Morquio-syndroom: Afwijkingen aan gezicht en skelet

Morquio-syndroom: Afwijkingen aan gezicht en skelet Het Morquio-syndroom is een stofwisselingsziekte waarbij het lichaam lange ketens van suikermoleculen niet kan afbreken doordat hiervoor een stof ontbreekt of onvoldoende aanwezig is. Deze ketens van moleculen zijn gekend als “glycosaminoglycanen” (voorheen mucopolysacchariden). Het syndroom behoort tot een groep van mucopolysaccharidosen (MPS). De aandoening kenmerkt zich door ernstige skeletafwijkingen, een afplatting van wervels met misvormingen van de wervelkolom en dwerggroei. Een medicijn is beschikbaar voor het behandelen van de aandoening. Niettemin zijn tal van (ernstige) complicaties mogelijk en is de levensverwachting van patiënten met de ziekte verkort. L. Morquio, een Uruguaans kinderarts (1867–1935), beschreef de ziekte voor het eerst in 1929.

Synoniemen Morquio-syndroom

Het Morquio-syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • beta galactosidase deficiëntie
  • galactosamine-6-sulfatase deficiëntie
  • MPS IV
  • mucopolysaccharidose IV
  • osteochondrodystrofie
  • ziekte van Morquio-Brailsford

Epidemiologie aandoening

Het Morquio-syndroom is een zeldzame ziekte die mannen en vrouwen even vaak treft. De prevalentie varieert tussen 1 / 40.000 tot 1 / 300.000 geboorten. In Nederland komt jaarlijks ongeveer één kind ter wereld met de ziekte. De meeste patiënten (95%) zijn getroffen door type A.

Typen en oorzaken stofwisselingsziekte

Typen

Het Morquio-syndroom bestaat in type A en type B. Patiënten met type A beschikken niet over de stof (enzym) galactosamine-6-sulfatase door mutaties (wijzigingen) in het GALNS-gen. Patiënten met type B produceren onvoldoende beta-galactosidase (eveneens een enzym) door mutaties in het GLB1-gen. Het lichaam heeft deze enzymen nodig om lange ketens van suikermoleculen (keratansulfaat suikerketens) af te breken. Bij beide typen bouwen zich hierdoor abnormaal grote hoeveelheden glycosaminoglycanen op in het lichaam, wat mogelijk schade veroorzaakt aan de organen.

Erfelijke aandoening

Het Morquio-syndroom is een erfelijke aandoening, die op een autosomaal recessieve wijze wordt overgeërfd. Het syndroom komt hierbij tot uiting wanneer het kind twee kopieën van afwijkende genen geërfd heeft van de ouders.

Symptomen: Afwijkingen aan gezicht en skelet

De symptomen van de meest ernstige vorm (type A) verschijnen meestal tussen de leeftijd van één en drie jaar en zijn snel progressief. Bij de andere vorm (type B) verloopt de progressie trager en zijn de symptomen rond de adolescentie zichtbaar. Vooral het gezicht en skelet zijn aangetast, maar de ernst hiervan varieert per patiënt.

Gezicht

De patiënt heeft typische gezichtsafwijkingen met een groot hoofd (macrocefalie), grove gelaatstrekken, een brede mond, prominente jukbeenderen, een troebel hoornvlies (cornea), een ongewoon kleine neus en ver uit elkaar geplaatste tanden.

Skelet

Verder vindt een abnormale ontwikkeling van de botten plaats. Zo ontstaat bijvoorbeeld een abnormale achterwaartse kromming van de wervelkolom (kyfose), een zijdelingse kromming van de wervelkolom (scoliose) of een combinatie hiervan (kyfoscoliose). Andere skeletafwijkingen zijn een kippenborst (pectus carinatum) (borstkasafwijking), een kort gestalte (dwerggroei) met een bijzonder korte romp, X-benen (genua valga) en platvoeten. Voorts is hypermobiliteit (pijn aan gewrichten en spieren en vermoeidheid) eveneens kenmerkend voor het Morquio-syndroom. Dit houdt in dat de ellebogen, de polsen, de heupen, de knieën en andere grote gewrichten abnormaal flexibel (buigzaam) zijn, waardoor deze instabiel zijn. Heuppijn en stijfheid zijn symptomen van type B die eerder langzaam optreden en meestal pas in de adolescentie duidelijk zijn.

Andere symptomen

Andere symptomen omvatten hoogfrequent gehoorverlies, zwakte in de benen en/of andere afwijkingen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij volgende tekenen van de ziekte identificeert:
  • een abnormale kromming van de wervelkolom
  • een kort gestalte (vooral een korte romp)
  • een troebel hoornvlies
  • een vergrote lever (hepatomegalie)
  • een verlies van zenuwfunctie onder de hals
  • hartruis
  • hernia in de lies

Diagnostisch onderzoek

Een urineonderzoek onthult een extra hoeveelheid mucopolysacchariden. De specifieke vorm van MPS valt echter niet te bepalen met een urineonderzoek. Hiervoor is een genetisch onderzoek vereist. Verder voert de arts nog een volledig bloedonderzoek, een echocardiografie (onderzoek van het hart door gebruik te maken van geluidsgolven), een gehooronderzoek, een spleetlamp oogonderzoek, een huid fibroblast cultuur en een röntgenfoto van de lange botten, ribben en wervelkolom uit. Patiënten met het Morquio-syndroom krijgen bovendien een MRI-onderzoek van de onderkant van de schedel en de bovenkant van de nek want soms zijn bij deze patiënten de bovenste wervels onderontwikkeld.

Differentiële diagnose

Andere aandoeningen lijken ook op het klinisch beeld van het Morquio-syndroom en zijn daarom nuttig als differentiële diagnose:

Behandeling

Voor het behandelen van het Morquio-syndroom is het medicijn “Elosulfase alfa (Vimizim)” voorhanden dat in Amerika in 2014 is goedgekeurd. Dit krijgt de patiënt wekelijks toegediend via een ader (IV, intraveneus). De arts voert verder een chirurgische ingreep (spinale fusie) uit om een permanente dwarslaesie (ruggenmergletsel: schade aan ruggenmerg) te voorkomen bij patiënten waarbij de nekbotten onderontwikkeld zijn. Andere symptomen krijgen een ondersteunende en symptomatische behandeling. Zo krijgt de patiënt bijvoorbeeld een hoorapparaat bij gehoorproblemen.

Prognose aandoening is variabel

De cognitieve functie (het vermogen om helder te denken) is meestal normaal bij patiënten met het Morquio-syndroom. De levensverwachting van patiënten met MPS IV is afhankelijk van de ernst van de symptomen. Zwaar getroffen patiënten overleven tot in de late kindertijd of adolescentie. Wanneer de patiënt een mildere vorm van de aandoening heeft, leeft hij meestal tot in de volwassenheid, hoewel de levensverwachting wel verkort is. Een ruggenmergcompressie en obstructie (verstopping) van de luchtwegen zijn de belangrijke doodsoorzaken bij patiënten met het Morquio-syndroom.

Complicaties ziekte

De botproblemen leiden soms tot aanzienlijke complicaties. Zo glijden de kan de botjes bovenaan de nek soms weg en beschadigen ze het ruggenmerg, waardoor een verlamming optreedt. De arts lost deze problemen op door middel van een operatie. Af en toe ontstaan ernstige hartproblemen die zelfs soms leiden tot de dood. Volgende complicaties treden op bij het Morquio-syndroom:
  • ademhalingsproblemen: De vervorming van de borst veroorzaakt een druk op het hart en de longen, waardoor uiteindelijk ademhalingsinsufficiëntie ontstaat.
  • hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
  • loopproblemen door een abnormale kromming van de wervelkolom en andere botproblemen
  • problemen met het gezichtsvermogen
  • ruggenmergschade en mogelijke verlamming
© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Melnick-Needles syndroom: Symptomen aan gezicht en skeletMelnick-Needles syndroom: Symptomen aan gezicht en skeletHet Melnick-Needles syndroom is een zogenaamde otopalatodigitale aandoening, wat inhoudt dat problemen aan de oren, het…
Boomerang dysplasie: Symptomen aan skelet, gezicht & organenBoomerang dysplasie: Symptomen aan skelet, gezicht & organenBoomerang dysplasie is een zeldzame aandoening waarbij de botontwikkeling in het lichaam is aangetast. Meestal overlijde…
Larsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skeletLarsen-syndroom: Symptomen aan gezicht, luchtwegen en skeletHet Larsen-syndroom is een zeldzame, erfelijke skeletaandoening met zeer variabele symptomen. Meestal hebben de patiënte…
Polydactylie: Extra vinger (vingers) of teen (tenen)Polydactylie: Extra vinger (vingers) of teen (tenen)Polydactylie betekent letterlijk: “veel vingers of tenen hebben”. Bij deze aangeboren afwijking (congenitale anomalie) h…

Hartfalen, een sluipmoordenaarHartfalen, een sluipmoordenaarEr overlijden jaarlijks meer mensen aan hartfalen dan aan aandoeningen als darm-, borst-, en prostaatkanker samen. Toch…
Elefantiasis: Verdikking en verharding van huidElefantiasis: Verdikking en verharding van huidElefantiasis is een in de tropen voorkomende chronische huidziekte, veroorzaakt door een draadworm. De larven van deze w…
Bronnen en referenties
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 4 december 2016
  • Morquio syndrome, https://medlineplus.gov/ency/article/001206.htm, geraadpleegd op 4 december 2016
  • Mucopolysaccharidose IV, http://www.erfelijkheid.nl/ziektes/mucopolysaccharidose-iv, geraadpleegd op 4 december 2016
  • Mucopolysaccharidosis IV, https://rarediseases.org/rare-diseases/morquio-syndrome/, geraadpleegd op 4 december 2016
  • Mucopolysaccharidosis type IV, https://ghr.nlm.nih.gov/condition/mucopolysaccharidosis-type-iv#sourcesforpage, geraadpleegd op 4 december 2016
  • Ziekte van Morquio-Brailsford, MPS IV-A en B, https://mijnkinderarts.nl/ziekten/stofwisselingsziekten/ziekte-van-morquio-brailsford-mps-iv-a-en-b/, geraadpleegd op 4 december 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.