Alfablokkers: Medicatie bij hypertensie & prostaatvergroting
Alfablokkers zijn enkel op doktersvoorschrift verkrijgbare geneesmiddelen die de arts voornamelijk inzet voor de behandeling van een hoge bloeddruk (hypertensie) en plasproblemen bij mannen die kampen met een prostaatvergroting (benigne prostaathyperplasie). De medicatie verbetert de doorbloeding en verlaagt de bloeddruk. Bijwerkingen van alfablokkers zijn zeldzaam en vrij mild. Deze verschijnen veelal in de eerste twee weken van de behandeling en verdwijnen meestal spontaan. Meestal neemt de patiënt deze medicatie voor een langere tijd in. Regelmatige controlebezoeken zijn zowel bij een prostaatvergroting als bij hypertensie nodig.
Synoniemen alfablokkers
Alfablokkers zijn eveneens gekend onder deze synoniemen:
- Alfa-adrenolytica
- Alfasympathicolytica
Werking medicijnen
Alfareceptoren bevinden zich in het sympathische zenuwstelsel en het gehele lichaam. Het sympathisch zenuwstelsel zorgt dat het lichaam arbeid kan verrichten. Het zorgt met andere woorden voor een hogere hartslagfrequentie en een hoger slagvolume (activeert de hartwerking), doet de bloedvaten in de spieren verwijden (vasodilatatie) en zorgt voor een hogere ademfrequentie. Alfablokkers zijn geneesmiddelen die door blokkade van alfareceptoren bepaalde effecten van de nervus sympathicus en catecholaminen verminderen. Alfablokkers doen bepaalde spieren ontspannen en laten kleine bloedvaten openblijven. Het hormoon noradrenaline hecht zich dankzij de medicatie niet meer vast aan de spieren in de wanden van de kleine slagaders en aders, waardoor de bloedvaten open blijven en ontspannen blijven. Dit verbetert de doorbloeding en verlaagt de bloeddruk. Bij een hoge bloeddruk doen de alfablokkers met andere woorden de bloedvaten ontspannen. Bloed en zuurstof circuleert hierdoor vrijer rond in het lichaam, het verlaagt de bloeddruk en vermindert de spanning op het hart. Bij een
prostaatvergroting doen alfablokkers de spieren rond de blaas en prostaat ontspannen zodat de patiënt makkelijker kan plassen.
Indicatie gebruik alfablokkers: Hoge bloeddruk (hypertensie), prostaatvergroting
Hypertensie
De arts schrijft alfablokkers bij de behandeling van een hoge bloeddruk (
medische term:
hypertensie) voor nadat hij al andere medicijnen heeft geprobeerd die niet effectief bleken, zoals
bètablokkers, angiotensine-converting enzyme (
ACE-remmers) of plastabletten (
diuretica). Daarnaast neemt de patiënt alfablokkers ook in omdat hij om bepaalde redenen geen bètablokker, ACE-remmer of diureticum kan of mag nemen.
Prostaatvergroting
De arts bekijkt de ernst en uitgebreidheid van de klachten bij prostaatvergroting (aandoening waarbij mogelijk
plasproblemen optreden) en schrijft dan soms een alfablokker voor.
Tegenindicatie gebruik alfablokker
De meeste patiënten zijn in staat om een alfablokker te nemen. Bij
orthostatische hypotensie (plotseling
duizelig na opstaan) en
flauwvallen tijdens het urineren (
mictiesyncope) zijn de medicijnen niet aanbevolen.
Keuze van het soort alfablokker
Op de markt zijn zes alfablokkers beschikbaar: alfuzosine, doxazosine, indoramine, prazosine, tamsulosine en terazosine. Deze bestaan in tabletten of capsules die bekendstaan onder verschillende merknamen. De patiënt neemt deze één tot drie keer per dag in.
Hypertensie
Bij hypertensie schrijft de arts veelal doxazosine of terazosine voor die de patiënt één keer per dag inneemt. Prazosin en indoramine neemt de patiënt twee of drie keer per dag. Prazosine veroorzaakt vaak een grote daling van de bloeddruk na inname van de eerste dosis.
Prostaatvergroting
Bij prostaatvergroting zet de arts vaak alfuzosine, doxazosine, tamsulosine of terazosine in die de patiënt één keer per dag inneemt. Deze medicijnen geven veelal minder bijwerkingen dan de preparaten die de patiënt tot drie keer per dag moet innemen.
Behandelduur
Hypertensie
De meeste patiënten met een hoge bloeddruk gebruiken levenslang alfablokkers. Bij sommige patiënten die een significant andere levensstijl hanteren (gestopt met zwaar drinken of veel gewicht verloren), besluit de arts om de alfablokkers stop te zetten omdat de bloeddruk van de patiënt reeds geruime tijd stabiel is.
Prostaatvergroting
Ook bij een prostaatvergroting neemt de patiënt langdurig deze medicatie. De arts volgt de patiënt elke vier tot zes weken nauwlettend op nadat de behandeling gestart is. Als de symptomen stabiel zijn, krijgt de patiënt jaarlijks een controlebezoek om te kijken of de medicatie nog voldoende effectief is.
Inname met andere medicatie
De patiënt vermijdt best volgende medicijnen in combinatie met een alfablokker, omdat ze resulteren in een plotse daling van de bloeddruk bij het rechtstaan (orthostatische hypotensie):
Bijwerkingen geneesmiddelen
Hoewel bijwerkingen zeldzaam zijn, treden ze bij ongeveer 5 tot 9% van de patiënten op. Deze komen vooral voor in de eerste twee weken van de behandeling en verdwijnen meestal spontaan. De meest voorkomende bijwerkingen zijn asthenie (
zwakte), ejaculatiestoornissen,
hoofdpijn, duizeligheid, een
gewichtstoename,
hartkloppingen, lichte sufheid, orthostatische hypotensie en
rhinitis (
ontsteking van het neusslijmvlies). Verder ontstaat soms een complicatie tijdens een
staaroperatie dor het gebruik van alfablokkers. Patiënten ontwikkelen dan mogelijk het intra-operatieve Floppy Iris Syndroom, een
oogziekte waarbij de gladde verwijdende spieren van de iris aangetast worden waardoor de pupil vaak niet (goed) verwijdt. Tijdens de cataractoperatie krimpt de pupil vaak spontaan waardoor de operatie een moeilijker verloop kent voor de chirurg.
Een positieve bijwerking is dat alfablokkers slechte
cholesterol (LDL: low-density lipoprotein) kan verlagen.
Prognose
Bij de meeste patiënten met een hoge bloeddruk werken alfablokkers goed. De symptomen bij een prostaatvergroting verbeteren veelal ook door het nemen van een alfablokker. Wel verschilt het verbeteringspercentage van patiënt tot patiënt. Enige verbetering treedt meestal binnen een paar dagen op, maar het volledige effect bereikt de patiënt soms pas zes weken later. Alfablokkers genezen het probleem niet, maar de symptomen verlichten wel.