Dermoïdcyste in en rond het oog: Goedaardige tumor

Dermoïdecysten ontstaan over het hele lichaam. Een dermoïdcyste is een goedaardige tumor rond of op de ogen bestaande uit histologisch normale cellen die zich in een abnormale locatie bevinden. De aangeboren dermoïdecysten in en rond de ogen bestaan uit vet (o.a. cholesterol), haar en/of huid. Meestal ervaart de patiënt geen visuele problemen door de aanwezigheid van de tumor, al zijn deze wel mogelijk. Op cosmetisch vlak is de aanwezigheid van deze cyste wel storend. Een operatieve ingreep is veelal nodig, ook omdat de cyste mogelijk openbreekt en dan een ontstekingsreactie veroorzaakt. De vooruitzichten zijn over het algemeen zeer goed bij een effectieve behandeling.

• Epidemiologie dermoïdcyste
• Oorzaken goedaardige tumor in het oog
• Soorten dermoïdcysten
• Symptomen: Hangend ooglid en uitpuilende ogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chirurgie
• Complicaties
• Prognose

Epidemiologie dermoïdcyste

Dermoïdcysten zijn één van de meest voorkomende oogkastumoren bij kinderen. Ze vormen 3-9% van alle oogkastumoren. Patiënten met oppervlakkige dermoïdcysten zijn meestal kinderen die zich presenteren met een langzaam progressieve, niet-pijnlijke massa in de buurt van de laterale wenkbrauw. De tumoren verschijnen echter mogelijk op elke leeftijd. Bij de meeste patiënten komen de symptomen in het eerste decennium van het leven tot uiting. Dermoïdcysten hebben geen raciale voorliefde en komen en treffen mannen en vrouwen in gelijke aantallen.

Oorzaken goedaardige tumor in het oog

Een dermoïdcyste ontstaat tijdens de ontwikkeling van de baby wanneer bepaalde hechtingen rond de oogkas zich sluiten. Het is onbekend waarom juist een dermoïdcyste rond het oog ontstaat. Deze soort tumor gaat vaak gepaard met het Goldenhar-syndroom.

Soorten dermoïdcysten

Dermoïdcysten bestaan in twee verschillende soorten. Een oogkasdermoïd bevindt zich rond de botten van de oogkas. Een ander soort dermoïdcyste is een epibulbair dermoïd dat zich op het oogoppervlak bevindt. Een epibulbair dermoïd is onderverdeeld in twee types. Een limbaal dermoïd is meestal gelegen bij de verbinding van de cornea (het hoornvlies) en de sclera (harde oogrok). Bovendien is een dermolipoom (ook lipodermoïd) mogelijk. Dit situeert zich op de plaats waar de oogleden aan de temporele hoek (richting het oor) samenkomen.

Symptomen: Hangend ooglid en uitpuilende ogen

Dermoïden ontwikkelen zich voor de beenderen rond het oog. De meest voorkomende plaats voor dermoïdcysten is het bovenste en buitenste deel van de oogkas, aan het einde van de wenkbrauwen. Meestal is een patiënt asymptomatisch. Oudere kinderen en volwassenen presenteren zich veelal met oogirritatie, dubbelzien (diplopie) en/of proptosis (uitpuilende ogen). De patiënt heeft verder een oogontsteking, een al dan niet (gedeeltelijk) voelbare en beweegbare massa en een fistel rond de oogkas en huid. Voorts ontwikkelt de patiënt ptosis (een hangend ooglid). De oogbol is verder verplaatst. Hierdoor zijn de oogbewegingen van de patiënt beperkt. Aangezien een dermoïdcyste langzaam progressief is, verergeren deze symptomen. Het gezichtsvermogen is gewoonlijk niet of niet ernstig aangetast. Wanneer de cyste echter erg groot is, krijgt het hoornvlies een onregelmatige vorm met astigmatisme, amblyopie (lui oog) en mogelijk een verlies van het gezichtsvermogen als gevolg.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De patiënt krijgt een uitgebreid oogonderzoek door de oogarts. Hij identificeert de dermoïdcyste op basis van de klinische symptomen. Het dermoïd ziet er uit als een eivormige massa onder de huid naast de botten van de oogkas. Bij volwassenen is de tumor voorts slechter voelbaar dan bij kinderen. Deze tumor is glad, stevig en meestal niet pijnlijk. De huid over de tumor heeft een normaal uiterlijk. Deze cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) bevatten vetachtig geel materiaal. Verder onderzoeken zijn nodig om de diagnose te bevestigen en andere oogaandoeningen uit te sluiten.

Diagnostisch onderzoek

Indien de arts vermoedt dat de patiënt een diepere cyste heeft, voert hij een computertomografie (CT-scan van de ogen en oogkas) of een magnetic resonance imaging (MRI-scan) uit. Met een oogechografie bemerkt de oogarts de aanwezigheid van een gladde tumor. Tevens is een röntgenonderzoek nuttig, want dit toont de plaatsen in het bot die de cyste heeft ingenomen.

Differentiële diagnose

Dermoïdcysten verwart de oogarts mogelijk met een aangeboren encefalocele (een met huid bedekte uitpuiling van de hersenen in het gebied van de oogkassen), een dacryocele, een mucocele, exoftalmie en de oogziekte van Graves (schildklieraandoening). Ook diverse traankliertumoren, oogkastumoren en talgkliercarcinomen zijn mogelijk als differentiële diagnose.

Behandeling via chirurgie

Kleine, asymptomatische cysten behoeven niet altijd een behandeling. Ze stabiliseren zich of nemen zelfs af in omvang na verloop van tijd (jaren). Sommige chirurgen opteren voor een vroegtijdige excisie (medische term: chirurgische uitsnijding) om het risico op een het openscheuren van de cyste met een ontstekingsreactie als gevolg te voorkomen. Grotere tumoren verwijdert de oogarts operatief. Indien mogelijk verwijdert de oogarts de cyste volledig.

Complicaties

Als de cyste scheurt tijdens de operatie, treedt mogelijk een lipogranulomateuze ontstekingsreactie (ophoping van vetten) op. De chirurg voorkomt dit door tijdens de operatie het vocht uit de cyste weg te spoelen. Deze ontsteking veroorzaakt mogelijk wel orbitale cellulitis. De behandelt dergelijke oogontsteking met medicijnen, zoals corticosteroïden (Prednison). Soms keren de cysten terug of leiden ze tot abcesvorming. Af en toe ontwikkelt de patiënt amblyopie door een permanent vervormd hoornvlies.

Prognose

De prognose is uitstekend na een succesvolle vroegtijdige chirurgische behandeling.