Vetdiarree: oorzaken vette, plakkerige ontlasting of poep

Last van vette, kleverige, plakkerige ontlasting? Vetdiarree of steatorroe wijst op de aanwezigheid van abnormaal veel vet in de ontlasting of poep. Hoe ziet vetdiarree eruit? Vetdiarree is dun, kleverig, plakkerig, breiig, en het bevat stukjes onverteerd voedsel. Het gaat dus om vette, plakkerige ontlasting die blijft drijven. Vetdiarree kan verschillende oorzaken hebben. Een verminderd functioneren van de alvleesklier, waardoor er te weinig of geen enzymen ten behoeve van de vetvertering worden aangemaakt, is een belangrijke oorzaak van vetdiarree. Ook kunnen aandoeningen aan de galwegen en de lever vetdiarree veroorzaken. Een versnelde darmpassage door stress, roken of een verstoorde darmflora, kan ook voor een vettige ontlasting zorgen. Veelal zullen voedingsaanpassingen, rust, vitaminesupplementen en medicijnen helpen om de klachten van vetdiarree te verminderen of te verhelpen. Daarnaast zal de behandeling van vetdiarree zich richten de onderliggende oorzaak van vetdiarree.

• Vetdiarree: vette, plakkerige poep
• Vertering van vetten
• Oorzaken vetdiarree
• Spijsverteringsproblemen
• Absorptieproblemen
• Versnelde darmpassage
• Vetdiarree en de alvleesklier
• Symptomen vetdiarree
• Vette, plakkerige ontlasting
• Bijkomende klachten naast kleverige poep
• Vitaminetekort en mineralentekort
• Diagnose en onderzoek
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Testen van de ontlasting op het vetgehalte
• Behandeling vetdiarree
• Voeding bij vetdiarree
• Alcoholvermindering bij vetdiarree
• Medicatie bij vetdiarree

Vetdiarree: vette, plakkerige poep

Normaal gesproken is ontlasting niet kleverig of plakkerig, en ook niet dun. Wanneer er abnormaal veel vet in de ontlasting aanwezig is, waardoor deze dun en plakkerig is, wordt dat vetdiarree of steatorroe genoemd. Bij vetdiarree is de ontlasting dun, vettig en plakkerig. Deze kleverige, plakkerige ontlasting blijft aan de toiletpot kleven. Ook blijft de poep vaak drijven en zijn er vetdruppeltjes in het water van het toilet zichtbaar. Vetdiarree heeft een sterkere geur dan normale ontlasting. Daarnaast is vetdiarree licht van kleur.

Vertering van vetten

Normaal gesproken worden vetten in de dunne darm verteerd onder invloed van enzymen in de gal en alvleeskliersappen, waarna vetten (in de vorm van vetzuren) worden opgenomen in het bloed. Deze vetzuren worden vervolgens naar de lever getransporteerd waar ze van structuur veranderen. Verzadigde vetten worden in de lever in onverzadigde vetten omgezet, aangezien deze beter bruikbaar zijn voor de stofwisseling. Ze kunnen worden gebruikt als brandstof of worden omgezet in lichaamsvet. Als dit proces wordt verstoord, worden vetten onverteerd uitgescheiden met de ontlasting: de zogeheten vetdiarree. Deze stoelgang of ontlasting is dun, kleverig, plakkerig en brijig.

Oorzaken vetdiarree

Vetdiarree (vette, plakkerige ontlasting) kan verschillende oorzaken hebben.

Spijsverteringsproblemen

Vetdiarree kan veroorzaakt worden door een verminderd functioneren van de alvleesklier, waardoor er te weinig of geen enzymen ten behoeve van de vetvertering worden aangemaakt. Ook kunnen aandoeningen aan de galwegen en de lever vetdiarree veroorzaken. Het gaat hierbij onder meer om de volgende aandoeningen:

• alvleesklierontsteking of pancreatitis (zowel acute als chronische);
• alvleesklierkanker;
  Vetdiarree tijdens zwangerschap door zwangerschapscholestase / Bron: Greyerbaby, Pixabay
• alvleeskliercysten;
• cystische fibrose (CF);
• galstenen;
• galblaaskanker;
• galblaasverwijdering (vetdiarree kan optreden na verwijdering van de galblaas);
• primaire scleroserende cholangitis (PSC), waarbij de galwegen binnen en buiten de lever chronisch ontstoken zijn;
• zwangerschapscholestase (galstuwing of cholestase dat door een zwangerschap wordt veroorzaakt) kan gepaard gaan met steatorroe (vetdiarree), donkere urine (70%), ontkleurde poep (33%) en een oncomfortabel gevoel in de rechter bovenbuik;
• Zollinger-Ellison syndroom, een stoornis waarbij toegenomen hoeveelheden van het hormoon gastrine, welke de maagzuurproductie moet stimuleren, worden geproduceerd.

Absorptieproblemen

Malabsorptie, ofwel een verstoorde opname van voedingsstoffen, geeft klachten als vetdiarree (vette, plakkerige ontlasting), evenals onverklaarbaar gewichtsverlies (afvallen) en een tekort aan voedingsstoffen. Voorbeelden hiervan zijn:

• coeliakie, een intolerantie voor gluten;
• inflammatoire darmziekte, met name de ziekte van Crohn en soms ook colitis ulcerosa;
• bacteriële overgroei in de dunne darm;
• Bassen-Kornzweig syndroom (abetalipoproteïnemie), een aangeboren erfelijke aandoening waarbij je niet in staat bent vetten vanuit de darmen op te nemen;
• de ziekte van Whipple of lipodystrophia intestinalis, een infectieziekte, die meestal in de dunne darm ontstaat;
• overmatig gebruik van afslankpillen die orlistat bevatten, een vermageringsmiddel dat ervoor zorgt dat je lichaam minder vet uit het voedsel kan opnemen.

Versnelde darmpassage

Een versnelde darmpassage kan voor een vettige en plakkerige ontlasting zorgen. Er zijn verschillende factoren die de darmpassage kunnen doen versnellen:

• stress en spanning;
• roken;
• een verstoorde darmflora;
• een darmaandoening, bijvoorbeeld lactose-intolerantie of het prikkelbare darmsyndroom (vooral als de diarree overheerst);
• overmatig gebruik van laxeermiddelen; en
• een dunne darm die operatief behoorlijk is ingekort ('short bowel syndrome' of 'kortedarmsyndroom').

Vetdiarree en de alvleesklier

Pancreatitis is een ontsteking in de alvleesklier. De alvleesklier bevindt zich bevindt zich boven in je buikholte, onder de lever en achter de maag. De alvleesklier produceert enzymen die helpen bij de spijsvertering en hormonen die helpen bij het reguleren van de manier waarop je lichaam suiker (glucose) verwerkt. Pancreatitis kan optreden als acute pancreatitis, wat betekent dat het plotseling verschijnt en dagen aanhoudt, of als chronische pancreatitis, wat langzaam opkomt en gedurende vele jaren aanwezig blijft. Milde gevallen van pancreatitis kunnen verdwijnen zonder behandeling, maar ernstige gevallen kunnen levensbedreigende complicaties veroorzaken

Symptomen
Symptomen van pancreatitis kunnen variëren, afhankelijk van het type. de symptomen van acute pancreatitis kunnen bestaan uit:

• Pijn in de bovenbuik;
• Buikpijn die naar je rug straalt;
• Buikpijn die erger voelt na het eten;
• Koorts;
• Snelle pols;
• Misselijkheid;
• Braken;
• Gevoeligheid bij het aanraken van de buik.

Chronische pancreatitis kan de volgende klachten geven:

• Pijn in de bovenbuik;
• Onverklaarbaar gewichtsverlies;
• Vette, stinkende, plakkerige ontlasting (vetdiarree).

Chronische ontsteking van de alvleesklier kan dus gepaard gaan met vetdiarree.

Symptomen vetdiarree

Vette, plakkerige ontlasting

Vetdiarree kun je herkennen aan de volgende symptomen:

• lichtgekleurde, onwelriekende ontlasting;
• de ontlasting is dun, breiig en bevat stukjes onverteerd voedsel;
• de vetdiarree is plakkerig (plakkerige poep) en blijft aan de toiletpot plakken en is moeilijk door te spoelen;
• ontlasting die bedekt is met een dikke, vettige laag;
• er kunnen vetdruppels in het water van de toiletpot drijven.

De ontlasting heeft soms de volgende kenmerken:

• bloederige ontlasting, groene ontlasting, oranje ontlasting, gele ontlasting, teerachtige of zwarte ontlasting;
• stinkende ontlasting;
• drijvende ontlasting;
• schuimende, schuimige ontlasting of slijm bij de ontlasting.

Bijkomende klachten naast kleverige poep

Vetdiarree (dunne, vette en kleverige ontlasting) kan gepaard gaan met de volgende klachten:

• vermoeidheid of onverklaarbaar gewichtsverlies;
• geelzucht en jeuk;
• winderigheid;
• pijn in de bovenbuik;
• opgeblazen gevoel;
• brandend maagzuur en indigestie
• algemene uitputting;
• lichte spierpijn, botpijn en gewrichtspijn;
• anemie of bloedarmoede;
• gewichtsverlies;
• koorts;
• problemen met het gezichtsvermogen (zoals wazig zien);
• huidproblemen;
• neurologische aandoeningen.

Vitaminetekort en mineralentekort

Daarnaast kan je last hebben van symptomen die bij de onderliggende aandoening optreden en klachten van malabsorptie, zoals een vitaminetekort. Het gaat dan vaak om een tekort van de vetoplosbare vitaminen A, D, E en K en van het mineraal calcium, aangezien de opname van calcium afhankelijk is van de hoeveelheid vitamine D in het lichaam. Een calciumtekort kan leiden tot osteoporose of botontkalking.

Diagnose en onderzoek

Als je last hebt van vette, plakkerige ontlasting, dan zal je vaak eerst een afspraak maken met je huisarts.

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Om vast te stellen of je vetdiarree hebt, kan middels laboratoriumonderzoek van de ontlasting het vetgehalte in de ontlasting worden gemeten. Bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek kunnen eventueel ook worden uitgevoerd.

Testen van de ontlasting op het vetgehalte

Voor het bepalen van het vetgehalte in de ontlasting, wordt gedurende een periode van 72 uur ontlasting verzameld. Je krijgt voor het aantal dagen dat je moet sparen emmertjes mee. Onder normale omstandigheden bestaat de ontlasting voor 0 tot 4 gram vet per 100 gram ontlasting. Een toename van het vetgehalte uit zich in een vettige en plakkerige ontlasting. In dat geval zat de arts verdere onderzoeken uitvoeren om de oorzaak te achterhalen.

Behandeling vetdiarree

De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Verder kunnen vitaminen voorgeschreven worden als je deze niet goed opneemt of bij tekorten, zoals vitamine A, D, E en K, maar ook vitamine B12, foliumzuur, ijzer, magnesium en calcium. Bij een aandoening aan de dunne darm, alvleesklier, lever of galwegen, zal de behandeling daarop gericht worden. Soms is een verwijzing naar een diëtist voor voedingsadvies nodig.

Voeding bij vetdiarree

Dieetaanpassingen zijn een zeer belangrijk onderdeel van de algehele behandeling van vetdiarree (en dus van vette, plakkerige ontlasting). Alvorens een bepaald dieet voor een patiënt te indiceren, is het erg belangrijk om te weten wat de primaire oorzaak is. Op die manier kan bepaald worden welke dieetaanpassingen zinvol kunnen zijn. De meest elementaire en eenvoudigste maatregel is het verminderen van de hoeveelheid vet in iemands dieet om de symptomen onder controle te houden. Bij bepaalde onderliggende ziekten, zoals coeliakie, kan je ook op een glutenvrij dieet worden gezet. Ook wordt een vitamine B12-tekort geassocieerd met vetdiarree en om die reden zijn voedingsondersteuning met voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine B12 of vitamine B12-supplementen aangewezen. In gevallen waarin de oorzaak van vetdiarree gelegen is in ijzergebreksanemie of foliumzuurdeficiëntie, zal je supplementen moeten innemen om deze tekorten op te heffen.

Alcoholvermindering bij vetdiarree

Soms wordt vetdiarree veroorzaakt door overmatig of zwaar alcoholgebruik en daarom moet je je alcoholinname beperken of beëindigen in geval van vetdiarree. Soms is matig alcoholgebruik voldoende, maar in gevallen waarbij er sprake is van een ernstige stoornis of ernstige lever- of alvleesklieraandoening door chronisch en zwaar alcoholgebruik, moet je streven naar onthouding.

Medicatie bij vetdiarree

Medische behandeling van vetdiarree (of dunne, plakkerige ontlasting) kan bestaan uit:

• intraveneuze toediening van vloeistoffen (via een ader) om de elektrolytenbalans te herstellen en uitdroging te behandelen;
• medicijnen tegen diarree;
• alvleesklier enzym vervangende therapie;
• protonpompremmers of PPI's (maagmedicatie).

Lees verder

• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang
• Plakkerige ontlasting: symptomen en oorzaken kleverige poep
• Darmkrampen: oorzaken en behandeling krampen in de darm
• Vette ontlasting: symptomen, oorzaken en behandeling