Ziekte van Bornholm: Virale infectie met pijn op de borst

De ziekte van Bornholm is een epidemisch optredende virale infectieziekte. De patiënt heeft hierbij een ontsteking van tussenribspieren en het middenrif. Bij de ontsteking van de spieren van de borstwand ontwikkelt de patiënt plots pijn op de borst, in combinatie met wat griepachtige symptomen. Daarnaast zijn bijkomende symptomen en complicaties mogelijk. Een behandeling is veelal niet nodig omdat de symptomen spontaan verdwijnen, maar bij baby's is een behandeling soms wel vereist. Dankzij een goede handhygiëne valt de ziekte in veel gevallen te voorkomen. De naam van de zeer besmettelijke ziekte is ontleend aan het Deense eiland Bornholm. De Deense arts Ejnar Sylvest rapporteerde de ziekte voor het eerst in 1933 op dit eiland.

• Synoniemen ziekte van Bornholm
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken infectieziekte: Virale infectie
• Symptomen: Pijn op de borst en griepachtige symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling Bornholmse ziekte
• Prognose virale infectie
• Complicaties ziekte van Bornholm
• Preventie infectieziekte

Synoniemen ziekte van Bornholm

De ziekte van Bornholm is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Bornholmse ziekte
• De greep van de duivel ziekte
• De greep van de Phantom ziekte
• Goedaardige droge pleuritis
• Pleurodynia
• Pleurodynia epidemica
• Pleurodynie
• Voorbijgaande middenrifspasme
• Ziekte van Bamble
• Ziekte van Sylvester

Epidemiologie aandoening

De Bornholmse ziekte treft vooral kinderen en jongvolwassenen onder de leeftijd van dertig jaar, al zijn soms ook ouderen aangetast. Het komt meestal voor bij epidemieën in omgevingen zoals scholen of kinderdagverblijven, en vaker in de zomer en de herfst. De infectieziekte treedt meestal op bij warm weer in gematigde streken in (sub)tropische omgevingen.

Oorzaken infectieziekte: Virale infectie

Deze zeer besmettelijke ziekte verspreidt zich van patiënt tot patiënt door contact met speeksel of ontlasting (feces). Dit is vergelijkbaar met de de verspreiding van bijvoorbeeld influenza (griep) en vele andere virale infecties.

Fecaal-orale overdracht

Een groep virussen genoemd enterovirussen (virale infecties met griepachtige symptomen), vooral het Coxsackie B-virus, veroorzaakt de Bornholmse ziekte. De verspreiding gebeurt via de fecaal-orale route, waarbij sporen van besmette ontlasting terecht komen in de mond. Minder vaak gebeurt de overdracht aërogeen (via druppels in de lucht). De virussen zijn te vinden in de ontlasting en de miljoenen kleine druppeltjes die uit de neus en mond komen wanneer een patiënt met de aandoening hoest of niest (niezen). Enkele voorbeelden van de verspreiding van de infectie zijn bijvoorbeeld een besmette luier verversen en vervolgens de handen in de mond plaatsen, en het delen van drankverpakkingen bij kinderen. Andere manieren van overdracht van het virus gebeurt door het drinken van vervuild water en het inademen van besmette druppeltjes uit de lucht.

Transplacentale overdracht: Van moeder op kind

Een besmette moeder geeft het virus mogelijk eveneens door aan haar pasgeboren baby, wat gekend is als een transplacentale overdracht. Deze infectie bij pasgeborenen varieert in ernst. Sommige baby's zijn asymptomatisch, terwijl anderen een ernstige of zelfs dodelijke ziekte hebben.

Symptomen: Pijn op de borst en griepachtige symptomen

De symptomen ontstaan vrijwel steeds vrij plots en komen drie tot vier dagen na de besmetting al tot uiting. Ze houden meestal één tot twee dagen aan bij kinderen en twee tot zes dagen aan bij volwassenen alvorens weer spontaan te verdwijnen, maar de symptomen keren soms ook terug. Pijn op de borst en griepachtige symptomen treden het vaakst op, al zijn ook bijkomende symptomen mogelijk.

Pijn op de borst

Het meest voorkomende symptoom van de ziekte van Bornholm is ernstige scherpe of stekende pijn in het onderste deel van de borstkas (pijn op de borst). Deze pijn verergert bij een diepe ademhaling, hoesten of plotselinge bewegingen. De pijn komt en gaat met episodes die een tijdsduur van vijftien tot dertig minuten. Als gevolg van ernstige pijn ontwikkelen sommige patiënten ademhalingsproblemen.

Griepachtige symptomen

Af en toe resulteert de ziekte van Bornholm in griepachtige symptomen zoals buikpijn, diarree, koorts, hoofdpijn (cefalalgie), keelpijn en spierpijn.

Bijkomende symptomen

Bij mannen ontstaat soms een ontsteking van de zaadbal, wat in medische termen gekend is als "orchitis". Zeer zelden ontstaat een virale huiduitslag.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van deze infectieziekte gebeurt meestal op basis van de zichtbare en aanwezige symptomen. Dit is zeker het geval bij een bekende uitbraak van de Bornholmse ziekte.

Diagnostisch onderzoek

Soms is het nodig bijkomende onderzoeken te verrichten om andere aandoeningen uit te sluiten. Pijn op de borst wijst namelijk soms op ernstige hart- of longproblemen. Ook bij zwangere vrouwen of jonge baby's is een definitieve diagnose belangrijk. Via een bloedonderzoek, een keeluitstrijkje of een ontlastingsmonster valt het virus gemakkelijk te identificeren.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen vertonen symptomen die gelijkaardig zijn dan enkele symptomen van de ziekte van Bornholm. Daarom plakt de arts mogelijk deze diagnose op de ziekte.

• andere tumoren van de pleuraholte, het weke delen sarcoom
• astma
• bronchiolitis obliterans (longziekte met droge hoest)
• een acute ontsteking aan de alvleesklier (acute pancreatitis)
• een aortadissectie (scheur in wand van aorta met pijn op borst)
• een bacteriële of virale longontsteking (= pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen)
• een longembolie (afsluiting van slagader in longen)
• een mesothelioom
• een pneumothorax (klaplong)
• ribfractuur (gebroken ribben met ribpijn)
• een sikkelcelcrisis (pijn door zuurstoftekort in lichaamsdelen)
• familiaire mediterrane koorts (herhaalde episodes van ontstekingen met koorts)
• herpes zoster (veroorzaakt gordelroos (virale infectie met huiduitslag en symptomen aan gezicht))
• het hyperventilatie syndroom
• het post-thoracotomie pijnsyndroom (complicatie na een thoracotomie: chirurgische insnijding van de borstkas)
• intercostale neuralgie (zenuwpijn tussen de rubben)
• mediastinale emfyseem
• mediastinitis (ontsteking van borstkasruimte tussen longen met pijn op de borst)
• myositis (spierontsteking: pijn en zwakte in spieren)
• primaire pulmonale hypertensie
• sarcoïdose
• spierpijn door het gebruik van geneesmiddelen
• systemische lupus erythematosus
• tuberculose
• virale of idiopathische pleuritis (borstvliesontsteking met pijn op de borst)

Behandeling Bornholmse ziekte

Voor de ziekte van Bornholm is geen effectief bewezen behandeling beschikbaar. De infectie verdwijnt meestal vanzelf na ongeveer drie tot veertien dagen, met een gemiddelde van één week. Antibiotica helpen niet omdat een virus en niet een bacterie de ziekte veroorzaakt. Gewone pijnstillers zoals aspirine verlicht de symptomen, maar dit geneesmiddel is bij kinderen onder de leeftijd van zestien jaar niet aanbevolen. Baby's met een ernstige ziekte krijgen een immunoglobuline behandeling dat de arts via een infuus of een injectie aan de baby geeft. Immunoglobuline is een gezuiverd bloedproduct en bevat antilichamen waarmee het lichaam infecties bestrijdt. Het maakt de ziekte bij baby's minder ernstig of voorkomt complicaties.

Prognose virale infectie

De meeste patiënten herstellen spontaan en volledig binnen ongeveer de week van de virale infectie. Zelden herstelt de patiënt pas binnen de drie weken.

Complicaties ziekte van Bornholm

Bij deze ziekte komen complicaties zelden voor. Wel zijn baby's vatbaarder voor eventuele complicaties. Soms is de bekleding van de longen namelijk ook aangetast. Af en toe ontstaat pericarditis (ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje)) of is de hartspier ontstoken (myocarditis). Maar ook een versneld hartritme komt voor (tachycardie). Een andere complicatie is meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek). Bij deze complicaties is een ziekenhuisverblijf meestal vereist.

Preventie infectieziekte

Het is belangrijk om de handen steeds goed te wassen (goede handhygiëne). Een ziekte patiënt deelt voorts gebruiksvoorwerpen niet met anderen. Een vaccin is niet voorhanden om de ziekte van Bornholm te voorkomen.

Lees verder

• Enterovirussen: Virale infecties met griepachtige symptomen
• Pijn op de borst: Oorzaken en symptomen van borstpijn