Bloed ophoesten: oorzaken van het ophoesten van bloed

De medische term van bloed ophoesten is hemoptoë. Veel mensen die bloed ophoesten worden ongerust omdat zij het associëren met longkanker. Er zijn echter veel mogelijke oorzaken van bloed ophoesten en in veel gevallen is er geen sprake van een ernstige aandoening. De meest voorkomende oorzaak voor bloed ophoesten in de huisartsenpraktijk is een acute infectie. Veelal is niet een verkoudheid of griep de boosdoener, maar een acute lage luchtweginfectie zoals bronchitis en longontsteking waarbij zowel virale als bacteriële verwekkers een rol kunnen spelen. Het slijmvlies van de luchtwegen kan beschadigd raken door een ontsteking, maar ook door langdurig hoesten. Bij bronchitis of COPD-exacerbaties kunnen mensen veel en hard hoesten. Longkanker komt minder vaak voor als oorzaak van bloed ophoesten. De hoeveelheid opgehoest bloed (een streepje bloed versus een theelepel) is niet gerelateerd aan de onderliggende oorzaak. Behandeling van bloed ophoesten hangt af van de onderliggende oorzaak.

• Synoniemen
• Symptomen bij bloed ophoesten
• Bloed ophoesten door infecties
• Bovenste en onderste luchtwegen
• Bovenste luchtweginfecties
• Lagere luchtweginfecties
• Infecties van de lagere luchtwegen
• Longontsteking
• Acute bronchitis
• Bloed ophoesten door longkanker
• Chronische infecties: bronchiëctasieën en tuberculose
• Bloed ophoesten door COPD
• Roken en het ophoesten van bloed
• Longembolie
• Klein spoortje bloed ophoesten door bronchoscopie
• Bloeding buiten de long- en luchtwegen
• Overige oorzaken van bloed ophoesten
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van bloed ophoesten
• Preventie
• Prognose

Synoniemen

Bloed ophoesten staat ook bekend onder de benamingen hemoptoë, hemoptyse of bloedhoest.

Symptomen bij bloed ophoesten

Het ophoesten van bloed kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

• bloed in slijm (sputum)
• pijn op de borst
  Benauwdheid / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.com
• gewichtsverlies
• nachtzweten
• hoge koorts
• koude rillingen
• kortademigheid
• benauwdheid
• malaise
• keelpijn
• piepende ademhaling

Als je last hebt van het ophoesten van bloed in combinatie met één van bovenstaande klachten, dan is het verstandig je huisarts te raadplegen. Ook als je bloed blijft ophoesten of het komt steeds terug, is het belangrijk een afspraak te maken met je huisarts.

Bloed ophoesten door infecties

Bovenste en onderste luchtwegen

Veelal is er bij bloed ophoesten geen sprake van een ernstige aandoening. In de huisartsenpraktijk is een acute infectie de meest voorkomende oorzaak van het opgeven van sanguinolent sputum, slijm met bloed erin vermengd.¹ In de meerderheid van de gevallen betreft het een acute lage luchtweginfectie (bronchitis en longontsteking), waarbij zowel virale als bacteriële verwekkers een rol kunnen spelen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen bovenste en lage luchtweginfecties. De bovenste luchtwegen bestaan uit:

• neus;
• keel;
• bijholten;
• middenoor;
• stembanden; en
• luchtpijp.

De lagere luchtwegen bestaan uit:

• de grote en kleinere luchtwegen (bronchiën);
• het longweefsel; en
• de longblaasjes.

Bovenste luchtweginfecties

Bovenste luchtweginfecties worden meestal veroorzaakt door virussen en behoeven normaliter niet behandeld te worden. Het gaat om de volgende infecties:

• infectie van de neus- of keelholte (verkoudheid);
• infectie van de neusbijholte (acute sinusitis);
• keelontsteking (acute faryngitis); en
• infectie van de keelamandelen (acute tonsillitis).

Lagere luchtweginfecties

Lagere luchtweginfecties (longontsteking en acute bronchitis) kennen een ernstiger beloop waarbij behandeling vaak nodig is. Luchtweginfecties komen relatief vaak voor, vooral infecties van de bovenste luchtwegen. Mensen die roken hebben meer kans op het krijgen van luchtweginfecties en hebben vaak langer klachten dan mensen die niet roken.

Infecties van de lagere luchtwegen

Longontsteking

Longontsteking wordt vaak door bacteriën veroorzaakt, maar ook virussen, protozoa en schimmels kunnen ontsteking veroorzaken. Bij een bacteriële longontsteking ontwikkel je vaak al na enkele uren (ernstige) symptomen zoals:

• hoesten, soms met roestkleurig of bloederig slijm;
• pijn op de borst (verergert bij inademen);
• kortademigheid in rust; en
• hoge koorts, koude rillingen en mogelijk verwardheid.

Acute bronchitis

Acute bronchitis betreft een kortdurende ontsteking van de luchtwegen, meestal veroorzaakt door een virusinfectie. Binnen 24 tot 48 uur ontwikkelen zich meestal de volgende symptomen:

• hardnekkige hoest met slijmproductie, soms met bloed;
• bij het hoesten pijn midden op de borst;
• drukkend gevoel op de borst en piepend ademen;
• algehele malaise en koorts.

Bloed ophoesten door longkanker

Longkanker komt minder vaak voor. De kans op longkanker neemt sterk toe met de leeftijd. De meeste gevallen van longkanker bij bloed ophoesten betreffen (ex)rokers, maar ook niet-rokers kunnen longkanker krijgen. De klachten en symptomen die optreden bij longkanker zijn afhankelijk van de ligging en de uitgebreidheid van de tumor. Een tumor die centraal in de long ligt, geeft eerder klachten dan een tumor die meer aan de zijkant is gelegen. Perifere tumoren kunnen daardoor lange tijd onopgemerkt blijven. De eerste verschijnselen van longkanker zijn vaak:

• een hardnekkige (prikkel)hoest;
• het opgeven van (bloederig) slijm;
• kortademigheid en een fluitend geluid bij het ademen (‘wheezing’);
• (terugkerende) longontsteking; en
  Trommelstokvingers / Bron: Desherinka, Wikimedia Commons (GFDL)
• zeurende pijn in de borst.

Behalve luchtwegklachten kun je ook last krijgen van:

• algemene malaise en een verslechtering algehele conditie, die tot uitdrukking komt in:
• gebrek aan eetlust;
• gewichtsverlies; en
• onverklaarbare moeheid.
• (soms) trommelstokvingers (d.w.z. verdikking van het uiteinde van de vingers) en gewrichtsklachten a.g.v. door de tumor geproduceerde stoffen.

Chronische infecties: bronchiëctasieën en tuberculose

Minder vaak voorkomende oorzaken voor bloed ophoesten zijn chronische infecties als bronchiëctasieën en tuberculose (tbc). Bronchiëctasieën wijst op een abnormale verwijding van de bronchiën, wat resulteert in een hardnekkige hoest met veel slijm. Vaak begint bronchiëctasieën in de kindertijd als gevolg van een longinfectie. Tuberculose betreft een bacteriële infectie die meestal de longen treft en zich langzaam ontwikkelt. Klachten die kunnen optreden zijn onder meer een (droge) hoest, hardnekkige hoest (groen of geel van kleur, soms met bloed), algehele malaise, pijn op de borst bij diep ademhalen, benauwdheid, koorts, hevig nachtzweten en vermoeidheid.

Bloed ophoesten door COPD

Tijdens COPD-exacerbaties kun je veel en hard hoesten als gevolg waarvan het slijmvlies van de luchtwegen beschadigd kan raken (kortademigheid, vooral tijdens inspanning, en hoesten zijn de belangrijkste klachten van COPD).

Roken en het ophoesten van bloed

Naast de vele negatieve gevolgen dat roken heeft voor je gezondheid, kan overmatig roken er ook voor zorgen dat je bloed ophoest. Dit komt doordat roken de weefsels in je ademhalingsstelsel kan beschadigen. Het symptoom verdwijnt meestal als je stopt met roken.

Longembolie

Een longembolie is een embolie (dat wil zeggen 'afsluiting') van een longslagader, waardoor er minder minder zuurstof in je bloed komt. Veel voorkomende symptomen van een longembolie zijn een benauwd gevoel, pijn op de borst, een verhoogde hartslag en bloed ophoesten.

Klein spoortje bloed ophoesten door bronchoscopie

Bij een bronchoscopie onderzoekt de longarts de luchtpijpvertakkingen van de longen. Dit doet de arts met een zogeheten bronchoscoop, een soepele, dunne slang met aan het uiteinde een lampje en een kleine camera. Na het onderzoek kun je wat last hebben van heesheid en soms hoest je een klein spoortje bloed op.

Bloeding buiten de long- en luchtwegen

Hemoptoë kan ook veroorzaakt worden door een bloeding buiten de long- en luchtwegen. Zo kan kan een bloedneus gepaard gaan met het ophoesten van bloed dat achteraan vanuit de neusholten in de keel vloeit. Voorts kan een maagbloeding herkent worden aan zwarte of donkere ontlasting, maar ook door het ophoesten van bloed. Een maagbloeding kan bijvoorbeeld ontstaan door een ontsteking van het maagslijmvlies (gastritis) of een maagzweer.

Overige oorzaken van bloed ophoesten

Overige oorzaken van bloed ophoesten zijn onder meer:

• auto-immuun ziekten als Morbus Wegener;
• cardiovasculaire aandoeningen waaronder longembolie (afsluiting van een longslagader door een bloedklonter) en pulmonale hypertensie (waarbij de bloeddruk in de longslagader te hoog is) door bijvoorbeeld mitralisinsufficiëntie (een lekkage van de mitralisklep, één van de vier hartkleppen);
• een lichaamsvreemd voorwerp in de luchtwegen (komt bij kinderen nogal eens voor);
• trauma;
• letsel tijdens een medische ingreep;
• roken van cocaïne (crack), waardoor de dunne wand van de longblaasjes beschadigd kan raken;
• langdurig gebruik van speed geeft onder meer een verhoogde vatbaarheid voor ziektes en infecties (mannen krijgen vooral last van ontstekingen aan de luchtwegen en longen en vrouwen zijn vatbaarder voor een blaasontsteking).

Huisarts raadplegen

Hemoptoë kan een aanwijzing zijn voor een ernstige aandoening. Bloed ophoesten is daarom altijd een reden tot nader onderzoek bij de huisarts. Neem sowieso in de volgende gevallen contact op met je huisarts:

• Bloed in slijm dat langer dan een week aanhoudt, ernstig is, of steeds terugkomt;
• Pijn op de borst;
• Gewichtsverlies;
• Nachtzweten;
• Hoge koorts;
• Kortademigheid of benauwdheid.

Onderzoek en diagnose

Bij mensen die bloed ophoesten, is het onderzoek gericht op het bepalen van de mate van bloeding en de ademhaling. De oorzaak van bloed ophoesten moet worden achterhaald. Onder meer de volgende onderzoeken kunnen worden gedaan:

• Vraaggesprek met de arts, het in ogenschouw nemen van je medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek.
• Thoraxfoto (longfoto), een medisch onderzoek, waarbij een röntgenfoto van de borstkas wordt gemaakt.
• CT-scan. Door gedetailleerde afbeeldingen van structuren in de borst te maken, kan een CT-scan enkele oorzaken voor het ophoesten van bloed aan het licht brengen.
• Bronchoscopie. Een arts brengt een endoscoop (flexibele slang met een camera aan het uiteinde) door de neus of mond naar de luchtpijp en de luchtwegen. Met behulp van bronchoscopie kan een arts mogelijk de oorzaak van bloed ophoesten vaststellen.
• Compleet bloedbeeld (CBC). Een bloedonderzoek van het aantal witte en rode bloedcellen in het bloed, samen met bloedplaatjes.
  Normale thoraxfoto van een jong persoon (slank, goede inspiratiestand) / Bron: Chikumaya, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Urineonderzoek. Bepaalde oorzaken van bloed ophoesten resulteren ook in afwijkingen van de urine.
• Stollingstesten. Er bestaan verschillende testen om het functioneren van de stolling te bekijken.
• Arterieel bloedgas. Een test van de hoeveelheid zuurstof en koolstofdioxide in het bloed. Zuurstofniveaus kunnen laag zijn bij mensen die bloed ophoesten.
• Pulsoximetrie: een meting van het zuurstofgehalte in het bloed.

Behandeling van bloed ophoesten

Behandelingen voor het ophoesten van bloed zijn onder meer:

• Embolisatie van de arterie bronchialis (longslagader): dichtmaken van een bloedende longslagader;
• Chirurgie: het ophoesten van bloed, indien ernstig en levensbedreigend, kan een operatie vereisen waarbij een ​​long verwijderd wordt (pneumonectomie);
• Antibiotica voor longontsteking of tuberculose;
• Chemotherapie en/of bestraling bij longkanker;
• Steroïden voor inflammatoire aandoeningen.

Preventie

Het ophoesten van bloed is een symptoom van een ziekte, aandoening of stoornis. Het negeren van deze klacht kan de onderliggende oorzaak verergeren. Preventie ligt in het aanpakken van het probleem en het krijgen van de juiste behandeling. Stoppen met roken, of het liefst nooit beginnen met roken, en blootstelling aan smog en luchtvervulling vermijden (bijvoorbeeld door niet in de buurt van een drukke weg of snelweg te gaan wonen), kan gunstig zijn. Het niet negeren van een aanhoudende hoest maar tijdig naar de huisarts gaan, is belangrijk.

Prognose

Het ophoesten van bloed kan een teken zijn van een ernstige aandoening. Bij aanhoudende klachten, is het belangrijk een arts te raadplegen om je ervan te vergewissen dat er niets ernstigs aan de hand is. Neem direct contact op met een arts als je een aanzienlijke hoeveelheid bloed ophoest of andere symptomen hebt, zoals pijn op de borst of kortademigheid, of als het bloeden erger wordt.

Noot:

1. B.D.L. Broekhuizen. Bloed ophoesten. Huisarts en Wetenschap, jaargang 2013, nummer 7:356-356

Lees verder

• Geel of groen slijm ophoesten en bloed hoesten: oorzaken
• Bloed ophoesten kind: oorzaken, symptomen en behandeling
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten
• Chronisch hoesten: oorzaken aanhoudende hoest, kriebelhoest
• Kriebelhoest (prikkelhoest): oorzaak, verhelpen, wat te doen