Prostaatechografie: Onderzoek prostaat met geluidsgolven

De prostaat is een klier die zich aan de onderzijde van de blaas rond de urethra bevindt. Dit is op de plaats waar de blaas overgaat in de plasbuis. De prostaat dient onder meer voor de productie van zaadvloeistof, het voornaamste bestanddeel van sperma. Soms is een prostaatechografie vereist voor het opsporen van afwijkingen en ziektes waarbij de arts steeds naar de grootte en structuur van de prostaat kijkt. Een toename van de prostaat, wat gebeurt vanaf de leeftijd van vijftig jaar, leidt namelijk mogelijk tot plasklachten omdat de plasbuis langzaam dichtdrukt. Wanneer er een vermoeden is van een kwaadaardig gezwel (prostaatkanker), vindt naast de prostaatechografie een prostaatpunctie plaats. De prostaatklier ligt erg dicht bij de endeldarm; daarom gebeurt het onderzoek het beste via de anus. Prostaatechografie is veilig en pijnloos, maar soms wel oncomfortabel voor de patiënt. Een echografie werkt met geluidsgolven en niet met röntgenstralen.

• Voor het onderzoek met geluidsgolven
• Tijdens het onderzoek: Rectaal toucher, prostaatechografie en biopsie
• Na het onderzoek
• Contact opnemen met de arts

Voor het onderzoek met geluidsgolven

Voorbereidingen

Voor het onderzoek is geen speciale voorbereiding vereist. De patiënt mag nog eten en drinken. Eventueel moet de patiënt stoppen met bloedverdunners zodat de kans op nabloedingen verkleint. Dit gebeurt steeds op advies van of overleg met de uroloog. Minstens één uur voor het onderzoek start een patiënt met antibiotica wanneer een biopsie gaat gebeuren. Bij sommige ziekenhuizen start de kuur reeds de avond voor het onderzoek. De punctie gaat door de darmwand waar bacteriën zitten, en met antibiotica voorkomt de patiënt infecties. De patiënt gaat best nog voor het onderzoek naar toilet om zijn endeldarm te legen (zich ontlasten). Best plast de patiënt twee uur voordat het onderzoek doorgaat, niet meer. Met een beetje urine in de blaas is het namelijk makkelijker om de prostaat te zien tijdens de echografie. De patiënt doet daarna zijn broek en onderbroek uit.

Praktisch

De totale tijdsduur van het onderzoek bedraagt ongeveer vijf minuten. Wanneer een punctie vereist is, loopt dit mogelijk op tot tien tot vijftien minuten. Het onderzoek gebeurt poliklinisch waardoor de patiënt na het onderzoek weer naar huis mag.

Tijdens het onderzoek: Rectaal toucher, prostaatechografie en biopsie

Rectaal onderzoek

Een ontspannen houding, vooral van de kringspier, helpt om het onderzoek beter te verdragen, zelfs wanneer de patiënt anale kloven of aambeien (gezwollen aderen in anus en/of rectum met rectale bloedingen) heeft. De patiënt gaat met zijn rug op de onderzoekstafel liggen en legt zijn benen gespreid in de beensteunen. Hij moet soms in zijligging gaan liggen. De uroloog en/of assistent vertellen steeds aan de patiënt wat er gaat gebeuren; hij hoeft niet bang te zijn en mag steeds vragen stellen. Daarna voert de uroloog meestal een rectaal toucher (rectaal onderzoek) uit. Hij gebruikt hierbij zijn vinger om de prostaat te bekijken via de anus. De uroloog brengt vervolgens de echosonde (buis van vingerdikte), ook wel echostaafje genoemd, via de anus in waarmee hij de prostaat onderzoek. Hiervoor gebruikt hij een ruime hoeveelheid glijmiddel zodat dit vlot verloopt. Dit voelt mogelijk onprettig aan voor de patiënt, maar is meestal niet pijnlijk. Hij beoordeelt vervolgens op het beeldscherm de prostaat en via de sonde verricht hij metingen. Deze beelden bewaart hij om later te herbekijken.

De biopsie

Soms bestaat er de verdenking van een kwaadaardig gezwel. Dan doet de arts een biopsie. Bij een biopsie neemt de arts met een dunne naald een klein stukje weefsel uit de prostaat weg via de echosonde. Via de endeldarm brengt de arts de naald in de prostaat. De arts ziet op een computerscherm precies waar hij prikt. De biopsie is nagenoeg pijnloos omdat de endeldarm en de prostaat vrijwel gevoelloos zijn. De patiënt voelt wel enkele prikken of klapjes. Des te meer de patiënt zich ontspant, des te minder hij zal voelen. Acht tot twaalf puncties zijn mogelijk, afhankelijk van de grootte van de prostaat.

Na het onderzoek

Meestal krijgt de patiënt meteen na het onderzoek de resultaten van de behandelend arts, en mag hij vervolgens weer naar huis. Hij mag zelf autorijden of het openbaar vervoer gebruiken. In geval van een biopsie duurt het een aantal dagen totdat de resultaten bekend zijn. Daarvoor krijgt hij meestal een vervolgafspraak bij de behandelend arts. Het is belangrijk dat de patiënt na het onderzoek veel drinkt om de blaas en de urinewegen schoon te spoelen. De patiënt functioneert na het onderzoek zonder beperkingen.

Contact opnemen met de arts

Wanneer de koorts boven de 38°C is binnen twee tot drie dagen na de punctie, neemt de patiënt best contact op met de arts. Dit is eveneens het geval bij volgende plasproblemen: veel bloed en stolsels in de urine (hematurie), langer dan twee dagen veel bloed in de urine en een volle blaas maar niet in staat zijn om te plassen.

Lees verder

• Urodynamisch onderzoek (UDO): Onderzoek van blaasfunctie
• Cystoscopie: Onderzoek blaas met cystoscoop