Antimycotica: Medicatie tegen schimmels (schimmelinfecties)
Antimycotica zijn geneesmiddelen met een schimmelwerende of een schimmeldodende functie. Geneesmiddelen tegen schimmels doden schimmelcellen, of ze voorkomen dat de schimmelcellen groeien en zich reproduceren. De patiënt neemt deze in bij een schimmelinfectie, die het vaakst plaatsvindt op de huid, de haar en de nagels. Maar ook breidt een schimmelinfectie zich soms uit in het lichaam naar de hersenen en de longen. Antischimmelmiddelen zijn beschikbaar in diverse vormen, afhankelijk van het aangetaste lichaamsdeel. Antimycotica geeft vaak milde bijwerkingen, al zijn enkele ernstige complicaties mogelijk. Een aantal antischimmelmiddelen zijn vrij verkrijgbaar bij de apotheker, anderen zijn enkel te verkrijgen op doktersvoorschrift.
Schimmels zijn kleine organismen die zich voeden door het afbreken van levend of dood weefsel. De schimmels die meestal infecties bij patiënten veroorzaken zijn bijzonder aangetrokken tot een taaie, waterdichte type weefsel (keratine), wat zich in de huid,
haar en
nagels bevindt. Deze schimmelparasieten van de huid staan bekend als dermatofyten. De schimmels verspreiden zich soms ook in het lichaam.
Indicatie antimycotica: Schimmels in of op het lichaam
Antimycotica helpt zowel bij schimmelinfecties op of nabij het oppervlak van het lichaam als bij schimmelinfecties in het lichaam.
Schimmelinfecties op of nabij het oppervlak van het lichaam
Antimycotica doden schimmels bij enkele bekende aandoeningen
- Ernstige roos: Sommige schimmels resulteren in huidvlokken en pellen die van het hoofd vallen
- Ringworm: Hierbij treedt een ringachtige rode huiduitslag op bij een oppervlakkige schimmelziekte van de hoofdhuid tinea capitis of van het lichaam (tinea corporis)
- Schimmelinfectie op de nagel: De teennagels of vingernagels zijn verdikt, verkleurd en soms broos, met stukjes nagel die afbreken.Vaginale spruw:: Een candida schimmel veroorzaakt irritatie en zwelling van de vagina en de vulva (de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen). Zeker vrouwen lopen een hogere kans op het ontwikkelen van vaginale spruw na het nemen van een antibioticakuur (antibiotica). Dit komt omdat het antibioticum de normale onschadelijke bacteriën die leven op de huid of de vagina doodt en het bijgevolg gemakkelijker maakt voor schimmels om zich te vermenigvuldigen.
- Voetschimmel: De patiënt heeft een rode, schilferige en jeukende huiduitslag op de voeten die veroorzaakt is door de schimmel "tinea pedis".
Schimmels in het lichaam
Schimmelinfecties in het lichaam komen minder vaak voor, maar zijn ernstiger. Deze bevinden zich diep in het lichaamsweefsel of in één van de inwendige organen. Invasieve schimmelinfecties tasten volgende organen aan:
- Hersenen: Bij fungale meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek) infecteert een schimmel de beschermende membranen rond de hersenen en het ruggenmerg. Een mogelijke oorzaak hiervan is de schimmelinfectie cryptokokkose.
- Longen: Een voorbeeld hiervan is aspergillose, waarbij de schimmel Aspergillus de bekleding van de longen infecteert. Ook histplasmose is een mogelijke veroorzaker van een schimmelinfectie die zich verspreidt naar de longen.
Risicofactoren schimmelinfectie
Patiënten met een
verzwakt immuunsysteem zijn bijzonder kwetsbaar voor inwendige schimmelinfecties. Immuun verzwakte patiënten omvatten:
Indicatie antimycotica: Geneesmiddelen tegen schimmels
Zwangere patiënten, patiënten met een ernstige
leverziekte of
nieraandoening en kinderen krijgen meestal geen orale antimycotica voorgeschreven. Daarnaast verliezen sommige orale antischimmelmiddelen aan kracht wanneer de patiënt deze inneemt met andere medicatie, of soms ontstaan hierdoor zelfs (hevige) reacties. Daarom is het belangrijk dat de patiënt steeds aan de arts meldt welke medicijnen maar ook
vitaminen en
kruidensupplementen hij reeds gebruikt.
Soorten antischimmelmiddelen
Antischimmelmiddelen zijn te gebruiken op verschillende manieren, afhankelijk van de specifieke schimmelinfectie. De belangrijkste soorten van schimmeldodende medicijnen zijn onder andere:
- Intravaginale schimmelwerende pessaria: Dit zijn kleine, zachte tabletten, crèmes, patiënt in de vagina steekt om bijvoorbeeld een vaginale schimmelinfectie te behandelen.
- Intraveneuze antischimmelmiddelen: De arts injecteert deze medicatie in de bloedbaan (in een ader). De kans op bijwerkingen is groter maar dit is soms nodig bij ernstige infecties, waarbij de arts de voor- en nadelen tegen elkaar opweegt.
- Orale antischimmelmiddelen: Oraal is de medische term voor "via de mond". De patiënt slikt deze in via een capsule, een pil of in vloeibare vorm.
- Topische antischimmelmiddelen: Topische antischimmelmiddelen, ook gekend als "lokale" antimycotica, brengt de patiënt direct aan op de huid, de haar of de nagels. Topische antischimmelmiddelen bestaan in sprays, oplossingen of shampoos.
Dosering en behandelduur van antimycoticum
De arts schrijft de gebruikte dosis voor. De bijsluiter van het geneesmiddel biedt eveneens advies over het gebruik hiervan. Sommige maar niet alle schimmeldodende medicijnen zijn te gebruiken voor
baby's en kinderen. De dosis bij jonge patiënten is meestal verschillend ten opzichte van volwassenen. De arts en/of apotheker adviseert de ouders hierover uitgebreid. De duur van de behandeling is afhankelijk van de soort schimmelinfectie die de patiënt vertoont, de ernst en uitgebreidheid van de symptomen en eventueel bijkomende gezondheidsproblemen. De duur varieert van enkele dagen tot bijvoorbeeld acht weken bij een ringworminfectie van de hoofdhuid.
Bijwerkingen schimmelwerende of schimmeldodende medicatie
Milde bijwerkingen
Jeuk, een licht
branderig gevoel en roodheid komen regelmatig voor bij topische antimycotica. Orale antimycotica leidt af en toe tot spijsverteringsproblemen, uitslag,
hoofdpijn,
gewrichtspijn,
spierpijn,
rillingen,
koorts,
winderigheid (flatulentie),
diarree,
buikpijn en malaise (ziek gevoel). Deze bijwerkingen zijn mild en duren slechts kortstondig.
Ernstige bijwerkingen
Andere, meer ernstige bijwerkingen van antimycotica omvatten:
Lees verder