  2. Clinical Journal of the ASN, 02-08-2010

Lees verder

© 2014 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Polycystische nierziekte: Veel cysten in nieren (niercysten)Polycystische nierziekte: Veel cysten in nieren (niercysten)Een polycysteuze nierziekte is een goedaardige aandoening waarbij veel (poly)cysten (holtes gevuld met vocht) zich in de…
Chronisch nierfalen: symptomen, oorzaken en behandelingChronisch nierfalen: symptomen, oorzaken en behandelingBij chronisch nierfalen (chronische nierinsufficiëntie) verslechtert de nierfunctie. Dit verhoogt de concentratie van af…
Nieren: nierziekten en nieraandoeningenNieren: nierziekten en nieraandoeningenNormaal gesproken heeft een mens twee nieren. Ze staan in verbinding met de blaas en zorgen voor de urineproductie. Daar…
Niercysten (cysten in nier): symptomen en behandelingNiercysten (cysten in nier): symptomen en behandelingEenvoudige niercysten zijn abnormale (niet in het lichaam thuishorende), met vloeistof gevulde blaasjes of holten die zi…

Klompvoet: behandeling van golfstokvoeten bij kinderenKlompvoet: behandeling van golfstokvoeten bij kinderenDoor een te korte achillespees of ongewone spanningen in spieren en pezen kan de voet van de baby kromtrekken. Het lever…
Digoxine: een gunstig effect op het hartDigoxine: een gunstig effect op het hartBij hartfalen is de pompende kracht van het hart verzwakt waardoor het bloed niet meer goed wordt rondgepompt. Klachten…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: OpenClipart Vectors, Pixabay
  • Clinical Journal of the ASN, 02-08-2010
  • Hans Koch & Peter van Druenen. Diagnosewijzer - 200 aandoeningen: symptomen, diagnose, behandeling. Terra Lannoo BV, Arnhem, 2009.
  • J.A.M. Baar, C.A. Bastiaansen, A.A.F. Jochems: Anatomie & fysiologie. Bohn Stafleu van Loghum, tweede druk, 2007.
  • Patrice van Efferen. Mordern medisch woordenboek - Praktische snelzoekgids van A-Z. Elmar, Rijswijk, 5e druk 2009.
  • Prof. dr. D.H. Ford, prof. dr. J.P. Schadé, dr. J. Tomson (hoofdredactie). Het grote medische handboek. Rebo Productions, Lisse, 2009.
  • www.umcg.nl
  • UZ Leuven. Autosomaal dominante polycystische nierziekte (ADPKD). https://www.uzleuven.be/nl/autosomaal-dominante-polycystische-nierziekte-adpkd (ingezien op 9-8-2023)
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/dolgachov
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/PuwanaiSomwan
Reactie

C. van Eeuwen, 09-03-2017
Sinds kort weet ik dat ik cyste nieren bezit, hoe verder? Ik heb veel pijn in de rug, lijkt op rugpijn maar is dat eigenlijk niet. Heeft u advies? Reactie infoteur, 12-03-2017
De mogelijke behandelingen staan in het artikel beschreven. U kunt het beste met uw behandeld arts overleggen wat in uw situatie zinvol is.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 09-02-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.