Gele tong: oorzaken van gele tongaanslag of gele tongkleur

Een gele tong kent veel mogelijke oorzaken. Vaak gaat het bij een gele tong om een relatief onschuldige aandoening, maar een gele tongaanslag kan ook komen door een onderliggende aandoening. De normale kleur van de tong is (licht)rood of roze, zonder ruwe oppervlakken of andere oneffenheden. Er zijn een aantal ziekten en aandoeningen die aanleiding kunnen geven tot verkleuring van het tongoppervlak, die dan bijvoorbeeld wit, geel, vuilbruin tot zwart kan verkleuren. Een geel beslag op de tong of een gele verkleuring op de tong is vaak een onschadelijk en tijdelijk probleem. Soms wijst een gele tong echter op een ernstiger onderliggend probleem dat medische behandeling behoeft. De belangrijkste oorzaken van een gele tong zijn haartong en candida albicans, een schimmelinfectie die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels. Een gele tong wijst niet op een seksueel overdraagbare aandoening (soa), zoals soms gedacht wordt.

• Wat is een gele tong?
• Symptomen: vieze smaak en slechte adem
• Ruwe tong
• Roken
• Door de mond ademen of droge mond
• Gele tong door haartong
• Verstoring van de microbiële flora
• Risicofactoren
• Gele tong door candida albicans
• Schimmelinfectie
• Symptomen en oorzaak
• Postnasale drip
• Keelontsteking
• Klierkoorts
• Gele tong en de lever
• Gele tongaanslag en het maagdarmstelsel
• Darmen
• Maag
• Gele tongaanslag en soa
• Overige oorzaken van een gele tong
• Gele aanslag op tong verwijderen
• Wanneer huisarts raadplegen?

Wat is een gele tong?

Een gele tong verwijst naar een gele tongaanslag of gele tongkleur, oftewel een gele verkleuring op de tong. De aandoening kan tijdelijk zijn of een teken zijn van een onderliggende aandoening. Er zijn veel mogelijke oorzaken van een gele tong en soms is dit probleem eenvoudig te verhelpen door een aantal maatregelen, waaronder goede mondhygiëne. Vaak kun je een gele tong goed behandelen met verschillende zelfzorggeneesmiddelen, maar bij aanhoudende klachten is het belangrijk je huisarts te raadplegen.

Symptomen: vieze smaak en slechte adem

Een gele tong kan gepaard gaan met andere klachten, afhankelijk van de oorzaak. De meest voorkomende symptomen die worden geassocieerd met een gele tong zijn:

• De gele verkleuring gaat soms gepaard met oranje of rode vlekken of bultjes. Deze vlekken kunnen zich ontwikkelen op de tong, de amandelen en op de keel.
• Vieze smaak in de mond en een slechte adem.
• Droge mond en/of droge keel.
• Branderig gevoel in de mond of branderige tong.
• Keelpijn.
• Koorts.
• Zure reflux.
• Problemen met het tandvlees, de binnenkant van de wangen of de binnenkant van de lippen.

Ruwe tong

Een veel voorkomende oorzaak van een gele tongaanslag is dat zich op een ruwe tong etensresten en bacteriën verzamelen. Dode huidcellen, bacteriën of etensrestjes komen vast komen vast te zitten of hopen zich op aan het oppervlak van de tong. Meestal verdwijnt de gele tong met elementaire mondzorg, vooral het reinigen van de tong met een tongschraper is daarbij effectief.

Roken

Een wit tot gelig laagje op je tong kan wijzen op een groot aantal bacteriën in de mond. Dit kan worden veroorzaakt door roken. Roken heeft een negatieve invloed op het mondslijmvlies en dus ook op de tong.

Door de mond ademen of droge mond

Speeksel heeft antibacteriële eigenschappen en het beschermt je mondweefsel. Wanneer je last hebt van een droge mond, wordt je mond dus niet goed schoongehouden en hebben bacteriën vrij spel. Dit kan een witte tot gele aanslag op je tong tot gevolg hebben. Een droge mond ontstaat vaak door een verminderde speekselproductie. Mondademhaling zorgt voor een droge mond.

Gele tong door haartong

Verstoring van de microbiële flora

Haartong is een veelvoorkomende, onschuldige aandoening die ontstaat door een verstoring van de microbiële flora in de mond en waarbij er een verandering van het oppervlak van de tong optreedt. Er zit dan een soort 'begroeiing' op de tong. De kleur bij haartong kan variëren van licht tot (zeer) donker: van witgrijs, tot geel, bruin en zelfs zwart. Dat laatste wordt zwarte haartong genoemd. Een enkele keer zie je groene of blauwe tongverkleuring. Normaal is een haartong donkergekleurd. Doorgaans gaat het niet gepaard met klachten, maar soms kan je een onaangenaam gevoel ervaren of heb je last van een onaangename of slechte smaak in de mond, vaak omschreven als een 'metaalsmaak'.

Risicofactoren

Dagelijks slijt er een laagje cellen van je tong af. Nieuwe cellen worden aangemaakt door het tongslijmvlies. Maar bij een verstoring van dit evenwicht kan er op de smaakpapillen een beslag ontstaan dat geleidelijk 'harig' wordt. Risicofactoren zijn:

• roken;
• veel koffie en/of thee drinken;
• matige of slechte mondhygiëne c.q. weinig tandenpoetsen;
• het gebruik van antibiotica;
• bestraling in de buurt van de mond;
• het hebben van een verlaagde afweer;
• doorlopend op snoepjes sabbelen;
• vitamine B3-tekort.

Gele tong door candida albicans

Schimmelinfectie

Eén van de meest voorkomende oorzaken van een gele tongverkleuring is een candidainfectie van de mond: orale candidiasis. Grofweg de helft van de bevolking heeft candida albicans in de mond. Normaal veroorzaakt de aanwezigheid van gisten geen klachten, maar onder voor de gist gunstige omstandigheden kan de candida zich sterk vermenigvuldigen waardoor er wel klachten ontstaan.

Symptomen en oorzaak

Voorop staan klachten als pijn in de mond en de tong en er kan tevens sprake zijn van roodheid en van witgele of witte vlekken op de tong. In zijn algemeenheid kan de schimmel de kop opsteken bij een verminderde weerstand door een lokaal probleem in de mond (zoals een slecht passend kunstgebit en inhalatie van corticosteroïden bij astma), of een verminderde algemene weerstand door een systemisch probleem, zoals kanker en aids. Je weerstand kan ook verminderd zijn als gevolg van medicatie zoals bepaalde soorten chemotherapie. Daarnaast kan behandeling met antibiotica en een ernstig tekort aan vitamine B of ijzer een schimmelinfectie veroorzaken.

Postnasale drip

Postnasale drip of posterieure rhinorree duidt op een teveel aan slijmen, welke vanuit de neusholte achteraan naar de keel lopen. Een witte of gele aanslag op de tong is gebruikelijk door postnasale drip. Naast verkoudheid of allergie kan een postnasale drip ook andere oorzaken hebben, zoals bijholteontsteking, zuurbranden, medicijnen die slijm indikken (anticholinergica), kou of extreem droge lucht, zwangerschap en melkproducten.

Keelontsteking

Soms is een gele tong te wijten aan een keelontsteking. Hierdoor kunnen er ook andere symptomen optreden, zoals keelpijn, hoesten, oorpijn, moeheid, opgezwollen lymfeklieren, een verstopte neus, slechte adem, en geel slijm op de tong. Bij een bacteriële keelontsteking kunnen er kleine witte en gele vlekken aan de achterkant van je tong en de amandelen ontstaan.

Klierkoorts

Klierkoorts of de ziekte van Pfeiffer wordt veroorzaakt door het Epstein-Barr virus (EPV) en wordt overgedragen door speeksel. De tong en de amandelen kunnen bij Pfeiffer een wit en/of geel beslag ontwikkelen. Andere symptomen zijn vermoeidheid, gezwollen lymfeklieren in de oksels en nek, keelpijn, koorts, nachtelijk zweten, en spierzwakte.

Gele tong en de lever

Geelzucht wijst op het geel zien van de huid en/of het oogwit en is een verschijnsel van verschillende aandoeningen van de lever en galblaas. Soms treedt een gele tong ook op door geelzucht. De behandeling van geelzucht is afhankelijk van de onderliggende aandoening.

Gele tongaanslag en het maagdarmstelsel

Darmen

Tongbeslag kan er ook op wijzen dat je darmen het voedsel niet goed verteren, waardoor dikke darmbacteriën en gist, zoals Candida, overgroei kunnen vertonen. Met behulp van de lever kun je vet verteren door gal te produceren, wat wordt opgeslagen in de galblaas. Als je lever- of galblaasproblemen hebt, kan het zijn dat je niet over genoeg gal beschikt voor een goede spijsvertering. Dit kan leiden tot een opgeblazen gevoel en fysieke en mentale moeheid.

Maag

Tongbeslag en een slechte adem kunnen ook indicatoren zijn dat je maag niet genoeg zoutzuur produceert. Dit kan ertoe leiden dat je niet in staat bent om proteïnerijk voedsel zoals vlees, zeevruchten (schaal- en schelpdieren), eieren en pluimvee te verteren. In dat geval kan voedsel te lang in je maag aanwezig zijn, waardoor je je opgeblazen voelt.

Gele tongaanslag en soa

Kan een gele tong een indicatie of symptoom zijn voor seksueel overdraagbare aandoening (soa)? Er is een relatie tussen de symptomen van hiv/aids en een gele tongaanslag. Dit is echter een zeldzaam verschijnsel. Aids vermindert het vermogen van het lichaam om andere menselijke infecties te weerstaan. Het afweersysteem kan niet meer vechten tegen ziekten en je krijgt opportunistische infecties. Deze kunnen zich ook in de mond voordoen. Bijvoorbeeld candidiasis (spruw), een schimmelinfectie van de mond, keel, huid, nagels of vagina.

Overige oorzaken van een gele tong

Andere oorzaken van een gele tong zijn onder meer:

• amandelontsteking
• roodvonk
• uitdroging
• alcoholische hepatitis (gele onderkant van de tong)
• een landkaarttong
• een slechte darmfunctie (darmprobleem)
• een verzwakt immuunsysteem
• galstenen (gele onderkant van de tong)
• hepatitis A (gele onderkant van de tong)
• hepatitis B (gele onderkant van de tong)
• radiotherapie in de buurt van de mond
• vitamine B3-tekort

Gele aanslag op tong verwijderen

De volgende zelfzorgmaatregelen kun je toepassen als je een gele tong hebt:

• Het toepassen van de juiste mondhygiëne door ten minste eenmaal per dag te poetsen, ragen, tandenstoken en flossen. Daarnaast kun je nog 1 of 2 keer per dag iets minder uitgebreid poetsen. Een goede poetsbeurt duurt vier minuten.
• Tongschrapen met een zogenaamde tongschraper is een goed gebruik ter verzorging van de mondhygiëne en het schoonmaken van je (gele) tong.
• Een alcoholvrij mondspoelmiddel gebruiken dat minder irriterend is voor de tong en het slijmvlies in de mond.
• Een oplossing van vijf lepels water en één lepel waterstofperoxide gorgelen om bacteriën te doden.
• Verhoog de inname van vezels om de spijsvertering te verbeteren. Dit komt de gezondheid van de maag en darmen ten goede en vermindert een gele tong.
• Alcohol beperken en stoppen met roken.
  Stoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com
• Zetmeelrijke voedingsmiddelen, zoals aardappelen, brood, rijst, pasta en granen, worden best zo weinig mogelijk gegeten. Beperk ook de inname van vetrijk voedsel.
• Eet meer gefermenteerde voedingsmiddelen en probiotica.
• Blijf goed gehydrateerd gedurende de dag door voldoende te drinken.

Wanneer huisarts raadplegen?

In een aantal omstandigheden is het raadzaam om een (tand)arts te raadplegen. Blijft de tong na een week nog geel, verergeren de klachten of gaat het gepaard met andere klachten, dan is het verstandig om professionele medische hulp in te schakelen. De arts stelt een diagnose en schrijft meestal medicatie voor. Maar ook andere behandelingen zijn mogelijk, zoals leefstijladviezen. Dit is afhankelijk van de onderliggende aandoening.

Lees verder

• Gele, rode, zwarte en witte tong: oorzaken en symptomen
• Tongontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling glossitis
• Witte aanslag op de tong: oorzaken en symptomen witte tong
• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn
• Tintelende tong: oorzaken en symptomen van prikkende tong