Neurosyfilis: Vormen & Lichamelijke en mentale symptomen
Neurosyfilis is een bacteriële infectie van de hersenen of het ruggenmerg. Deze aandoening komt als complicatie voor bij patiënten die jarenlang onbehandeld rondlopen met syfilis, een seksueel overdraagbare aandoening (SOA). Neurosyfilis bestaat in vijf vormen, elk met eigen symptomen. Zowel mentale (neurologische) en fysieke symptomen treden op bij de ziekte, zoals onder andere een depressie, persoonlijkheidsveranderingen, braken en problemen met het gezichtsvermogen. De ziekte valt te behandelen met antibiotica. Het effect van de behandeling is voor elke patiënt weer anders en varieert van zeer goed tot zeer slecht. De ziekte is in een aantal gevallen echter fataal. De ziekte is goed te voorkomen door het tijdig behandelen van de oorspronkelijke syfilis.
Epidemiologie aandoening
Mensen met een blanke huidskleur zijn twee à drie keer vaker door neurosyfilis getroffen dan mensen met een zwarte huidskleur. Daarnaast zijn mannen dubbel zo vaak dan vrouwen aangetast.
Syfilis zelf komt meestal tot stand in de eerste jaren van de seksuele activiteit. Decennia later komt neurosyfilis dan tot uiting. De incidentie is tot slot het hoogst in delen van Afrika waar jaarlijks gemiddeld 2.300 op 100.000 inwoners getroffen zijn door neurosyfilis.
Oorzaken: Complicatie van syfilis
Neurosyfilis treedt op door een besmetting met de bacterie
Treponema pallidum die syfilis veroorzaakt. De aantasting van de
hersenen en zenuwen is een mogelijke complicatie van syfilis, een
seksueel overdraagbare aandoening die vaak vele jaren eerder is opgelopen. Niet elke patiënt met onbehandelde syfilis ontwikkelt evenwel neurosyfilis.
Vormen neurosyfilis
Neurosyfilis bestaat in vijf verschillende vormen, elk met eigen symptomen die op een verschillend tijdstip na de besmetting tot uiting komen.
- asymptomatische neurosyfilis
- syfilitische meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
- meningovasculaire syfilis
- progressieve verlamming
- tabes dorsalis
Asymptomatische neurosyfilis
Dit is de meest voorkomende vorm van neurosyfilis die meestal optreedt voordat de symptomen van syfilis zichtbaar zijn. In deze vorm van neurosyfilis, voelt de patiënt zich niet ziek of ervaart hij geen symptomen van een neurologische ziekte.
Syfilitische meningitis
Deze vorm van de ziekte is eveneens gekend als "meningeale neurosyfilitis". De symptomen verschijnen meestal ergens tussen enkele weken tot enkele jaren nadat een patiënt syfilis heeft opgelopen. De symptomen omvatten:
Meningovasculaire syfilis
Bij deze vorm die optreedt bij ongeveer 10-12% van alle patiënten met neurosyfilis, heeft de patiënt minstens één beroerte gehad in de eerste paar maanden of jaren na de besmetting. Verder zijn de symptomen hetzelfde als de syfilisvorm van “syfilitische meningitis”.
Progressieve verlamming
Deze vorm is vrij zeldzaam. De symptomen komen drie tot dertig jaar na de besmetting met syfilis tot stand. De patiënt presenteert zich hierbij met volgende mogelijk blijvende problemen:
Tabes Dorsalis
Tabes Dorsalis komt zelden voor. De symptomen starten vijf tot vijftig jaar na de syfilisbesmetting. Het ruggenmerg is hierbij getroffen waardoor volgende problemen ontstaan:
- een veranderde loopgang
- evenwichts- en coördinatieproblemen (ataxie)
- incontinentie
- pijn in de armen (armpijn)
- pijn in de benen (beenpijn)
- pijn in de buik
- problemen met het gezichtsvermogen
Lichamelijke en mentale symptomen
Sommige patiënten hebben helemaal geen symptomen. Veelal ontstaan symptomen bij andere patiënten pas tien tot twintig jaar na de besmetting met syfilis, al is het ook mogelijk dat de symptomen eerder of later tot uiting komen. De symptomen tasten het zenuwstelsel aan. Afhankelijk van de vorm van neurosyfilis, komen mogelijk volgende lichamelijke en mentale symptomen tot stand. Bij patiënten met
hiv of AIDS komen de symptomen vaker en eveneens sneller tot stand. De zeer variabele symptomen zijn niet bij elke patiënt aanwezig, en daarenboven varieert eveneens de ernst en uitgebreidheid van de symptomen bij elke patiënt. De symptomen verergeren mogelijk langzaam.
Lichamelijk
Mentaal
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en bemerkt dan abnormale reflexen,
spieratrofie (spierverlies) ) en spiercontracties (spiersamentrekkingen).
Diagnostisch onderzoek
De arts voert een
bloedonderzoek uit. De bacteriën maken die syfilis veroorzaken, maken namelijk stoffen aan die terug te vinden zijn in het bloed. Bij neurosyfilis is het belangrijk om het ruggenmergvocht te testen op tekenen van syfilis. Ook enkele onderzoeken zijn nodig om problemen met het zenuwstelsel op te sporen zoals:
- Een cerebrale angiografie (het in beeld brengen van de bloedvaten van de hersenen)
- Een CT-scan van het hoofd
- Een lumbale punctie (ruggenprik en onderzoek van het ruggenmergvocht (cerebrospinale vloeistof)
- Een MRI-scan van de hersenen, de hersenstam of het ruggenmerg
Behandeling: Antibiotica en opvolging
Antibiotica
De arts zet het
antibioticum penicilline in voor de behandeling neurosyfilis. De toedieningswijze is variabel, bijvoorbeeld via een injectie of oraal (
medische term: via de mond). Een antibiotische behandeling geneest de syfilisinfectie en stopt de voortgang van neurosyfilis. Maar de schade die al heeft plaatsgevonden, valt in de meeste gevallen niet meer terug te draaien.
Opvolging
De patiënt krijgt verder op zeer regelmatige tijdstippen een bloedonderzoek. De arts wil namelijk zeker zijn dat de infectie verdwenen is. Ook krijgt de patiënt regelmatig een lumbale punctie voor de analyse van het ruggenmergvocht. Sommige patiënten die bijvoorbeeld een bijkomende aandoening zoals HIV of AIDS hebben, krijgen soms meer of nog bijkomende controleonderzoeken.
Prognose is variabel
Neurosyfilis is een levensbedreigende complicatie van syfilis. De vooruitzichten hangen af van de ernst van de neurosyfilis en de snelheid van de diagnose. De levensverwachting is voor elke patiënt weer anders. Patiënten met asymptomatische neurosyfilis of syfilitische meningitis reageren meestal goed op de behandeling. Patiënten met meningovasculaire syfilis, progressieve verlamming, of tabes dorsalis blijven meestal permanent symptomen ervaren, al verbeteren deze wel na de behandeling.
Preventie ziekte
Een snelle diagnose en behandeling van de oorspronkelijke syfilisbesmetting voorkomt neurosyfilis.
Lees verder