Zwemmersjeuk: symptomen/behandeling rode vlekjes na zwemmen

Heb je last van rode vlekjes op de huid die jeuken en branden nadat je hebt gezwommen in stilstaand zoetwater? Mogelijk heb je last van zwemmersjeuk. Zwemmersjeuk ontstaat doordat de larven van een wormsoort die bij eenden voorkomt, een klein stukje de menselijke huid binnendringen wat een allergische reactie veroorzaakt. Zwemmersjeuk gaat normaal gesproken vanzelf over en hoeft niet behandeld te worden. Koele kompressen of een mentholgel kunnen helpen om de jeuk tegen te gaan.

• Wat is zwemmersjeuk?
• Hoe raak je besmet?
• Larven van een platworm
• Cercariën
• Hoe kun je besmetting voorkomen?
• Symptomen van zwemmersjeuk: rode vlekjes na zwemmen
• Verschijnselen
• GGD inlichten
• Hoe kan zwemmersjeuk behandeld worden?
• Zelfzorg
• Jeuk verlichten

Wat is zwemmersjeuk?

Zwemmersjeuk word ook wel cercariën dermatitis, schistosoma dermatitis of swimmer's itch genoemd. Zwemmersjeuk is een allergische reactie doordat de larven van de platworm Trichobilharzia, een wormsoort die bij eenden voorkomt, een klein stukje in de menselijke huid binnendringen. De parasitaire worm Trichobilharzia komt voor bij watervogels, zoals eenden.

Hoe raak je besmet?

Larven van een platworm

De worm Trichobilharzia is een schistosoom, een geslacht van parasitaire wormen. De worm leeft in de bloedvaten van gewervelde dieren en besmet vooral eenden en ganzensoorten. Via de uitwerpselen van de vogels komen de eitjes van de worm in het water terecht, waar een larve (miracidium) uit het eitje komt. De eitjes van deze wormen ontwikkelen zich via een tussengastheer, vaak waterslakken van het geslacht Lymnea of Radix, tot een nieuw soort larfje (een cercarie). Deze slakken leven in zoet water, vooral in niet zo diep, stilstaand of vrij langzaam stromend water, zoals een recreatieplas van zoet natuurwater. Deze cercariën worden weer uitgescheiden en gaan op hun beurt op zoek naar watervogels, bij wie ze via de poten naar binnenkruipen en aldus terechtkomen in het bloedvatenstelsel van de gastheer. Aldaar begint de hele cyclus weer van voren af aan.

Cercariën

De cercariën besmetten dus normaal gesproken watervogels, maar ze kunnen ook accidenteel de menselijke huid binnendringen. In tegenstelling tot bij watervogels, blijven ze bij mensen in de huid steken; ze kunnen niet verder trekken naar de bloedvaten. Hun aanwezigheid in de huid veroorzaakt een allergische reactie met alle klachten van dien (zie onder). Zodra het zomers weer wordt en er door recreanten in oppervlaktewater gezwommen wordt, veelal aan het einde van de lente of het begin van de zomer, komen ook de eerste meldingen van zwemmersjeuk. Een geluk bij een ongeluk is dat de larven meteen doodgaan als ze net in de huid van een mens aanwezig zijn. Zwemmersjeuk kun je vooral oplopen tijdens mooi weer, wanneer in het water veel larven of cercariën voorkomen.

Hoe kun je besmetting voorkomen?

De larven kun je met het blote oog niet zien. In buitenwater dat als zwemwater aangemerkt wordt, wordt in de zomerperiode actief gecontroleerd op het voorkomen van de boosdoener. Wanneer er larfjes aangetroffen worden, worden er langs de kant van de recreatieplas borden geplaatst waarop gewaarschuwd wordt. Bedenk wel dat bij lang niet alle plaatsen waarin je kunt zwemmen wordt gecontroleerd. Alleen bij officiële zwemplaatsen zal de provincie controleren. Het risico is vooral aanwezig in recreatieplassen waar zowel eenden als de slakken aangetroffen worden. Vaak betreft dit vrij ondiep, stilstaand of langzaam stromend water. Voor actuele informatie kun je kijken op www.zwemwater.nl. Verder geldt het advies om direct na het zwemmen te douchen en daarna heel stevig de huid af te drogen door de huid te scrubben.

Symptomen van zwemmersjeuk: rode vlekjes na zwemmen

Verschijnselen

Wanneer een larfje de huid van een mens binnendringt, sterft het af. Vaak kun je een prikkend, jeukend gevoel ervaren als de larfjes de huid binnendringen. Deze sensatie kan ongeveer 1 uur aanhouden, waarna als gevolg van een afweerreactie er jeukende, rode bulten op de huid verschijnen, die branderig kunnen aanvoelen. Stel, dat je later opnieuw besmet wordt. In dat geval zullen de symptomen heviger zijn, doordat de larfjes eerder gedood zullen worden door de huidreactie. Dit kan gepaard gaan met hevige jeuk en rode vlekken op de huid die bultjes worden. De huiduitslag kan samenvloeien tot grotere plekken van licht gezwollen rode huid. Ook kunnen er blaasjes ontstaan. Voorts kun je last krijgen van hoofdpijn, misselijkheid en koorts. Als je vaker in contact komt met larven, kunnen de klachten langer (dat wil zeggen een tot meerdere weken) aanhouden. Overigens variëren de klachten van persoon tot persoon. De een krijgt direct jeukende uitslag, terwijl het bij de ander twee dagen duurt voordat de uitslag de kop opsteekt. Voorkom krabben, want dit kan leiden tot huidontstekingen.

GGD inlichten

Wanneer je gezondheidsklachten hebt na het zwemmen in open water, is het van belang dit te melden bij de afdeling infectieziektebestrijding van de GGD.

Hoe kan zwemmersjeuk behandeld worden?

Zelfzorg

Zwemmersjeuk geneest normaal gesproken ongeveer binnen een week vanzelf en hoeft dus niet behandeld te worden. Neem bij ernstige klachten contact op met je huisarts, bijvoorbeeld als er door krabben huidontstekingen zijn ontstaan of als de uitslag zeer hardnekkig is en/of gepaard gaat met koorts. De volgende adviezen kunnen helpen om de klachten te verzachten:

• Leg koele kompressen op de aangedane plekken.
• Smeer mentholcréme of-gel op de bulten.
• Een beetje azijn op de jeukende plekken kan helpen.

Jeuk verlichten

Mogelijk dat bij hevige jeuk een oraal antihistaminicum kan helpen om de jeuk te verzachten, of kortdurend gebruik van een corticosteroïd crème. Vraag je huisarts om advies.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Droge huid: oorzaken & behandeling schilferige huid met jeuk
• Bubbelbad-folliculitis: symptomen, oorzaak en behandeling
• Rode vlekken op benen en voeten, zonder schilfering
• Warmtebultjes, zweetbultjes: jeukende pukkeltjes op lichaam