Astigmatisme: Wazig zien door brekingsfout in het oog

Astigmatisme: Wazig zien door brekingsfout in het oog Astigmatisme is een oogprobleem waardoor de patiënt onduidelijk ziet. Bij astigmatisme treedt namelijk een refractiefout (krommingsfout, brekingsfout) op. Deze brekingsafwijking met onbekende oorzaak, is reeds bij geboorte zichtbaar of ontstaat op latere leeftijd. Wel gaan sommige oogaandoeningen vaak gepaard met astigmatisme. De veel voorkomende afwijking is gemakkelijk op te sporen tijdens een standaard oogonderzoek. Meestal ziet de patiënt beter met contactlenzen of een bril met speciale glazen, al is een operatie eveneens mogelijk om het gezichtsvermogen van de patiënt te verbeteren.

Oorzaken astigmatisme: Wazig zien door brekingsfout in het oog

Het hoornvlies, het voorste deel van het oog, heeft de mogelijkheid om licht te breken en dit te richten op de retina, de achterkant van het oog. Als de lichtstralen niet duidelijk gericht zijn op het netvlies, levert dit wazige beelden op. Vaak vindt bij astigmatisme een ongelijke kromming (breking) van het hoornvlies (corneaal astigmatisme) plaats. Af en toe is de ongelijke kromming van de lens de oorzaak van astigmatisme (lenticulair astigmatisme). Door de ongelijke kromming heeft het hoornvlies een vlakke en een kromme as waardoor het oog als het ware lijkt op een rugbybal in plaats van op een gewone voetbal. De lichtstralen zijn bij deze hoornvliesafwijking niet meer in één punt te verenigingen op het netvlies. De patiënt ziet hierdoor onduidelijk (wazig gezichtsvermogen). Astigmatisme is een veel voorkomende oogafwijking. Het is net zoals hypermetropie (verziendheid) en myopie (bijziendheid) een refractiefout.

Risicofactoren brekingsafwijking

Astigmatisme is ofwel aangeboren of het ontstaat op latere leeftijd door keratitis (hoornvliesontsteking). Het is niet bekend wat de precieze oorzaak is van astigmatisme. Meestal ontstaan de problemen reeds bij de geboorte. Astigmatisme gaat vaak gepaard met bijziendheid (myopie) en verziendheid (hypermetropie). Als astigmatisme verergert, wijst dit mogelijk op keratoconus. Dit is een kegelvormige uitstulping van de cornea waardoor het gezichtsvermogen van de patiënt is aangetast. Astigmatisme komt daarnaast af en toe voor na bepaalde oogchirurgie zoals een staaroperatie.

Soorten astigmatisme

Als het hoornvlies een onregelmatige vorm heeft (hoornvlieskromming), treedt “corneaal astigmatisme of cornea astigmatisme” op. Is de vorm van de lens vervormd, dan is sprake van “lenticulair astigmatisme”. Een combinatie van beiden is eveneens mogelijk en deze is in medische termen dan gekend als "cornea-lenticulair astigmatisme".

Symptomen: Wazig, onscherp en vervormd zien

Een patiënt met astigmatisme heeft het moeilijk om fijne details te zien, zowel van dichtbij als van op een afstand. Hij ziet de beelden wazig, onscherp en soms ook vervormd (metamorfopsie). Loensen, vermoeide ogen, hoofdpijn, ochtendhoofdpijn en vermoeidheidkomen hierbij vaak voor, vooral na het lezen of na het uitvoeren van andere langdurige visuele taken. Af en toe heeft de patiënt ook last van fotofobie (overgevoeligheid voor licht).

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De patiënt krijgt bij de oogarts een uitgebreid oogonderzoek via oftalmoscopie. Hij voert tevens een refractieonderzoek uit. Astigmatisme is bij dit oogonderzoek gemakkelijk te diagnosticeren waardoor verdere onderzoeken meestal niet vereist zijn.

Diagnostisch onderzoek

In bepaalde gevallen is het niet mogelijk om bij patiënten een diagnose te stellen, bijvoorbeeld bij kinderen of volwassenen die omwille van psychische of lichamelijke redenen niet in staat zijn om mee te werken aan het oogonderzoek. Daarom krijgen zij een retinoscopie. Dit is een onderzoek waarbij de arts de retina (het netvlies) in het oog bestudeert. Hij verwijdt hiervoor eerst de ogen van de patiënt via verwijdende oogdruppels. Deze zijn in medische termen gekend als mydriatica.

Differentiële diagnose

Cataract (staar), strabisme (scheelzien), leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD), verziendheid en bijziendheid lijken op astigmatisme maar zijn het niet.

Behandeling astigmatisme: Bril, contactlenzen of operatie

Sommige patiënten met milde astigmatisme hebben geen correctie nodig. Cilindrisch geslepen brillenglazen verbeteren veelal het gezichtsvermogen bij astigmatisme, maar genezen de oogafwijking niet. Voorts helpt een goede zonnebril want in 2011 onderzocht de Britse consumentenorganisatie "Which?" diverse goedkopere zonnebrillen. Hieruit bleek dat ze een verschillende hoeveelheid licht binnenlaten wat in sommige gevallen astigmatisme doet verergeren. Sowieso is het belangrijk om bij de keuze van een (zonne)bril steeds advies in te winnen van een oogarts en een gecertificeerd opticien want een standaard leesbril helpt hierbij zeker niet. Laserchirurgie (zoals een LASIK-operatie) verandert de vorm van het hoornvliesoppervlak samen met bijziendheid of verziendheid. Hierdoor valt astigmatisme te corrigeren. Het is verder van primordiaal belang om regelmatig een oogonderzoek ter preventie van astigmatisme en andere oogaandoeningen te laten uitvoeren. Een snelle diagnose en behandeling zijn namelijk nodig om complicaties (amblyopie) te voorkomen.

Prognose oogafwijking

Bij een aantal patiënten is astigmatisme progressief waardoor ze af en toe een nieuwe bril of contactlenzen nodig hebben. Dankzij een ooglasercorrectie is astigmatisme te corrigeren of zijn de symptomen alleszins sterk te verminderen.

Complicaties brekingsafwijking

Wanneer een kind met astigmatisme in één oog geen correctiemiddel krijgt, ontstaat amblyopie (een lui oog). Dit is een vermindering van de gezichtsscherpte door het niet of het minder gebruiken van een oog.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Aandoening: AstigmatismeAandoening: AstigmatismeAstigmatisme is een cilinder afwijking van het oog. 'a' betekent niet, en 'stigma' betekent punt of stip. Astigmatisme i…
Een bril of lenzen?Een bril of lenzen?Men die een oogcorrectie nodig hebben, hebben de mogelijkheid om een bril of contactlenzen te kiezen. Het verschil tusse…
LASIK-chirurgie: Voordelen van vorm van ooglaserenLASIK-chirurgie: Voordelen van vorm van ooglaserenSommige patiënten kampen met een verminderd gezichtsvermogen door een brekingsfout in het oog. Zij lijden namelijk aan b…
Tips voor mensen bij het dragen van contactlenzenTips voor mensen bij het dragen van contactlenzenHet aantal mensen dat contactlenzen draagt neemt dagelijks toe. Het is echter niet zo gemakkelijk als het dragen van een…

Amblyopie (lui oog): Verminderde gezichtsscherpte in één oogAmblyopie (lui oog): Verminderde gezichtsscherpte in één oogAmblyopie, wat meestal aangeboren en soms verworven is, is de meest voorkomende oorzaak van gezichtsverlies bij kinderen…
Apraxie: Doelbewuste handelingen niet kunnen uitvoerenApraxie: Doelbewuste handelingen niet kunnen uitvoerenBij apraxie, een hersen- en zenuwstelselaandoening die aangeboren of verworven is, is een patiënt niet in staat om doelb…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Shabbysgd, Pixabay
  • Astigmatism, http://bestpractice.bmj.com/best-practice/monograph/762/diagnosis/differential.html, geraadpleegd op 21 november 2016
  • Astigmatism, http://www.allaboutvision.com/conditions/astigmatism.htm, geraadpleegd op 21 mei 2016
  • Astigmatism, https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001015.htm, geraadpleegd op 21 mei 2016
  • Cilindrische afwijking (astigmatisme), http://www.oogartsen.nl/oogartsen/brilsterkte/cilinder_astigmatism_cylinder/, geraadpleegd op 21 mei 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 21 mei 2016
  • Goedkope zonnebrillen kunnen je hoofdpijn geven, Het Laatste Nieuws, 21 augustus 2011, geraadpleegd op 21 mei 2016
  • What Is Astigmatism?, http://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-astigmatism, geraadpleegd op 21 mei 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 19-12-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.