NSAID's: Pijn en ontsteking verlichten en koorts verlagen

NSAID's staat voor "niet-steroïde anti-inflammatoire drugs". Artsen zetten deze ruim beschikbare en frequent gebruikte geneesmiddelen op grote schaal in om pijn, zwelling en ontsteking bij allerlei aandoeningen te verlichten en koorts te verlagen. Aspirine en ibuprofen zijn enkele namen van zeer bekende vrij verkrijgbare NSAID's. Meer krachtige NSAID's zijn enkel op doktersvoorschrift verkrijgbaar. Maar bij deze voorgeschreven medicijnen zijn bij sommige patiënten wel wat bijwerkingen mogelijk en daarom probeert de arts meestal eerst andere behandelingsmethoden of medicijnen uit. NSAID's bestaan in twee vormen met elk hun eigen werking, bijwerkingen en risico's.

• Werking medicijnen
• Indicatie: Pijn en ontsteking verlichten en koorts verlagen
• Tegenindicatie niet-steroïde anti-inflammatoire drugs
• Bijwerkingen en effecten van NSAID's
• Interacties met andere geneesmiddelen
• Gebruik van medicatie: Met voedsel en zonder alcohol
• Alternatieven voor NSAID's

Werking medicijnen

NSAID's blokkeren de effecten van een enzym (een eiwit dat veranderingen veroorzaakt in het lichaam) in het lichaam. Dit enzym, gekend als cyclooxygenase of COX, heeft twee vormen. COX-1 beschermt de maagwand van agressieve zuren en digestieve chemicaliën. Het helpt ook bij de goede nierfunctie. De productie van COX-2 gebeurt wanneer gewrichten gewond of ontstoken zijn.

Traditionele NSAID's

Traditionele NSAID's, ook gekend als niet-selectieve NSAID's, blokkeren de acties van zowel COX-1 als COX-2. Hierdoor veroorzaken ze vaak gehoorde bijwerkingen zoals maagklachten en bloedingen terwijl ze pijn en een ontsteking verlichten. Aspirine, een voorbeeld van een traditioneel NSAID, heeft een aantal voordelen ten opzichte van andere NSAID's. Aspirine werkt tegen de vorming van bloedstolsels. De patiënt heeft bijgevolg minder kans op de vorming van stolsels die leiden tot hartaanvallen en beroertes.

Voorbeelden van traditionele NSAID's

• Aspirine (hoge dosis)
• Diclofenac
• Etoricoxib
• Ibuprofen
• Indocin/Indometacine
• Mefenaminezuur
• Naprosyn/naproxen
• Oxaprozin/Daypro
• Piroxicam/Feldene
• Vimovo
• Voltaren

COX-2-remmers

COX-2-remmers, ook gekend als selectieve NSAID's, zijn een speciale categorie van NSAID's. Deze medicijnen zijn enkel gericht op het COX-2-enzym dat de ontstekingsreactie stimuleert. Omdat ze de acties van het COX-1-enzym niet blokkeren, veroorzaken deze medicijnen over het algemeen geen maagproblemen of bloedingen die de traditionele NSAID's als bijwerking hebben. Hierdoor zijn ze goed in te zetten bij chronische aandoeningen zoals artritis (gewrichtsontsteking). COX-2-remmers, die meestal wat duurder zijn dan de traditionele NSAID's, bieden wel niet dezelfde soort bescherming tegen hartaanvallen en beroertes.

Voorbeelden van COX-2-remmers

• Arcoxia/Etoricoxib
• Celebrex/Celecoxib
• Valdecoxib
• Vioxx/Rofecoxib

Indicatie: Pijn en ontsteking verlichten en koorts verlagen

Deze medicatie, die niet behoort tot de groep van corticosteroïden, zet de arts in om symptomen van hoofdpijn, pijnlijke menstruatie, verstuikingen en verrekkingen, verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel) en griep, artritis, bursitis, tendinitis (peesontsteking), de ziekte van Bechterew en andere oorzaken van langdurige pijn te verlichten. NSAID's verlagen tevens de koorts.

Tegenindicatie niet-steroïde anti-inflammatoire drugs

NSAID's zijn in te nemen door de meeste patiënten, maar bij sommige patiënten is de arts voorzichtig om deze voor te schrijven en kiest hij sneller voor een alternatief zoals paracetamol. Bij het gebruik van NSAID's verhoogt bij bepaalde doelgroepen namelijk de kans op bijwerkingen. Dit geldt voor volgende patiënten:

• patiënten die bepaalde medicijnen nemen die interageren met NSAID's
• patiënten die in het verleden een allergische reactie vertoonden op een NSAID
• patiënten die in het verleden maagzweren hebben gehad
• patiënten die jonger zijn dan 16 jaar (bij kinderen onder deze leeftijd is aspirine niet aanbevolen)
• patiënten die ouder zijn dan 65 jaar
• patiënten met astma
• patiënten met problemen met het hart, de lever, de nieren, de bloeddruk, de bloedsomloop of de darmen
• vrouwen die (mogelijk) zwanger zijn
• vrouwen die borstvoeding geven

Bijwerkingen en effecten van NSAID's

Elk medicijn, dus ook NSAID's, heeft mogelijke bijwerkingen. Deze komen vaker voor wanneer de patiënt hoge doses neemt of een lange tijd deze medicatie inneemt. Ook oudere patiënten of patiënten met een langdurige zwakke(re) gezondheid lopen een hoger risico op bijwerkingen. Hierbij geldt dat NSAID's die op doktersvoorschrift beschikbaar zijn, krachtiger zijn en dus ook vaker meer bijwerkingen geven dan vrij verkrijgbare NSAID's.

Mogelijke bijwerkingen van NSAID’s die bij ongeveer 10 tot 50% van de patiënten optreden omvatten:

• allergische reacties
• brandend maagzuur en maagklachten
• buikpijn
• constipatie
• diarree
• duizeligheid
• een verhoogde bloeddruk (hypertensie)
• een holtevorming in de wand van de maag of darmen
• een huiduitslag
• een opgeblazen gevoel
• een verminderde eetlust
• gezwollen voeten
• hoofdpijn
• langer bloeden na een blessure of operatie
• maagzweren: Wanneer deze inwendig gaan bloeden, leiden ze tot bloedarmoede (medische term: anemie); extra medicijnen, zoals protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen) (PPI) verminderen dit risico
• misselijkheid
• problemen met de lever, de nieren (nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie)) of het hart en de bloedsomloop (hartfalen, hartaanvallen en beroertes) (zeldzaam)
• slaperigheid
• tinnitus aurium (oorsuizen: dit komt vooral voor bij het gebruik van hoge doses aspirine)
• zweren (ulcera)

Interacties met andere geneesmiddelen

Sommige NSAID's reageren onvoorspelbaar op andere medicijnen. Hierdoor werken de medicijnen mogelijk minder effectief en verhoogt het risico op bijwerkingen. Het is vooral belangrijk om medisch advies in te winnen alvorens een NSAID te gebruiken wanneer de patiënt volgende medicatie inneemt:

• ciclosporine: een geneesmiddel dat de arts inzet voor de behandeling van auto-immuunaandoeningen zoals artritis of colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang)
• diuretica: vochtafdrijvende geneesmiddelen/plaspillen: geneesmiddelen die de arts inzet voor de behandeling van een hoge
• COX-2-remmers: bij deze vorm van NSAID neemt de patiënt geen andere, vrij verkrijgbare NSAID in
• een andere NSAID
• een lage dosis aspirine of Warfarine (anticoagulantia: bloedverdunners)
• lithium: een geneesmiddel dat de arts voorschrijft bij de behandeling van een bipolaire stoornis (psychische ziekte: stemmingsstoornis met (hypo)manische (hoge) en depressieve (lage) perioden) en een ernstige depressie
• methotrexaat: een geneesmiddel voor de behandeling van reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen)
• selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI's): een type geneesmiddel tegen depressie

Gebruik van medicatie: Met voedsel en zonder alcohol

NSAID's zijn beschikbaar als tabletten, capsules, zetpillen (capsules ingebracht in de anus), crèmes, gels en injecties. Sommige NSAID's zijn vrij verkrijgbaar, voor anderen is een doktersrecept nodig. De patiënt leest best de bijgevoegde bijsluiter, waarin staat of hij bepaalde voedingsmiddelen en dranken moet mijden. De arts en apotheker adviseren de patiënt hierbij eveneens. Normaal gezien mag de patiënt nog alles eten. Alcohol drinken in combinatie met NSAID's schaadt mogelijk de maag dus is afgeraden. Verder neemt de patiënt een NSAID in met voedsel of een glas melk.

Alternatieven voor NSAID's

Aangezien NSAID’s soms vervelende bijwerkingen veroorzaken, is het beter om eerst een alternatief te proberen, zoals het vrij verkrijgbare pijnstiller "paracetamol". Verder gebruikt de patiënt bij spierpijn of gewrichtspijn in een bepaald lichaamsdeel het beste eerst NSAID-crèmes en -gels die hij op de huid wrijft. Deze geven namelijk doorgaans minder bijwerkingen dan de tabletten of capsules. Ook fysiotherapie of andere therapievormen zijn bij sommige medische aandoeningen nog mogelijk. Dit bekijkt de arts steeds zorgvuldig en bespreekt hij uitgebreid met de patiënt.

Lees verder

• Pijnstillende medicatie: Soorten & bijwerkingen pijnstillers
• Koorts en verhoogde lichaamstemperatuur met zwakte
• Ontsteking: Natuurlijke reactie van lichaam op irritatie
• Natuurlijke pijnstillers: Kruiden en andere therapieën
• Aspirine: Toepassingen, contra-indicaties en bijwerkingen