Overzicht van vierlandenpunten in de wereld

Drielandenpunten zijn niet zeldzaam, in Nederland is er ook één bij Vaals. Hier komen Nederland, België en Duitsland samen. Ooit was dit een vierlandenpunt. Neutraal Moresnet grensde toen ook op dit punt. Vierlandenpunten zijn erg zeldzaam in de wereld en er zijn dan ook maar twee plekken geweest die bekend en erkend zijn geweest als vierlandenpunt. Wel zijn er een aantal plekken op de wereld waar het discutabel is of het een vierlandenpunt is of waar bijna vier landsgrenzen elkaar raken.

Wat is een vierlandenpunt?

Officieel is een vierlandenpunt een plek op de wereld waar de grenzen van vier landen samenkomen. Dit betekent dat er vier landsgrenzen op exact dezelfde coördinaten elkaar raken. Hoewel er wereldwijd 176 drielandenpunten zijn, komt er geen enkel internationaal, officieel vierlandenpunt voor.

Toch zijn er enkele plekken op de wereld die aanspraak maken op de titel vierlandenpunt of een bijna vierlandenpunt zijn. Ook zijn er in de geschiedenis twee officieel erkende en bekende vierlandenpunten geweest, waarvan er één heeft gelegen op het huidige drielandenpunt bij Vaals. Daarnaast zijn er in de wereld wel plekken waar vier grenzen samenkomen, maar geen vier landen.

Welke gebieden maken aanspraak op een vierlandenpunt?

Er zijn in de wereld een vijftal plekken die bijna een vierlandenpunt vormen. Van de bijna vierlandenpunten nabij de Victoriawatervallen, Tsjaadmeer en in de Golf van Akaba is het zelfs discutabel of het als vierlandenpunt telt, afhankelijk van waar de grens getrokken wordt.

Overzicht vierlandenpunten

Victoriawatervallen

Ten westen van de Victoriawatervallen waar de rivieren Zambezi en Chobe samenkomen wordt gesproken over een vierlandenpunt. De landen Zambia, Zimbabwe, Botswana en Namibië zouden hier samenkomen. Volgens de officiële landsgrenzen is er echter sprake van twee drielandenpunten die elkaar net niet raken.

De drielandenpunten zijn die tussen Zambia, Botswana en Namibië en die tussen Zambia, Zimbabwe en Botswana. De twee punten missen elkaar op ongeveer 150 meter, waardoor Zimbabwe en Namibië geen gezamenlijke grenslijn hebben.

Over het gebied is veel te doen geweest, onder andere omdat er een veerpont over de Zambezi rivier gaat die Zambia en Botswana verbindt. Deze veerpont vaart over het 150 meter brede stuk waar enkel een grens is tussen Zambia en Botswana. Namibië, dat toen nog onder Zuid-Afrika viel, claimde dat de veerpont illegaal voer. Zij vonden dat er geen grensstuk tussen Botswana en Zambia was, wat zou betekenen dat er een vierlandenpunt was. Dit is echter nooit officieel erkend.

Tsjaadmeer

Het Tsjaadmeer ligt centraal in Afrika en is het op één na grootste meer van het continent. Het wordt omringd door vier landen, maar kent toch geen vierlandenpunt. De landen die het Tsjaadmeer omringen zijn Tsjaad, Kameroen, Niger en Nigeria. Evenals bij het samenkomen van de rivieren Zambezi en Chobe is er geen punt waar de vier landsgrenzen samenkomen. Wederom zijn er hier twee drielandenpunten.

De twee drielandenpunten die er in het Tsjaadmeer zijn, zijn die tussen Tsjaad, Kameroen en Nigeria en die tussen Tsjaad, Niger en Nigeria. Deze twee punten liggen verder uit elkaar dan de twee drielandenpunten bij het samenkomen van de rivieren Zambezi en Chobe. Er is dan ook minder discussie of hier sprake is van een vierlandenpunt. Er is in het zuiden van het Tsjaadmeer wel een officieel vierlandenpunt geweest voor de duur van acht maanden. Meer hierover staat hieronder bij "vierlandenpunt in het zuiden van het Tsjaadmeer".

Golf van Akaba

De Golf van Akaba is een zeearm van de Rode Zee. Om de zeearm liggen de landen Egypte, Israël, Jordanië en Saoedi-Arabië. Toch is er ook hier geen sprake van een vierlandenpunt. Ook de officiële landsgrenzen geven weinig uitsluitsel. Het is daarom zeer discutabel of er in de Golf van Akaba gesproken mag worden van een vierlandenpunt.

Het overgrote deel van de westkant grenst met Egypte. Een kleine hoek in het noordwesten grenst aan Israël. In het noordoosten grenst de Golf van Akaba aan Jordanië. Tot slot grenst het overgrote deel van de oostkust aan Saoedi-Arabië. Het zuiden van de zeearm is de verbinding met de rest van de Rode Zee. Doordat Israël en Jordanië voor een dusdanig klein deel grenzen aan de golf, is het bestaan van een vierlandenpunt hier zeer discutabel.

Nachitsjevan

Nachitsjevan is een enclave van Azerbeidzjan die tussen Armenië en Iran in ligt. Door deze enclave bestaat er bijna een vierlandenpunt tussen Azerbeidzjan, Armenië, Turkije en Iran. Echter wordt dit ook voorkomen door dezelfde enclave. In het uiterste westen van Nachitsjevan ligt een 10 kilometer lange grens tussen de Azerbeidzjaanse enclave en Turkije. Door deze grens raken de landen Iran en Armenië elkaar net niet.

Op 10 kilometer afstand zijn er hier dus twee drielandenpunten. Die tussen Armenië, Turkije en Azerbeidzjan en die tussen Turkije, Azerbeidzjan en Iran. Op de wereldkaart is het lastig te zien dat deze landen elkaar net niet raken, pas bij het inzoomen wordt dit duidelijk.

Rusland, China, Mongolië en Kazachstan

Een ander gebied waar er bijna sprake is van een vierlandenpunt is het gebied tussen Rusland, China, Mongolië en Kazachstan. Evenals bij het grensgebied bij Nachitsjevan is het hier lastig te zien op een uitgezoomde wereldkaart. Pas bij inzoomen wordt duidelijk dat de grenzen van Mongolië en Kazachstan elkaar op 40 kilometer missen. Deze 40 kilometer lange grens tussen Rusland en China is de reden dat ook hier geen vierlandenpunt ligt, maar twee drielandenpunten.

Vierlandenpunten in de wereldgeschiedenis

Vierlandenpunt bij Vaals

Waar Nederland, België en Duitsland samenkomen, het drielandenpunt bij Vaals, was vroeger een vierlandenpunt. De onafhankelijke staat Neutraal Moresnet was het vierde gebied dat de grenzen hier had lopen. Dit kleine staatje met een oppervlakte van 344 hectare bestond van 1816 tot 1920. Echter is er niet altijd sprake geweest van een vierlandenpunt tijdens het bestaan van Neutraal Moresnet.

Pas vanaf 1839 ontstond bij de Vaalserberg het vierlandenpunt. Dit gebeurde toen Limburg werd gesplitst tussen België en Nederland. Het vierlandenpunt heeft vervolgens bestaan tot het einde van Neutraal Moresnet in 1920. Bij het huidige drielandenpunt is nog steeds te zien waar het gebied van Neutraal Moresnet was.

Hoewel het vierlandenpunt bij Vaals vaak als officieel wordt beschouwd, is ook hier enige ruimte voor discussie. De reden is dat Klein Moresnet niet van gelijke rang was met Nederland, België en Duitsland. Ze hadden geen staatshoofd, parlement of senaat. Officieel was het land een condominium. Toch wordt deze plek in de tijd van 1839 tot 1920 beschouwd als vierlandenpunt.

Vierlandenpunt in het zuiden van het Tsjaadmeer

Op het drielandenpunt waar Tsjaad, Kameroen en Nigeria bij elkaar komen, lag vroeger een vierlandenpunt. Dit heeft echter maar 8 maanden geduurd, van 1 oktober 1960 tot 1 juni 1961. Op 1 oktober 1960 werd Nigeria onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk op een klein stukje na. Dit gebied, Noord Kameroen of Brits Kameroen genaamd, vormde het vierde land op het huidige drielandenpunt. Op 1 oktober 1960 werd dit gebied geïntegreerd met Nigeria en Kameroen. Dit vierlandenpunt is officieel een vierlandenpunt geweest. Ook aan de eis van gelijke rang werd hier voldaan.