Varkensvlees gezond of ongezond: varkensvlees en de Bijbel

Is varkensvlees gezond of ongezond en wat zegt de Bijbel erover? In de Bijbel wordt onderscheid gemaakt tussen reine en onreine dieren. Reine dieren waren bedoeld voor menselijke consumptie, onreine dieren niet. Ook het varken is onrein (Leviticus 11:7-8; Deuteronomium 14:8). Het onderscheid tussen rein en onrein is niet arbitrair. De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat deze richtlijnen zich vooral richten op twee belangrijke aspecten: de volksgezondheid en het biologisch evenwicht. Zo staat er bijvoorbeeld in Leviticus 11:13-19 een lijst met vogelsoorten die voor menselijke consumptie verboden waren. Dit zijn juist dié vogels die van kardinaal belang zijn voor het biologisch evenwicht. En de consumptie van alle vleeseters is door de Schepper verboden vanwege de aanwezigheid van levensgevaarlijke parasieten in het vlees van vleeseters, waaronder trichinen. Vanwege de volksgezondheid zijn deze dieren onrein. Ook varkensvlees is nóóit bedoeld als voedsel voor de mens. Waarom niet?

• Jezus en de voedingsvoorschriften in de Torah
• Spijswetten
• God verandert niet
• Visioen van Petrus
• En Handelingen 15 dan?
• Gods voorschriften en aanwijzingen
• Varkensvlees gezond of ongezond?
• Spijsverteringssysteem van varkens
• Het varken is een biologische opruimer
• Vetter vlees
• Varkens zijn alleseters
• Varkensvlees is toxisch
• Snel spijsverteringsstelsel en niet zweten
• Hoog vetgehalte
• Eiwit
• Eiwitstructuur
• Bindweefsel
• Histamine
• Ziekten die overdraagbaar zijn op de mens
• Preventie van cumulatieve parasitaire besmetting
• Cumulatieve besmetting
• Trichine en lintworm
• Openbaring
• Conclusie

Jezus en de voedingsvoorschriften in de Torah

Spijswetten

Jezus at, als iemand die geboren was onder de Torah (Galaten 4:4) en zich volledig aan de Torah hield en dus ook de spijswetten, géén varkensvlees. Jezus gebruikte eens een kudde zwijnen om er demonen in kwijt te raken en vervolgens stortte de hele kudde varkens van de steilte af de zee in, en zij stierven in het water (Mattheüs 8:28-32). Het onderscheid tussen reine en onreine dieren is bij de komst van Christus niet afgeschaft; Jezus heeft de Torah niet afgeschaft maar vervuld.

God verandert niet

Het gaat bij het onderscheid tussen reine en onreine dieren om meer dan alleen een religieus voedingsvoorschrift. Een grondige studie van de Bijbel verschaft helderheid omtrent de betekenis van het onderscheid tussen rein en onrein vlees. Gods Woord beschrijft het vlees van onreine dieren als een 'gruwel'. In Deuteronomium 14:3 staat: "Gij zult niets eten, dat een gruwel is." God is onveranderlijk. God is volgens de Bijbel altijd dezelfde (Psalmen 102:26-28); Hij is die Hij is (Deuteronomium 32:39, cf. Johannes 8:58, Hebreeën 13:8). God is onveranderlijk in zijn bestaan en wezen, in zijn gedachte en wil, in al zijn voornemens en besluiten, zoals predikant en theoloog Herman Bavinck het in zijn Gereformeerde Dogmatiek formuleert. Hij verandert ook zijn oordeel over de voedselvoorschriften niet. Een varken was, is en blijft onrein.

Visioen van Petrus

Veel christenen zien in het visioen van Petrus, welke staat opgetekend in Handelingen 10, als het moment waarop God alle voedsel rein verklaart. Petrus zélf legt echter uit wat het visioen betekent en dat is niet wat veel christenen ervan maken. Na afloop van het visioen is er bezoek voor Petrus die aan hem vraagt of Petrus aan de Romein Cornelius in Ceasarea het evangelie wil gaan uitleggen. Cornelius was wel de laatste aan wie Petrus het evangelie zou willen uitleggen, maar het visioen opende zijn ogen voor wat Gods bedoeling is: "Jullie weten dat Joden niet mogen omgaan met mensen die niet Joods zijn. We mogen ook niet bij hen in huis komen. Maar God heeft me laten zien dat ik niemand onrein of onheilig mag noemen" (Vers 28). Daarom ging Petrus ook zonder bezwaren te maken op de uitnodiging in om naar Cornelius te gaan. Het visioen van Paulus slaat dan ook op het contact maken met 'onreine' volken.

En Handelingen 15 dan?

Handelingen 15 bevat vier bepalingen die werden gegeven aan de niet-Joodse gelovigen in de vroegchristelijke kerk. Deze voorschriften hadden betrekking op bepaalde specifieke praktijken die als heidens werden beschouwd en onverenigbaar werden geacht met het christelijk geloof. Voor de pas tot geloof gekomen heidenen waren dit 'normale' gewoonten uit hun oude godsdienst. Het is echter belangrijk op te merken dat deze vier voorschriften de rest van de Torah niet ongeldig of buiten werking verklaren. Alsof heidenen die tot geloof gekomen waren wel mochten stelen, roddelen of met een dier seks mochten hebben. We hebben hier te maken met een overgangssituatie:

"We moeten er erg in hebben dat we hier te maken hebben met een overgangssituatie: de kerk wordt wereldkerk. De achtergronden van joden en christenen zijn zo verschillend. Hoe kunnen ze samen een gemeenschap vormen in eenheid, zoals God het bedoelt? Let erop dat de twee laatstgenoemde bepalingen beide te maken hebben met het voedsel. Het feit dat heidenen het verstikte aten, was voor de joden een reden om niet meer met hen aan één tafel te zitten. Ze braken de tafelgemeenschap. De eenheid van de kerk kwam onder zware druk te staan. Dat is de reden waarom juist deze twee bepalingen uit de wet van Mozes eruit worden gelicht."[1]

Gods voorschriften en aanwijzingen

Torah (תּוֹרָה) betekent onderwijzing, lering of leer. Het woord 'Wet' is in feite een gebrekkige vertaling van het Hebreeuwse woord Torah. De Torah is Gods Woord dat wil onderwijzen, en de weg of richting wijst. Het wijst de weg in Gods richting. Torah is richtinggevend en het accent ligt meer op onderwijs dan op wet(geving). Het bevat Gods oorspronkelijke onderwijzing, leringen en instructies, zijn do's en don'ts. Gods blauwdruk of model voor een samenleving waarin hij de mens handvatten geeft om wijs en rechtvaardig te leven en om fysieke, morele en geestelijke verontreiniging te voorkomen. De Torah geeft leven aan wie zich daaraan houdt: "Mijn verordeningen en Mijn bepalingen moet u in acht nemen. De mens die ze houdt, zal erdoor leven" (Leviticus 18:5). En er is slechts één Torah; de ene, eeuwige Torah van God: "Voor iedereen, Israëliet of vreemdeling, is er maar één wet. Het is een eeuwige wet die geldt voor iedereen die als Israëliet geboren is en voor iedereen die als vreemdeling bij jullie woont" (Numeri 15:15-16).

Varkensvlees gezond of ongezond?

Het Voedingscentrum schrijft op haar website: "Onbewerkt mager varkensvlees past in een gezond eetpatroon, vooral vanwege de eiwitten, vitamines en mineralen."[2] Er zijn echter een aantal nadelen of mogelijke risico's te benoemen die verbonden zijn aan het eten van varkensvlees.

Spijsverteringssysteem van varkens

Het spijsverteringssysteem van varkens verschilt duidelijk van die van koeien, welke herkauwers zijn. De maag van varkens heeft een hoge zuurgraad, maar doordat varkens veelvraten zijn en grote hoeveelheden voer eten, wordt het maagzuur verdund. Hierdoor kunnen allerlei soorten parasieten deze barrière ongehinderd passeren. Er komen allerlei parasieten en toxische stoffen in het vlees van het varken terecht. De mens die dit vlees eet, kan hiermee besmet worden. Door varkens (enigszins) geschikt te maken voor vleesconsumptie, wordt deze uit zijn natuurlijke omgeving gehaald en vetgemest onder gecontroleerde omstandigheden en specifiek voer. De varkensboer tracht hiermee te voorkomen dat het dier op mensen overdraagbare ziekteverwekkers met zich mee gaat dragen.

Het varken is een biologische opruimer

Varkens zijn gulzige dieren, absoluut niet kieskeurig en willen alles eten wat op hun pad komt. Het zijn alleseters (omnivoren) en op hun menu staat zowel plantaardig voedsel als vlees. Van nature is het varken een biologische opruimer, een biologische stofzuiger. Dat is zijn taak, daarvoor is hij ontworpen. Maar door hun functie is het lichaam van varkens een gifstoffendepot. Varkens kunnen er zelf blijkbaar wel tegen. Een varken eet niet alleen eikels, paddenstoelen en bosvruchten, maar ook rottende groenten, larven, maden en aas, zelfs rottend vlees van andere dieren. Het vet van een varken absorbeert alle mogelijke gifstoffen dat het binnenkrijgt, als een spons. Het is bekend dat het vlees van een varken tot maximaal dertig keer giftiger kan zijn dan rundvlees.

Vetter vlees

Het vlees van varkens is dubbel zo vet als dat rundvlees. Dus het veelvuldig eten van varkensvlees leidt tot een verhoogd cholesterolgehalte. Varkensvlees geeft hierdoor een veel groter risico op hartziekten zoals een hartaanval. Ook wordt de consumptie van varkensvlees geassocieerd met bepaalde vormen van kanker, maar meer onderzoek hiernaar is nodig. Bovendien hebben varkens zeer hoge niveaus histamine en varkensvlees bevat de hoogste concentratie zwavel van alle organismen. Zwavel veroorzaakt bij veel mensen bot- en gewrichtsklachten, zoals reuma en artrose. Bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn.

Varkensvlees is toxisch

Varkensvlees is enorm toxisch (giftig) voor de mens en wel om diverse redenen.

Snel spijsverteringsstelsel en niet zweten

Het spijsverteringsstelsel van een varken verteert het voedsel binnen maar liefst vier uur. Mede daarom is het varken niet in staat om de giftige stoffen uit het voedsel te verwijderen. De giftige stoffen worden opgeslagen in de vetcellen van de varkens. Het varken kan niet zweten of transpireren, net als veel andere onreine landdieren als de hond, de kat en het konijn. Het heeft namelijk geen zweetklieren. Mede hierdoor is het varken niet in staat om de overtollige toxines te verwijderen. Al met al hebben varkens een slecht ontgiftingssysteem, waardoor veel van hun (giftige) afvalstoffen in hun (vet)weefsel opgeslagen wordt. Varkensvlees is daardoor giftiger vlees dan anderen vleessoorten. Wanneer je varkensvlees eet, krijg je deze gifstoffen binnen.

Hoog vetgehalte

Varkensvlees heeft een hoog gehalte aan vet en ook in mager varkensvlees –wat door het Voedingscentrum wordt aangeraden– zijn grote hoeveelheden vet aanwezig. In tegenstelling tot bijvoorbeeld runderen en schapen, wordt vet bij het varken ook intracellulair, dus in de cellen, opgeslagen en niet alleen in vetweefsel. Varkensvlees heeft een hoog cholesterolgehalte, wat de kans vergroot op atherosclerose (aderverkalking).

Eiwit

Varkensvlees bevat bepaalde eiwitten, die vanwege hun structuur snel rotten in je darmen. Bij dit rottingsproces komen gifstoffen vrij die erg belastend zijn voor darm, lymfe, bloed, lever en voor alle ontgiftings- en uitscheidingsorganen.

Eiwitstructuur

De eiwitstructuur van het vlees van de varkens vertoont veel gelijkenis met die van de mensen. Dit is de reden dat het afweersysteem binnen in de darm bij de vertering deze niet als een lichaamsvreemde stof beschouwen. Zo kunnen deze eiwitten met alle eiwitrottingsproducten en gifstoffen via de darmwand in het lymfestelsel en het bloed terechtkomen, wat erg belastend is voor je systeem.

Bindweefsel

Het bindweefsel dat onderdeel uitmaakt van alle organen van het menselijk lichaam, heeft last van zwavelhoudende glycosaminoglycanen in het varkensvlees. Het (veelvuldig) eten van varkensvlees heeft opzwelling van het bindweefsel tot gevolg. De bindweefselstructuren in het lichaam worden zwakker door frequente consumptie van varkensvlees en er ontstaan eerder klachten van het bewegingsapparaat.

Histamine

Aangetoond is dat varkensvlees veel histamine bevat, wat allergische reacties kan bevorderen of uitlokken. Varkensvlees bevordert een waaier aan allergische processen, van netelroos (galbulten) tot en met hooikoorts. Het vergroot tevens de kans op ontstekingsprocessen zoals abcessen, steenpuisten, darmontstekingen, aderontstekingen en eczeem.

Ziekten die overdraagbaar zijn op de mens

Het varken draagt ​​ten minste 30 ziekten bij zich die gemakkelijk kunnen worden overgedragen op de mens, ofwel via direct contact ofwel via vleesconsumptie. De lijst met ziektes die overdraagbaar zijn van varken op mens, is lang. De belangrijkste worden hieronder schematisch weergeven. De onderstaande lijst is niet uitputtend.

Bron: www.gddiergezondheid.nl

Nu weet je meteen waarom God gebood dat wij hun karkassen niet eens mogen aanraken (Leviticus 11: 8). Er zijn overigens net zo veel problemen met de vele andere schepselen van wie God ons heeft medegedeeld dat zij onrein zijn en dus niet bedoeld voor menselijke consumptie. Het valt echter buiten het bestek van dit artikel om daar nader op in te gaan.

Preventie van cumulatieve parasitaire besmetting

Cumulatieve besmetting

Drs. Esther Noordermeer, die biologie heeft gestudeerd in Utrecht en Amsterdam en met haar man een melkveehouderij heeft, gaat in haar boek 'De hemelse voedselbank: Voedingslessen uit de Bijbel' in op de cumulatieve besmetting van parasieten die door het varken kunnen worden overgebracht.[3] Bij een cumulatieve besmetting telt het lichaam de effecten van diverse besmettingen bij elkaar op. Bij herhaalde besmettingen worden de effecten ernstiger en juist daarom zijn dergelijke besmettingen gevaarlijk. Noordermeer bespreek twee voorbeelden die ook in Bijbelse tijden speelden: trichine en lintworm. Deze staan ook in het bovenstaande schema.

Trichine en lintworm

Beide parasieten, trichine en lintworm, zijn blijvers. Ze verlaten het spijsverteringskanaal en nestelen zich in de weefsels van het lichaam. Ze kapselen zich in en zijn niet meer weg te krijgen. Des te vaker je ermee wordt besmet, des te ernstiger zullen de klachten zijn. Er is sprake van een cumulatief effect. Trichine wordt alléén door onreine dieren overgebracht als varken, kameel, haas, paard en walvis. Lintworm daarentegen kan niet alleen door het varken, maar ook door de reine rund worden overgedragen. Er is echter een wezenlijk verschil. De runderlintworm blijft in het spijsverteringsstelsel terwijl de varkensvariant in het menselijke lichaam op reis gaat en zich in weefsels nestelt. De varkenslintworm is daardoor gevaarlijk.

Openbaring

Noordermeer merkt op dat juist voor deze en andere cumulatieve ziekten openbaring nodig is, omdat de oorzaak van deze ziekten onmogelijk te traceren zijn. Hoe kan een mens bevroeden dat iets gevaarlijk is als er geen directe gevolgen zijn? Pas de laatste tientallen jaren heeft de mens hiervan kennis gekregen.

Conclusie

Varkensvlees is volgens de Bijbel nóóit bedoeld als voedsel voor de mens (Leviticus 11:7-8; Deuteronomium 14:8). Vanwege bovenvermelde gezondheidseffecten van varkensvlees, is dat begrijpelijk.

Noten:

1. Digibron. Handelingen 15:20. https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:Terdege,20091028:newsml_c5df80b36690b19cec950c3a8e5ddfe2 (ingezien op 20-1-2023)
2. Voedingscentrum. Varkensvlees. http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/varkensvlees.aspx (geraadpleegd op 3-7-2016)
3. Drs. E. Noordermeer. De hemelse voedselbank - Voedingslessen uit de Bijbel. Merweboek, Sliedrecht, 2012, p. 158.

Lees verder

• De hemelse voedselbank: Esther Noordermeer
• Jezus heeft de Wet vervuld, niet afgeschaft (Mattheus 5:17)
• Christenen en de Wet: wat hebben christenen met de Thora?
• Gezonde en gevarieerde voeding met een drukke levensstijl