Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën

Bij een abces bevindt zich pus in een niet-eerder bestaande holte in de weefsels. Pus, dat er geel of groen uitziet en mogelijk stinkt, is een dikke vloeistof die meestal witte bloedcellen, dood weefsel en ziektekiemen (bacteriën) bevat. De meest voorkomende oorzaak van een abces is een infectie met bacteriën. Bepaalde bacteriën zorgen sneller voor pusvorming met name Staphylococcus aureus en Streptococcus pyogenes. Door de infectie gaat het immuunsysteem zorgen voor een verhoging van witte bloedcellen en chemicaliën om de bacteriën te bestrijden. Bij deze strijd sterft weefsel af en in die holte vult zich pus. Zowel huidabcessen als abcessen in het lichaam zijn mogelijk.

• Abces, cyste en empyeem
• Abces in de huid (huidabces) bij patiënten: Pus door infectie met bacteriën
• Etiologie
• Locatie
• Symptomen abces
• Behandeling abces
• Risico
• Complicaties huidabces
• Abces in het lichaam bij patiënten: Pus door infectie met bacteriën
• Etiologie
• Locatie
• Symptomen bij de patiënt
• Behandeling van patiënten
• Risico's
• Complicaties abces in het lichaam

Abces, cyste en empyeem

Regelmatig halen mensen de termen abces, cyste en empyeem door elkaar. Dit zijn drie verschillende, afzonderlijke termen. Een abces en cyste zijn met vloeistof gevulde knobbeltjes, maar een abces is geïnfecteerd en een cyste niet. Toch is het mogelijk dat een cyste geïnfecteerd raakt en zich omzet in een abces. Daarnaast ontstaat een abces in een niet-eerder bestaande holte in de weefsels. Cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam), ook gekend als "vochtblazen", ontstaan door een ophoping van secreet (inwendige afscheiding van producten van klieren) of ander vocht. De patiënt krijgt hierdoor een ingedrukte en gerekte bovenste laag van de huid (epitheel). Cysten zijn te vinden in onder andere de borstklieren, de eierstokken en de nieren. Bij een empyeem (empyema) heeft de patiënt een etterophoping maar dan wel in een natuurlijke(= bestaande) lichaamsholte, zoals bijvoorbeeld in de borstholte (empyema thoracale) of een empyeem in de longen (pus of etter in de longen).

Abces in de huid (huidabces) bij patiënten: Pus door infectie met bacteriën

Etiologie

Een ontstekingsreactie op een infectieproces (bacterie of parasiet) of, minder vaak, een vreemde stof in het lichaam (een naald of een splinter bijvoorbeeld) veroorzaken een huidabces. Abcessen ontstaan door verstopte talg- (olie) of zweetklieren, een ontsteking van haarzakjes, of kleine breuken en perforaties van de huid. Abcessen ontwikkelen zich bovendien soms na een chirurgische ingreep.

Locatie

De meeste huidabcessen bevinden zich net onder de huid. Een steenpuist is het bekendste voorbeeld. Hierbij is een haarwortel geïnfecteerd en ontwikkelt zich een klein abces. Een abces is overal op de huid mogelijk: in de vagina (Bartholin klier), in de anus (anorectaal abces), de binnenkant van de dijen (lies), de basis van de wervelkolom, de oksels, rond een tand, …

Symptomen abces

Abcessen zijn vaak gemakkelijk te voelen door aanraking. Het midden van een abces zit vol pus en vuil. In een abces bevinden zich immers dode cellen, eiwitten, bacteriën en ander vuil. Dit gebied breidt uit waardoor een toenemende spanning en ontsteking aan de bovenliggende huid ontstaat. De symptomen van een huidabces zijn dan ook zwelling (tumor), roodheid (rubor), pijn (dolor) en warmte (calor) over het getroffen gebied.

Behandeling abces

Een kleine steenpuist die barst, behoeft meestal geen behandeling. Een ander verhaal is het bij een groter abces of een grotere steenpuist. Een huidabces barst normaal uiteindelijk ook op het huidoppervlak zodat de pus wegvloeit. Deze plek vergroot en is mogelijk pijnlijk daarna. Daarom is een chirurgische drainage meestal toch de beste oplossing. De arts draineert de pus uit het abces. Bij een huidabces voert de arts hiervoor een kleine operatie uit. De patiënt krijgt hierbij een lokale verdoving. De chirurg laat meestal de wonde open wanneer het abces niet diep is zodat eventueel overblijvend pus in staat is af te vloeien. Bij het genezingsproces van de huid, vormt zich na de operatie een klein litteken. Als het abces wel diep is, brengt de arts een klein stukje gaas (antiseptische wiek) in het drainagegat in.

Risico

Bij ongeveer 10% van de patiënten met een huidabces treedt binnen de twaalf maanden een ander huidabces op. Het huidabces komt vaker voor bij patiënten die roken of zwaarlijvigzijn, dus stoppen met roken of afvallen helpt om het huidabces voorkomen. Ook jongeren (onder de dertig jaar), patiënten met diabetes mellitus en patiënten die een antibioticum (antibiotica) hebben genomen in de afgelopen zes maanden, hebben een hoger risico op een huidabces. De arts controleert de urine op suiker, omdat abcessen vaker voorkomen bij patiënten met diabetes. Terugkerende huidabcessen zijn de eerste indicatie van een probleem met het immuunsysteem. De meeste huidabcessen treden echter op bij gezonde patiënten zonder onderliggende oorzaak. Het is mogelijk om het risico op huidabcessen te verlagen door middel van een goede hygiëne, een gezonde levensstijl en het verzorgen van de huid.

Complicaties huidabces

Soms is niet al de pus uit het abces verdwenen, waardoor het abces terugkeert of de infectie zich verspreidt.

Abces in het lichaam bij patiënten: Pus door infectie met bacteriën

Etiologie

Abcessen in het lichaam ontwikkelen zich vaak als een complicatie van een bestaande aandoening, zoals een infectie elders in het lichaam. Als bijvoorbeeld de appendix (aanhangsel van de blinde darm) barst als gevolg van appendicitis (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm), verspreiden bacteriën zich in de buik en veroorzaken ze mogelijk abcesvorming.

Locatie

Een abces vormt zich soms in het lichaam binnen een orgaan of in een ruimte tussen organen. Verschillende symptomen treden op, afhankelijk van de plaats van het abces. Een abces in het lichaam presenteert zich meestal als gevolg van een andere aandoening. Een infectie in de lever leidt bijvoorbeeld tot een leverabces. Als infectie optreedt in het tandvlees en de tanden, ontwikkelt zich een tandheelkundig abces. Een echografie, een MRI-scan of een CT-scan bevestigen een verdacht abces.

Symptomen bij de patiënt

Abcessen die zich ontwikkelen in een orgaan of in en tussen organen zijn moeilijker te herkennen dan huidabcessen, omdat de symptomen vaag zijn en de patiënt geen duidelijke uiterlijke tekenen van een probleem heeft. De symptomen van een abces in het lichaam variëren tevens afhankelijk van waar in het lichaam het abces zich ontwikkelt. Zo veroorzaakt een leverabces geelzucht (icterus), terwijl een abces in of in de buurt van de longen mogelijk resulteert in hoesten of kortademigheid. Algemene symptomen van een abces in het lichaam omvatten braken, diarree of constipatie, extreme vermoeidheid, koorts, ongemak in het gebied van het abces, overmatig zweten (hyperhidrose), pijn of zwelling in de buik, rillingen, verlies van eetlust en gewichtsverlies en een ziek gevoel.

Behandeling van patiënten

Om het pus uit het abces af te voeren, is een meer geavanceerde ingreep nodig. De technieken variëren en zijn afhankelijk van de plaats van het abces. Soms brengt de arts een buisje in het gat om pus af te voeren. Soms krijgt de patiënt eveneens antibiotica, vooral als de patiënt een infectie in de huid heeft, zoals cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid). Antibiotica zijn echter vaak niet voldoende om een abces te behandelen.

Risico's

Een abces in het lichaam komt meestal voor bij patiënten die ziek zijn, andere problemen hebben, of bij patiënten bij wie het immuunsysteem niet goed werkt. Zo vormt een longabces zich na een aanval van een longontsteking (pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen), een hersenabces vormt zich na een doordringende hoofdwonde (een blessure waarbij de buitenste laag van de hersenen is doorboord), …

Complicaties abces in het lichaam

Als de arts de pus afvoert, is het mogelijk dat de patiënt een bibberaanval krijgt. Het is tevens mogelijk dat de behandeling niet lukt en dat toch een chirurgische ingreep vereist is. Een onbehandeld abces in het lichaam is echter meestal zeer ernstig tot zelfs levensbedreigend. De patiënt is erg ziek en een dringende medische behandeling is wenselijk.