Oogbolletsel: Stomp of diep voorwerp in het oog
Een oogbolletsel treedt op wanneer een stomp of diep voorwerp de buitenste membranen van het oog binnendringt. Een trauma aan de oogbol is een oogheelkundige noodsituatie en vereist een onmiddellijke behandeling door een oogarts. De aandoening kent een zeer hoge frequentie van permanente blindheid. Af en toe valt het gezichtsvermogen toch te redden door een snelle (chirurgische) behandeling.
Epidemiologie oogbolletsel
Een oogbolletsel heeft geen raciale voorkeur. Mannen zijn het meeste getroffen door een oogbolletsel, voornamelijk vanwege het werk en de recreatieve voorkeuren. Mannen hebben meer kans op indringende verwondingen, terwijl bij vrouwen vaker stompe oogbolbreuk voorkomen. Een oogbolletsel treedt meestal op jongere leeftijd op bij mannen (gemiddelde leeftijd 36 jaar) dan bij vrouwen (mediane leeftijd 73 jaar). Een hoog percentage van oogbolletselverwondingen zijn te vinden bij adolescente jongens.
Oorzaken en indeling: Stomp of diep voorwerp in het oog
Niet-perforerend
De oorzaak van een niet-perforerend oogbolletsel bij volwassenen is meestal een stomp trauma dat het gevolg is van oppervlakkige
oogverwondingen van het hoornvlies, chemische letsels,
thermische letsels, stralingsletsels, een vuurwerkletsel, een auto-ongeval, een sportactiviteit, mishandeling, het
shaken baby-syndroom (vorm van kindermishandeling) of een andere trauma.
Perforatie
Oogbolpenetratie of perforatie treedt op door een scherp voorwerp, zoals bij
schotwonden en
steekwonde, door arbeidsongevallen en door andere ongelukken met slijpsel of projectielen. Artsen rapporteren steeds meer
oogletsels door paintballwapens.
Symptomen
De
oogpijn is soms ernstig maar in andere gevallen valt het vooral bij scherpe letsels in eerste instantie mee.
Oogpijn bij het knipperen van de ogen is een voorbeeld van
pijn bij een oogletsel. De gezichtsscherpte is verlaagd.
Scotomen (blinde vlekken in het oog) zijn soms mogelijk. Maar ook
plotse blindheid treedt soms op. Dit is meestal het gevolg van geknelde oogspieren met bijbehorende oogkasfracturen, dat veroorzaakt is door traumatische hersenzenuwverlamming van een geassocieerd
hoofdletsel.
Dubbelzien aan één oog is mogelijk het gevolg van een lensdislocatie of subluxatie (
ectopia lentis = verplaatste ooglens)). Nog een ander symptoom is dat het oog van de patiënt bloedt en de inhoud van het oog naar buiten komt. Afhankelijk van het oogtrauma is
lagoftalmie mogelijk, een symptoom waarbij de patiënt de oogleden niet meer volledig kan sluiten. Ook
mydriasis (verwijding van pupillen in het oog) behoort tot de mogelijkheden.
Gezwollen ogen en/of oogleden,
wallen onder de ogen en
rode oogleden zijn tot slot andere mogelijk tekens van een oogtrauma.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van een oogbolletsel is meteen zichtbaar voor de oogarts. Bijgevolg is een diagnose gemakkelijk te stellen. Soms zit er nog een herkenbaar vreemd lichaam in het oog. Vooral bij jonge kinderen onderzoekt de oogarts het kind onder sedatie. De oogarts doet naast een
uitgebreid oogonderzoek met een spleetlamp, ook een onderzoek naar de
gezichtsscherpte van beide ogen bij de patiënt. Door dit oogtrauma, meet hij zeker de oogdruk niet via
tonometrie. Hij inspecteert wel grondig de oogleden, de
wimpers, het hoornvlies, de sclera en de pupillen. Voorts voert hij een
CT-scan van het oog uit om het oog goed te beoordelen. Soms gebruikt de arts een MRI om een organisch vreemd lichaam te identificeren, zoals hout, wat moeilijk of niet te zien is via een
CT-scan.
Behandeling
Een zeer snelle behandeling is vereist om het gezichtsvermogen zo goed mogelijk te behouden. Helaas lukt dit niet altijd. Om een infectie te voorkomen, krijgt de patiënt breedspectrum
antibiotica toegediend. De
misselijkheid en het
braken zijn indien nodig eveneens te behandelen. Indien nodig is een tetanusvaccinatie aanbevolen. Verder moet de patiënt nuchter blijven in het geval een chirurgische ingreep vereist is.
Preventie
De patiënt draagt best een goede, beschermende bril om een oogbolletsel of ander oogletsel te voorkomen. Wanneer een patiënt tuinwerkzaamheden uitvoert of bezig is met hout- of metaalbewerkingsmateriaal, moet hij zeker oogbescherming hanteren.
Complicaties trauma aan het oog
Mogelijke complicaties van een oogbolletsel zijn een exogene
endoftalmitis en een
infectie aan de diepe oogstructuren. Soms presenteert de endoftalmitis of infectie zich meteen, soms pas enkele weken later.
Prognose gezichtsvermogen
De prognose hangt grotendeels af van de omvang van de schade en de tijd van de schade tot de juiste chirurgische behandeling. Een oogbolletsel en schade aan het achterste segment is vaak geassocieerd met een hoge frequentie van visusverlies. Met moderne diagnostische technieken, chirurgische benaderingen en revalidatie, valt het gezichtsvermogen van vele patiënten nog (gedeeltelijk te) behouden. Bij een mogelijke chirurgische ingreep is de prognose pas na de ingreep duidelijk.
Lees verder