Paronychia: Ontsteking van de nagelwal (nagelriemontsteking)

Paronychia is de medische term voor een ontsteking van de nagelwal, waarbij een infectie optreedt aan de huid die rond de nagelplaat loopt. Deze is acuut (veroorzaakt door bacteriën) en/of chronisch (veroorzaakt door schimmels). Een pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat, met soms een aanwezigheid van pus, zijn de belangrijkste symptomen van paronychia. De behandeling bestaat uit medicijnen en enkele zelfzorgtips, al is sporadisch een chirurgische behandeling vereist. Af en toe ontstaan wel complicaties, maar meestal is de nagelaandoening goed te behandelen.

• Synoniemen paronychia
• Oorzaken: Bacteriën en/of schimmels door schade aan nagelriem
• Symptomen: Pijnlijke, gezwollen en rode huid rond nagelplaat
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen
• Prognose
• Complicaties

Synoniemen paronychia

Paronychia is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• nagelomloop
• omloop
• onychia

Oorzaken: Bacteriën en/of schimmels door schade aan nagelriem

Een bacterie (zoals Staphylococcus aureus, soms Proteus, Pseudomonas (bacteriële infectie bij zwakke mensen), Escherichia coli), een schimmel (zoals Candida albicans) of een gelijktijdige bacteriële en schimmelinfectie, zijn mogelijk de oorzaak van paronychia. Bij schade aan de nagelriem zijn deze kiemen in staat om door het weefsel rond te nagel binnen te dringen. Paronychia, wat vrij frequent is, is het gevolg van schade aan de omgeving aan de nagel.

Acuut: Bacteriën

Bij bacteriën gaat hier meestal een trauma aan vooraf, zoals een splinter tussen hoornplaatje en nagelbed, het afbijten of pulken aan een nijnagel (nagelbijten) of het afknippen van de nagelriem. De symptomen ontstaan hierbij acuut.

Chronisch: Schimmels en zeldzame oorzaken

Schimmels
De schimmelinfectie daarentegen kent vooral een chronisch verloop. Duimzuigen en vingerzuigen en een ingegroeide teennagel zijn bekende risicofactoren voor dit type paronychia. Andere risicofactoren voor paronychia veroorzaakt door schimmels zijn enkele huidaandoeningen, zoals bepaalde vormen van eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), dermatomyositis (huiduitslag en spierproblemen), mechanic hands, … Fungale paronychia (nagelwalontsteking veroorzaakt door schimmel) treedt voorts makkelijk op bij patiënten die een schimmel nagelinfectie hebben gehad, patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), patiënten die vaak zijn blootgesteld aan water met hun handen of patiënten die langdurig en herhaald in contact zijn geweest met irriterende stoffen, zoals milde zuren, logen of andere chemicaliën.

Zeldzame oorzaken
Andere zeldzame oorzaken van chronische paronychia zijn:

• een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• een subunguaal melanoom (vorm van huidkanker onder de nagel)
• het fenomeen van Raynaud (wijzigingen in de huidskleur met koude, gevoelloosheid en pijn)
• uitgezaaide kanker (metastasen)

Symptomen: Pijnlijke, gezwollen en rode huid rond nagelplaat

Bacteriën zorgen ervoor dat de symptomen van de aandoening plotseling verschijnen. Is de ontsteking van de nagelwal het resultaat van een infectie door een schimmel, dan treden de symptomen langzamer op. Kenmerkend aan de ontsteking is van de nagelwal is een pijnlijk, rood, gezwollen gebied rond de nagel (onderdeel van een ontstoken vinger). Mogelijk zijn met pus gevulde blaasjes aanwezig, vooral wanneer sprake is van een bacteriële infectie. Vaak treden nagelveranderingen op, zoals een gestopte groei, een andere nagelkleur (schimmel: wit, bacterie: groen of zwart), afwijkingen aan het nageloppervlak of een abnormale nagelvorm. Af en toe komt de nagel zelfs los. Wanneer de infectie zich verspreidt naar de rest van het lichaam ervaart de patiënt volgende klachten: koorts, koude rillingen, de ontwikkeling van rode strepen langs de huid, een algemeen ziek gevoel (malaise), gewrichtspijn en spierpijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts bekijkt de pijnlijke huid rond de nagel en is op basis van een klinisch onderzoek meestal reeds in staat om de diagnose te stellen. De arts schraapt soms wat nagelweefsel weg voor verder microscopisch onderzoek. Indien pusvorming aanwezig is, neemt de arts eveneens wat pus weg wat hij dan in een laboratorium laat testen. Dit laboratoriumonderzoek identificeert namelijk de exacte oorzaak (bacterie of schimmel) van de infectie.

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen zijn te overwegen als differentiële diagnose omdat ze de symptomenreeks nabootsen van paronychia:

• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• blastomycose (schimmelinfectie met aantasting van de huid en longen)
• candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida die mogelijk het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de mond, de keel en/of de nagels aantast)
• cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid)
• chronische mucocutane candidiasis
• cutane symptomen van een hiv-infectie
• dermatologische manifestaties van herpes simplex
• dyshidrotisch eczeem (blaasjes en blaren op handen en/of voeten)
• glomustumor
• granuloma teleangiectaticum (goedaardige huidaandoening met rode, bloedende bultjes op huid)
• handinfecties
• herpetische nagelzweer
• irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan stoffen)
• Kapos-sarcoom (tumor op de huid, in slijmvliezen en in organen)
• letsels, zoals een weke sjanker (zweer voorkomend bij geslachtsziekte), granulomen, wratten of cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam)
• maligne melanoom
• onycholyse (nagelloslating)
• onychomycose
• pemphigus vulgaris (zweren en blaren aan huid en slijmvliezen)
• plaveiselcelcarcinoom van de huid
• psoriasis
• reactieve artritis
• slijmcyste (speekselkliercyste: cyste in mond of op lippen)
• splinters, een vreemd lichaam
• subunguaal fibroom (gezwelletje op steeltje)
• tumoren, zoals een melanoom en squameus celcarcinoom
• ziekte van Bowen (huidaandoening: voorstadium van huidkanker)

Behandeling via medicijnen

Patiënten met bacteriële paronychia weken de nagels twee à drie keer per dag in warm water, of anders gebruiken ze natte kompressen. Hierdoor vermindert de pijn en zwelling van de nagelwalontsteking. De arts zet voorts een korte orale antibioticakuur (via de mond ingenomen) in bij patiënten met een voorgeschiedenis van diabetes, perifeer vaatlijden (pijn en kramp aan been), of een zwak immuunsysteem. Bovendien houdt de patiënt de huid zo veel mogelijk droog en wast hij voor de rest de handen zo weinig mogelijk. In ernstige gevallen snijdt de arts het abces door met een scherp instrument en soms is het hierbij ook nodig om een deel van de nagel te verwijderen. De arts schrijft voorts een antischimmelmiddel (antimycoticum) voor wanneer paronychia het gevolg is van een schimmel. De arts behandelt tot slot de onderliggende (huid)ziekte om verdere schade aan de nagels te voorkomen.

Prognose

Paronychia reageert meestal goed op de behandeling, maar het herstel van een schimmelinfectie neemt soms wel enkele maanden in beslag.

Complicaties

Complicaties zijn zeldzaam, maar bestaan uit:

• de verspreiding van de infectie naar pezen, botten, of de bloedbaan
• een abces
• het verlies van de nagel
• osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg)
• permanente veranderingen in de vorm van de nagel
• septische tenosynovitis

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Nagelbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten aan nagels