Gember: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van gember

Is gember gezond? Jazeker, gember is gezond voor lijf en leden en heeft veel gezondheidsvoordelen. Gember gaat misselijkheid tegen, gember vermindert (spier)pijn, gember is gezond bij artrose door de anti-inflammatoire effecten, het verlaagt je bloedsuikerspiegel, het gaat chronische indigestie tegen, gemberpoeder vermindert menstruatiepijn, gember is gezond voor je cholesterolgehalte en het gaat ontstekingen tegen. Gember heeft kortom veel geneeskrachtige effecten en het is daarom aan te raden om gember toe te voegen aan je dagelijkse voeding. Hoeveel gember per dag wordt aangeraden? Je kunt bijvoorbeeld tweemaal daags wat verse plakjes gember door de groene thee doen en deze opeten bij het theedrinken. Er zijn ook capsules met gemberpoeder. Dagelijks een gembershot, ook wel gingershot genoemd, is een gezonde oppepper!

• Wat is gember?
• Gember in vogelvlucht
• Wortelstok
• Groei en bloei
• Toepassingen van gember
• Historie
• Geur en smaak
• Herkomst en betekenis
• Natuurgeneeskundige toepassingen
• Moet je gember schillen?
• Voedingswaarde van de gemberwortel
• Gember gaat misselijkheid tegen
• Tegen allerlei soorten misselijkheid
• Antibraakmiddel
• Gezondheidsvoordelen van gember
• Verminderen van spierpijn en pijn
• Gember gezond bij artrose door de anti-inflammatoire effecten
• Gember verlaagt bloedsuikerspiegel
• Chronische indigestie
• Gemberpoeder vermindert menstruatiepijn
• Gember gezond voor cholesterol
• Gember en kanker
• Gember verbetert de hersenfunctie en beschermt tegen de ziekte van Alzheimer
• Gember gaat ontstekingen tegen
• Droge mond verhelpen
• Tip: gemberthee bij keelpijn en verkoudheid
• Dagelijkse gembershot
• Gembershot zelf maken
• Ingrediënten
• Bereiding
• Variatie

Wat is gember?

Gember is een wortelknol of wortelstok van de gemberplant, Zingiber officinale, uit de Gemberfamilie. Gember heeft vrij sterke smaak en is een van de meest geconsumeerde specerijen ter wereld. Gember is een standaardingrediënt van elke oosterse keuken, waaronder de Indiase keuken. In de Chinese geneeskunde staat gember al sinds mensenheugenis bekend om zijn heilzame werking op de maag en de spijsvertering.

Gember in vogelvlucht

Gember is een kruidachtige plant die het beste gedijt in warme klimaten op voedselrijke grond. Gember is verwant aan kardemom en kurkuma. De oorsprong ligt vermoedelijk in de subtropen.

Wortelstok

Het deel van de gemberplant dat wordt gebruikt, is de wortelstok, die vaak een knol wordt genoemd. Wortelstokken zijn ondergronds groeiende stengels. Vanuit de ondergrondse, vertakte en horizontaal groeiende wortelstok, groeien de scheuten met lichtgroene, ongesteelde lancetvormige bladeren. De enkele bloemen staan ​​samen in een zuigervormige bloeiwijze en zijn omgeven door groengele schutbladeren. Tussen de gele tot paarse bloembladen zit een geurige, donkerpaarse meeldraad. Gember vormt doosvruchten.

Gember wordt gewonnen uit de wortelstok van de gemberplant, die tot 20 centimeter lang en drie centimeter dik is. Men spreekt vaak van 'knol', omdat deze wortelstok een bolvormig uiterlijk heeft. Het maakt echter geen deel uit van de wortel van de gemberplant.

Groei en bloei

Door de groene stengels en de vorm van de 20 cm lange bladeren doet gember denken aan bamboe. De gemberplant kan een hoogte bereiken van 50 tot 150 centimeter. Na een groeifase van ongeveer acht maanden wordt er gember geoogst. Deze gember is nog jong en mals en wordt daarom vooral in de keuken gebruikt. Na nog eens acht tot tien maanden groei, wanneer de rietachtige bladeren geel worden, kan het verzamelen van de 'kruidengember' beginnen. Dit wordt gedroogd en later tot poeder vermalen.

Toepassingen van gember

Historie

Voor medicinale toepassingen kan gember op veel manieren worden gebruikt. Gember werd van 1050 tot 221 voor Christus gebruikt als een wijdverspreide medicinale plant in het oude China, en Confucius at tijdens zijn reizen al gember tegen reisziekte. De knol is een effectieve hulp gebleken om het algemene welzijn te verbeteren. Gember wordt al sinds de oudheid als afrodisiacum (een geslachtsdriftstimulerend middel) gebruikt en in Japan kent het anno 2024 nog steeds deze toepassing.

Geur en smaak

Gedroogd als poeder of vers gesneden, wordt de knol gebruikt in voedsel en dranken. Gember ruikt subtiel aromatisch en citroenachtig. De smaak van gember is pittig en met een zekere fruitige zoetheid. Gember is te vinden in de frisdrank Ginger Ale (Ginger betekent gember) of in niet-alcoholische bieren. Gember werd in de 9e eeuw vanuit Azië naar Europa geïmporteerd. In de middeleeuwen werd het beschouwd als armelui-peper, omdat peper uit India erg duur was.

Herkomst en betekenis

Het woord gember is afgeleid van het Latijnse woord Zinziber of Gingiber, wat terug te voeren is op het Griekse woord Singiber of Singiberis, dat op zijn beurt afkomstig is van de centrale Indiase term Singivera. Andere bronnen suggereren dat het woord afkomstig is uit het Sanskriet, waar Sringavera gewei-vorm betekent. De bolvormige en vertakte wortelstok van gember doet eigenlijk denken aan een gewei.

Natuurgeneeskundige toepassingen

Gember staat met name bekend vanwege het helende effect tegen misselijkheid, vooral bij reisziekte en braken of braakzucht. In de Ayurveda (een traditionele geneeswijze inheems aan het Indiase subcontinent) wordt het ook gebruikt bij pijn, neurologische aandoeningen en slechte doorbloeding. In de natuurgeneeskunde is gember een beproefd middel tegen buikpijn, hoesten, keelpijn, depressie, burn-out, chronische pijn en ontsteking, evenals enteritis (ontsteking van de dunne darm) of reuma. Ook met gember worden goede resultaten behaald voor duizeligheid, het verbeteren van de bloedsomloop en bloedsomloopstoornissen, spierpijn en spierkrampen, gevoeligheid voor kou en gebrek aan energie.

Moet je gember schillen?

De gember moet eerst geschild of geraspt worden en dan met een scherp mes in zo dun mogelijke plakjes gesneden worden. Hiervoor kun je aardappelschilmesje of een dunschiller gebruiken. Nadeel daarvan is dat je vaak veel meer dan alleen de dunne schil eraf schilt en dus veel bruikbare gember verloren gaat. Je kunt ook de gember schillen met een lepel. Hiermee kun je in een handomdraai de dunne schil verwijderen én met de lepel kun je in alle gekke hoekjes komen.

Voedingswaarde van de gemberwortel

De belangrijkste voedingswaarden van de gemberwortel per 100 gram zijn de volgende:

Gember gaat misselijkheid tegen

Tegen allerlei soorten misselijkheid

Gember staat erom bekend dat het vele vormen van misselijkheid tegengaat, vooral ochtendmisselijkheid. Verse gember blijkt een zeer effectief middel te zijn tegen misselijkheid, waaronder zeeziekte, ochtendmisselijkheid en chemotherapie-geïnduceerde misselijkheid.[1] Het wordt al sinds mensenheugenis gebruikt als middel tegen zeeziekte en er zijn aanwijzingen dat het net zo effectief als reguliere medicatie.[2] Gember kan ook verlichting geven bij postoperatieve misselijkheid en braken en bij kankerpatiënten die chemotherapie hebben gehad.[3/4] Gember is een probaat middel als het gaat om zwangerschapsmisselijkheid zoals ochtendmisselijkheid, maar het heeft geen effect op braken tijdens de zwangerschap.[5] Zo'n 1-1,5 gram gember kan kortom helpen bij verschillende vormen van misselijkheid.

Antibraakmiddel

De scherpe stoffen in gember, genigerol en shoagol, zijn een effectief antibraakmiddel. De werking ervan berust op de wisselwerking met allerlei neurotransmitters van het centrale zenuwstelsel en bovendien stimuleren de scherpe stoffen in gember de aanmaak van speeksel en maagsap, doordat ze reeds in het mondslijmvlies de warmtereceptoren prikkelen.[6]

Gezondheidsvoordelen van gember

Verminderen van spierpijn en pijn

Gember blijkt effectief bij spierpijn als gevolg van inspanning. Een studie toont aan dat de dagelijkse consumptie van gember resulteerde in een matige tot grote vermindering van spierpijn na een spierblessure als gevolg van oefeningen.[7]

Gember heeft geen direct effect op spierpijn, maar het is wel werkzaam in het verminderen van de progressie van spierpijn van dag tot dag.[8] Deze effecten lijken voort te komen uit de anti-inflammatoire eigenschappen van gember.

Gember gezond bij artrose door de anti-inflammatoire effecten

Artrose is een veel voorkomende reumatische aandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen in de gewrichten achteruitgaat. Op den duur kan het zelfs helemaal verdwijnen. Artrose komt vooral voor in de gewrichten van de handen, knieën en heupen. Het leidt tot symptomen als gewrichtspijn en (ochtend)stijfheid. Uit onderzoek komt naar voren dat mensen met knie-artrose baat kunnen hebben bij gemberextract ter bestrijding van pijn.[9]

Gember verlaagt bloedsuikerspiegel

Gember beschikt over krachtige anti-diabetische eigenschappen. Uit een onderzoek onder patiënten met diabetes type 2 blijkt dat de dagelijkse inname van 2 gram gemberpoeder de bloedsuikerspiegel met 12% verlaagd en mogelijk de kans op complicaties op lange termijn kan verlagen:

It seems that oral administration of ginger powder supplement can improves fasting blood sugar, hemoglobin A1c, apolipoprotein B, apolipoprotein A-I, apolipoprotein B/apolipoprotein A-I and malondialdehyde in type 2 diabetic patients. So it may have a role in alleviating the risk of some chronic complications of diabetes.[10]

We moeten echter in gedachten houden dat dit om een kleine studie gaat en dat de resultaten moeten worden bevestigd in grotere studies voordat er aanbevelingen kunnen worden gedaan.

Chronische indigestie

Chronische indigestie of dyspepsie wordt gekenmerkt door chronische of terugkerende pijn in de bovenbuik, een vol gevoel in de bovenbuik, het eten blijft liggen op de maag, het voelt zwaar aan. Het kan gepaard gaan met een opgeblazen gevoel, boeren, misselijkheid of zuurbranden. Er wordt aangenomen dat vertraagde maaglediging een belangrijke oorzaak is van indigestie. Gember lijkt hieraan bij te dragen, wat gunstig is voor mensen met indigestie en aanverwante maagklachten.[11]

Gemberpoeder vermindert menstruatiepijn

Dysmenorroe is een pijnlijke menstruatie die de patiënt in haar normale activiteiten (ernstig) kan belemmeren. Eén van de traditionele toepassingen van gember is voor pijnbestrijding, waaronder menstruatiepijn. Uit een studie blijkt dat gember net zo werkzaam was als mefenaminezuur (een NSAID die niet in Nederland is geregistreerd) en ibuprofen in het verlichten van pijn bij vrouwen met primaire dysmenorroe.[12]

Gember gezond voor cholesterol

Hoge niveaus LDL (Lage Dichtheid Lipoproteïne) is ongunstig voor de gezondheid en schadelijk voor het lichaam en wordt geassocieerd met aan een verhoogd risico op hartaandoeningen. Er zijn aanwijzingen dat gember kan leiden tot een significante vermindering van het LDL-cholesterol en het triglyceridengehalte in het bloed.[13/14]

Gember en kanker

De stof gingerol in gember lijkt een zogenaamde 'antikankerwerking' te hebben. Er is enig, zij het beperkt, bewijs dat gember effectief kan zijn tegen alvleesklierkanker, borstkanker en eierstokkanker. Er is echter veel meer onderzoek nodig voordat er conclusies kunnen worden getrokken.[15/16/17]

Gember verbetert de hersenfunctie en beschermt tegen de ziekte van Alzheimer

Oxidatie (oxidatieve stress, vrije radicalen schade) en laaggradige ontsteking (die daardoor niet gepaard gaat met de klassieke
ontstekingssymptomen) kan het verouderingsproces versnellen. Deze processen lijken een rol te spelen bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer en leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang. Gember verbetert het geheugen en de aandachtsspanne. Gember wordt gebruikt om geheugenverlies en dementie te behandelen.[18] Mogelijk dat gember beschermt tegen de ziekte van Alzheimer.[19] Gember verbetert de cognitieve functies (werkgeheugen, reactietijd en concentratie) bij gezonde vrouwen van middelbare leeftijd.[20] Sommige studies bij dieren suggereren dat de antioxidanten en bioactieve stoffen in gember inflammatoire responsen die optreden in de hersenen kunnen remmen.[21] Er zijn ook tal van studies bij dieren waaruit blijkt dat gember kan beschermen tegen leeftijdsgerelateerde afname van de hersenfunctie.[22/23]

Gember gaat ontstekingen tegen

Gingerol, de bioactieve stof in verse gember, kan het risico op infecties helpen verlagen. Het gaat ontstekingen tegen en doodt enkele bacteriestammen.[24/25] Gember bestrijdt bacteriën in de mond en helpt tegen ontstekingsziekten van het tandvlees, zoals gingivitis en parodontitis.[26] Twee keer per dag op een stukje rauwe gember kauwen (wat je bijvoorbeeld in thee laat weken), kan helpen bij tandvleesontsteking en zweertjes in de mond.

Droge mond verhelpen

Als je gember in je mond krijgt worden de speekselklieren gestimuleerd, waardoor de speelproductie wordt verhoogd. Dit gaat een droge mond en droge tong tegen.

Dagelijkse gembershot

Gembershot zelf maken

De trend om gember als shot te drinken komt uit de Verenigde Staten. Met één kloeke slok per dag krijgt het lichaam een ​​echte boost van energie en wordt je verfrist. De helende eigenschappen van gember komen volledig tot hun recht in de frisse, koele gembershot. In tegenstelling tot gemberthee blijven de vitamines beter behouden omdat hert niet verhit wordt. Een shot is slechts 40 milliliter en dus maar een klein slokje per dag, terwijl je veel voedingstoffen binnenkrijgt.

Ingrediënten

Ingrediënten voor 400 ml (tien shots):

• 50 gram verse gember
• drie citroenen
• vier tot vijf eetlepels ahornsiroop
• 200 ml water

Bereiding

Schil en hak de gember fijn. Pers de citroen. Meng het water en de ahornsiroop met het citroensap en de fijngehakte gember in een blender. Meng alles kort en giet daarna de shot in een fles en bewaar het in de koelkast. Schud de fles voor het drinken.

Variatie

Een extra snufje cayennepeper geeft de gembershot wat pittigheid. Als je wilt, kun je een halve geschilde appel pureren in plaats van drie citroenen en het sap van drie limoenen toevoegen.

Noten:

1. Ernst E, Pittler MH. Efficacy of ginger for nausea and vomiting: a systematic review of randomized clinical trials. Br J Anaesth. 2000 Mar;84(3):367-71.
2. Schmid R, Schick T, Steffen R, Tschopp A, Wilk T. Comparison of Seven Commonly Used Agents for Prophylaxis of Seasickness. J Travel Med. 1994 Dec 1;1(4):203-206.
3. Chaiyakunapruk N, Kitikannakorn N, Nathisuwan S, Leeprakobboon K, Leelasettagool C. The efficacy of ginger for the prevention of postoperative nausea and vomiting: a meta-analysis. Am J Obstet Gynecol. 2006 Jan;194(1):95-9.
4. Pillai AK, Sharma KK, Gupta YK, Bakhshi S. Anti-emetic effect of ginger powder versus placebo as an add-on therapy in children and young adults receiving high emetogenic chemotherapy. Pediatr Blood Cancer. 2011 Feb;56(2):234-8. doi: 10.1002/pbc.22778. Epub 2010 Sep 14.
5. Estelle Viljoen, Janicke Visser, Nelene Koen, and Alfred Musekiwa. A systematic review and meta-analysis of the effect and safety of ginger in the treatment of pregnancy-associated nausea and vomiting. Nutr J. 2014; 13: 20. Published online 2014 Mar 19. doi: 10.1186/1475-2891-13-20
6. Dr. Jörg Grünwald en Christof Jänicke. Praktisch handboek plantengeneeskunde van A tot Z. Zuidnederlandse uitgeverij NV, zj., p. 238.
7. Black CD, Herring MP, Hurley DJ, O'Connor PJ. Ginger (Zingiber officinale) reduces muscle pain caused by eccentric exercise. J Pain. 2010 Sep;11(9):894-903. doi: 10.1016/j.jpain.2009.12.013. Epub 2010 Apr 24.
8. Black CD, O'Connor PJ. Acute effects of dietary ginger on muscle pain induced by eccentric exercise. Phytother Res. 2010 Nov;24(11):1620-6. doi: 10.1002/ptr.3148.
9. Altman RD, Marcussen KC. Effects of a ginger extract on knee pain in patients with osteoarthritis. Arthritis Rheum. 2001 Nov;44(11):2531-8.
10. Nafiseh Khandouzi,Farzad Shidfar, Asadollah Rajab, Tayebeh Rahideh, Payam Hosseini, and Mohsen Mir Taherif. The Effects of Ginger on Fasting Blood Sugar, Hemoglobin A1c, Apolipoprotein B, Apolipoprotein A-I and Malondialdehyde in Type 2 Diabetic Patients. Iran J Pharm Res. 2015 Winter; 14(1): 131–140.
11. Wu KL, Rayner CK, Chuah SK, Changchien CS, Lu SN, Chiu YC, Chiu KW, Lee CM. Effects of ginger on gastric emptying and motility in healthy humans. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2008 May;20(5):436-40. doi: 10.1097/MEG.0b013e3282f4b224.
12. Ozgoli G, Goli M, Moattar F. Comparison of effects of ginger, mefenamic acid, and ibuprofen on pain in women with primary dysmenorrhea. J Altern Complement Med. 2009 Feb;15(2):129-32. doi: 10.1089/acm.2008.0311.
13. Alizadeh-Navaei R, Roozbeh F, Saravi M, Pouramir M, Jalali F, Moghadamnia AA. Investigation of the effect of ginger on the lipid levels. A double blind controlled clinical trial. Saudi Med J. 2008 Sep;29(9):1280-4.
14. Al-Noory AS, Amreen AN, Hymoor S. Antihyperlipidemic effects of ginger extracts in alloxan-induced diabetes and propylthiouracil-induced hypothyroidism in (rats). Pharmacognosy Res. 2013 Jul;5(3):157-61. doi: 10.4103/0974-8490.112419.
15. Yon Jung Park, Jing Wen, Seungmin Bang, Seung Woo Park, and Si Young Song. [6]-Gingerol Induces Cell Cycle Arrest and Cell Death of Mutant p53-expressing Pancreatic Cancer Cells. Yonsei Med J. 2006 Oct 31; 47(5): 688–697. Published online 2006 Oct 31. doi: 10.3349/ymj.2006.47.5.688
16. Hyun Sook Lee, Eun Young Seo, Nam E Kang, Woo Kyung Kim. [6]-Gingerol inhibits metastasis of MDA-MB-231 human breast cancer cells. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jnutbio.2007.05.008
17. Jennifer Rhode, Sarah Fogoros, Suzanna Zick, Heather Wahl, Kent A Griffith, Jennifer Huang, and J Rebecca Liu. Ginger inhibits cell growth and modulates angiogenic factors in ovarian cancer cells. BMC Complement Altern Med. 2007; 7: 44. Published online 2007 Dec 20. doi: 10.1186/1472-6882-7-44
18. Ghayur MN, Gilani AH, Ahmed T, Khalid A, Nawaz SA, Agbedahunsi JM, Choudhary MI, Houghton PJ. Muscarinic, Ca(++) antagonist and specific butyrylcholinesterase inhibitory activity of dried ginger extract might explain its use in dementia. J Pharm Pharmacol. 2008 Oct;60(10):1375-83. doi: 10.1211/jpp/60.10.0014.
19. Zeng GF, Zhang ZY, Lu L, Xiao DQ, Zong SH, He JM. Protective effects of ginger root extract on Alzheimer disease-induced behavioral dysfunction in rats. Rejuvenation Res. 2013 Apr;16(2):124-33. doi: 10.1089/rej.2012.1389.
20. Naritsara Saenghong, Jintanaporn Wattanathorn, Supaporn Muchimapura, Terdthai Tongun, Nawanant Piyavhatkul, Chuleratana Banchonglikitkul, and Tanwarat Kajsongkram. Zingiber officinale Improves Cognitive Function of the Middle-Aged Healthy Women. Evid Based Complement Alternat Med. 2012; 2012: 383062. Published online 2011 Dec 22. doi: 10.1155/2012/383062
21. Faizul Azam, Abdualrahman M Amer, Abdullah R Abulifa, and Mustafa M Elzwawi. Ginger components as new leads for the design and development of novel multi-targeted anti-Alzheimer’s drugs: a computational investigation. Drug Des Devel Ther. 2014; 8: 2045–2059. Published online 2014 Oct 23. doi: 10.2147/DDDT.S67778
22. Wattanathorn J, Jittiwat J, Tongun T, Muchimapura S, Ingkaninan K. Zingiber officinale Mitigates Brain Damage and Improves Memory Impairment in Focal Cerebral Ischemic Rat. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:429505. doi: 10.1155/2011/429505. Epub 2010 Dec 20.
23. Oboh G, Ademiluyi AO, Akinyemi AJ. Inhibition of acetylcholinesterase activities and some pro-oxidant induced lipid peroxidation in rat brain by two varieties of ginger (Zingiber officinale). Exp Toxicol Pathol. 2012 May;64(4):315-9. doi: 10.1016/j.etp.2010.09.004. Epub 2010 Oct 16.
24. Ponmurugan Karuppiah and Shyamkumar Rajaram. Antibacterial effect of Allium sativum cloves and Zingiber officinale rhizomes against multiple-drug resistant clinical pathogens. Asian Pac J Trop Biomed. 2012 Aug; 2(8): 597–601. doi: 10.1016/S2221-1691(12)60104-X
25. Iram Gull, Mariam Saeed, Halima Shaukat, Shahbaz M Aslam, Zahoor Qadir Samra, and Amin M Athar. Inhibitory effect of Allium sativum and Zingiber officinale extracts on clinically important drug resistant pathogenic bacteria. Ann Clin Microbiol Antimicrob. 2012; 11: 8. Published online 2012 Apr 27. doi: 10.1186/1476-0711-11-8
26. Park M, Bae J, Lee DS. Antibacterial activity of [10]-gingerol and [12]-gingerol isolated from ginger rhizome against periodontal bacteria. Phytother Res. 2008 Nov;22(11):1446-9. doi: 10.1002/ptr.2473.

Lees verder

• Selderij: gezond voor spijsvertering, ogen en de bloeddruk
• Knoflook: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde knoflook