Bradycardie: Vertraagde hartslag met flauwvallen en zwakte

De hartslag van gezonde volwassenen bedraagt meestal tussen 60 tot 80 slagen per minuut. Een tragere hartslag is gekend als “bradycardie”. Dit kent tal van oorzaken die veelal onschuldig maar soms ook zeer ernstig zijn. Wanneer het hart niet in staat is om voldoende bloed rond te pompen, ontstaan symptomen zoals o.a. duizeligheid, flauwvallen en pijn op de borst. De arts voert diverse onderzoeken uit om de oorzaak van de vertraagde hartslag te identificeren. De behandeling bestaat uit leefstijladviezen, medicijnen en eventueel chirurgie.

• Synoniemen bradycardie
• Hartritme
• Oorzaken vertraagde hartslag
• Risicofactoren
• Symptomen: Flauwvallen en zwakte
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Leefstijladviezen, medicijnen en pacemaker
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen bradycardie

Bradycardie is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• oligocardie
• sporthart

Hartritme

Het hart bevat vier kamers. De twee bovenste hartkamers zijn gekend als de “atria”; ook bekend als de “boezems” of “voorkamers van het hart”. De twee onderste hartkamers staan bekend als de ventrikels. De besturing van het hartritme gebeurt door een natuurlijke pacemaker, de sinusknoop. Dit is een soort gangmaker van het sinusaal ritme van 60-80x per minuut wat zelf ontlaadt en zo een elektrische puls naar het hart stuurt, gelegen in het rechteratrium. Bradycardie ontstaat wanneer elektrische signalen vertragen of geblokkeerd zijn.

Oorzaken vertraagde hartslag

Fysisch

Eén van de synoniemen van bradycardie is “sporthart”. Dit houdt in dat patiënten die regelmatig sporten, een tragere hartslag in rust hebben. Een andere natuurlijke factor van bradycardie is ouderdom. Door het verouderen verzwakken de hartspieren waardoor ouderen een tragere hartslag bezitten. Een vertraagde hartslag is bij deze mensen niet verontrustend waardoor medisch advies niet vereist is.

Niet onschuldig

Andere meestal niet onschuldige oorzaken van bradycardie omvatten:

• auto-immuunaandoeningen zoals reumatische koorts of lupus
• complicatie van een hartoperatie
• een aangeboren hartafwijking
• een complicatie van een hartoperatie
• een elektrolytenonbalans zoals een verhoogd kaliumgehalte in het bloed (hyperkaliëmie)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een myocardiet
• een ontsteking van de binnenkant van het hart (endocarditis)
• een ontsteking van de hartspier (myocarditis)
• een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• hartweefselschade verband met de vergrijzing
• hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade)
• herhaalde onderbreking van de ademhaling tijdens de slaap (obstructief slaapapneusyndroom)
• het gebruik van medicijnen zoals medicatie voor hartritmestoornissen, een hoge bloeddruk of psychosen (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
• het gebruik van recreatieve drugs
• schade aan het hart en het hartweefsels veroorzaakt door een hartaanval of hart- en vaatziekten

Risicofactoren

Enkele factoren verhogen het risico op bradycardie zoals:

• (overmatig) alcoholgebruik
• een hoge bloeddruk
• een oudere leeftijd (boven de 65 jaar)
• psychologische stress of angst
• roken

Symptomen: Flauwvallen en zwakte

De hersenen en andere organen krijgen bij bradycardie onvoldoende zuurstoftoevoer. Wanneer bradycardie daarom gepaard gaat met één of meer van volgende symptomen, is het raadzaam om medisch advies in te winnen. Meestal treden deze symptomen overigens pas op wanneer de hartslag onder de 50 slagen per minuut bedraagt.

• (bijna) flauwvallen (licht gevoel in het hoofd als gevolg van een daling van de bloeddruk)
• ademhalingsproblemen
• duizeligheid
• geheugenproblemen
• kortademigheid
• pijn op de borst
• vermoeidheid
• verwardheid (desoriëntatie in plaats, tijd en persoon)
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een patiënt met bradycardie vertoont niet altijd symptomen. Maar soms bemerkt de arts blauwzucht (cyanose) en koude handen en voeten omdat het lichaam te weinig zuurstof krijgt.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert diverse onderzoeken uit om de oorzaak of oorzaken van een vertraagde hartslag in beeld te brengen. Dit gebeurt met behulp van een elektrocardiografie (ECG) wat de elektrische spieractiviteit van het hart meet. Daarnaast voert de arts mogelijk een onderzoek uit waarbij hij de patiënt op een tafel laat liggen die hij vervolgens kantelt. Dit is nuttig om het patroon van het hart te beoordelen bij het (bijna) flauwvallen van de patiënt, en het verband tussen bradycardie en flauwvallen in kaart te brengen. Een ander nodig onderzoek is een inspanningstest waarbij de arts de hartslag van de patiënt controleert terwijl hij op een loopband loopt of fietst. Patiënten die verdacht zijn van slaapapneu, krijgen een slaaponderzoek (polysomnografie). Tot slot is een bloedonderzoek aanbevolen want hiermee spoort de arts een eventuele onderliggende ziekte op die resulteert in bradycardie, zoals een infectie, hypothyreoïdie of een verstoring van de elektrolytenbalans.

Behandeling: Leefstijladviezen, medicijnen en pacemaker

De arts bekijkt de oorzaak van de vertraagde hartslag en stemt hierop een geschikte behandeling af. Hypertensie valt te behandelen met leefstijlaanpassingen, eventueel in combinatie met medicijnen. Veelal valt bradycardie eveneens te verhelpen wanneer de arts de onderliggende ziekte behandelt. Is bradycardie het gevolg van medicatiegebruik, dan beveelt de arts andere geneesmiddelen aan. Een andere medische behandeling bestaat uit een chirurgische ingreep waarbij de patiënt een pacemaker geïmplanteerd krijgt. Een pacemaker creëert de elektrische signalen die nodig zijn om een hartslag te maken. Nadat de pacemaker geïmplanteerd is, krijgt de patiënt levenslang controlebezoeken om de werking van de pacemaker te controleren.

Complicaties

Onschuldige brachycardie kent geen complicaties, maar bij de andere mogelijke oorzaken van bradycardie, ontstaan mogelijk complicaties wanneer de patiënt deze niet laat behandelen. De complicaties van een vertraagde hartslag variëren wel en zijn tevens afhankelijk van de snelheid van het vertraagde ritme en de mogelijke schade die aanwezig is in het hartweefsel. Ernstige bradycardie veroorzaakt mogelijk volgende complicaties:

• een plotselinge hartstilstand of plotselinge dood
• frequent flauwvallen
• hartfalen: het onvermogen van het hart om voldoende bloed rond te pompen te pompen

Preventie

Het voorkomen van bradycardie bestaat uit het toepassen van een gezonde leefstijl, waaronder:

• beperkt alcoholgebruik
• een gezond gewicht
• een regelmatig lichamelijk onderzoek door de arts
• geen misbruik van medicijnen
• gezonde en evenwichtige voeding consumeren met weinig suiker en zout
• het behandelen van onderliggende medische aandoeningen
• niet roken
• voldoende fysieke inspanning
• weinig stress

Lees verder

• Tachycardie: Versnelde hartslag (sneller kloppend hart)
• Flauwvallen (syncope): Tijdelijk verlies van bewustzijn
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte