Vitiligo: Huidaandoening met witte vlekken in huid
Vitiligo is een huidaandoening waarbij een verlies van kleur (pigment) bij bepaalde huidgebieden optreedt. De auto-immuunaandoening leidt tot ongelijke witte vlekken die geen pigment hebben. Hierdoor is de patiënt zeer gevoelig voor blootstelling aan de zon, waardoor een degelijke bescherming tegen de zon nodig is. Naast de huidgebieden treft de huidziekte soms nog andere lichaamsgebieden. Bij vitiligo gaan geen lichamelijke symptomen gepaard, maar de emotionele consequenties zijn mogelijk wel groot, vooral bij mensen met een donkere huidskleur. Diverse behandelingen zijn beschikbaar, al zijn deze niet allemaal even effectief want deze ziekte valt niet te genezen. Het maskeren van de witte vlekken is voor een deel van de patiënten de enige oplossing.
Epidemiologie huidziekte
Vitiligo tast ongeveer 0,5-2% van de wereldbevolking aan. De gemiddelde leeftijd van begin van de symptomen bedraagt twintig jaar, al krijgt iedereen mogelijk te maken met de ziekte. Kinderen en ouderen zijn wel zelden getroffen door de huidziekte. Verder komt de huidziekte even vaak bij mannen als bij vrouwen voor. Vrouwen bezoeken echter vaker omwille van cosmetische redenen een schoonheidskliniek.
Oorzaken vitiligo
Vitiligo ontstaat wanneer immuuncellen de melanocyten vernietigen. Dit zijn cellen die het bruine pigment aanmaken. Deze vernietiging is het gevolg van een
auto-immuunaandoening, waarbij het lichaam de eigen cellen aanvalt. Waarom dit gebeurt, is anno oktober 2020 onbekend. De vlekken verschijnen wanneer melanocyten in de huid afsterven. Melanocyten zijn de cellen die verantwoordelijk zijn voor het produceren van het huidpigment - melanine – wat de huid zijn kleur geeft en de huid beschermt tegen UV-straling van de zon.
Risicofactoren huidaandoening
Patiënten hebben vaak familieleden met andere orgaanspecifieke auto-immuunziekten. Soms leidt een trauma tot nieuwe letsels bij vitiligo. Vitiligo is voorts gekoppeld aan andere auto-immuunziekten zoals:
ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door
bijnieren), een
schildklieraandoening,
pernicieuze anemie (falen van absorptie van vitamine B12 met een
vitamine B12-tekort als gevolg) en suikerziekte (
diabetes mellitus). Een
stressvolle gebeurtenis, schade aan de huid door
zonlicht of een wonde en de blootstelling aan bepaalde chemicaliën vormen andere risicofactoren voor de huidafwijking.
Symptomen: Witte vlekken in de huid of andere lichaamsgebieden
Algemeen
De symptomen van vitiligo treden meestal in de kindertijd of in het vroege volwassen leven op, al zijn deze op eender welke leeftijd mogelijk. De totale oppervlakte van de huid die is aangetast door vitiligo varieert sterk van patiënt tot patiënt, en ook de grootte van de vlekken is variabel. Vitiligo tast vooral de huid aan, maar ook de ogen, de binnenkant van de mond en het haar zijn mogelijk getroffen.
Huid
Op de huid verschijnen plots of geleidelijk goed afgebakende vlakke macules (vlekken) zonder pigment (kleur). De randen zijn hierbij onregelmatig maar wel goed gedefinieerd. De huidletsels zijn vaak symmetrisch (beide lichaamszijden zijn gelijk aangetast) en bevinden zich voornamelijk op het
gezicht, de rug van de
handen en de
voeten, de knieën en de genitaliën. De patiënten zijn door de huidafwijking zeer gevoelig voor
zonnebrand (rode, pijnlijke huid door blootstelling aan de zon). Buiten het andere uiterlijk, zijn geen andere symptomen zoals pijn of jeuk merkbaar, en de huid zelf voelt ook normaal aan. Vitiligo is meer merkbaar bij mensen met een donkere huidskleur als gevolg van het contrast van de
witte vlekken tegen de donkere huid.
Haar
Ook in het haar ontstaat soms pigmentverlies. Hierdoor presenteert de patiënt zich met voortijdige grijze of witte haren op de hoofdhuid, de
wimpers, de wenkbrauwen of de baard (meestal voor de leeftijd van 35 jaar). Wanneer een witte haarlok aanwezig is, is sprake van
poliose.
Nagels
Ook
nagelafwijkingen komen mogelijk tot stand, zoals
leukonychie (witte nagels).
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De huidarts (dermatoloog) onderzoekt de huid en bemerkt zo de kleurloze vlekken.
In sommige gevallen is een
huidbiopsie nodig om andere oorzaken van pigmentverlies uit te sluiten. Om die reden voert hij af en toe eveneens een
bloedonderzoek uit om de niveaus van de schildklier of andere hormonen, het glucose-niveau, en het vitamine B12-niveau te controleren.
Differentiële diagnose
De symptomenreeks van vitiligo bootst enkele andere aandoeningen na, dus de huidarts moet goed onderzoek verrichten naar de witte huidvlekken. Volgende ziekten en syndromen vormen de differentiële diagnose voor vitiligo:
Behandeling van andere huidskleur
De behandeling van vitiligo is vaak onbevredigend en heeft geen invloed op het resultaat op lange termijn. Zonneblokkers zijn nodig om zonnebrand te voorkomen. Krachtige topische
corticosteroïden (ontstekingsremmende medicijnen), fototherapie (blootstellen van de huid aan ultraviolet licht), lasertherapie of sommige crèmes en zalven verminderen de symptomen bij sommige patiënten. Wanneer de huid voor meer dan 50% is aangetast, is depigmentatie een mogelijkheid. Hierbij gebruikt de patiënt sterke
topische zalven of lotions die hij toepast op de onaangetaste lichaamsgebieden. Dit leidt tot een wittere huidskleur in deze gebieden. De patiënt heeft hierdoor wel een erg kwetsbare huid. Een doorverwijzing naar een schoonheidskliniek om de huidaandoening te maskeren via
tatoeages, kleurstoffen en make-up-technieken is vaak de meest behulpzame behandeling voor patiënten met vitiligo. Voor een deel van de patiënten is begeleiding en ondersteuning via contactgroepen en/of een psychotherapeut nodig.
Prognose huidafwijking is variabel
Het verloop van vitiligo varieert en is onvoorspelbaar. Soms ontstaat opnieuw pigment en dit begint dan vaak rond de haarzakjes, waardoor een gespikkeld uiterlijk ontstaat omdat de nieuwe huidskleur iets lichter of donkerder is dan de omringende huid. Maar dit fenomeen is wel zeldzaam als een letsel al meer dan één jaar aanwezig is of als het haar gepigmenteerd is. Ook ontstaan soms nieuwe gebieden met pigmentverlies, soms uitgelokt door een trauma maar soms ook om onbekende redenen. In de meeste gevallen blijven de getroffen gebieden echter levenslang verkleurd.
Complicaties door verlies van pigment
De psychologische gevolgen van vitiligo zijn soms ernstig, vooral bij mensen van Aziatische afkomst en bij mensen met een zwarte huidskleur omdat bij hen het kleurverschil harder opvalt.
Huidkanker,
oogproblemen (zoals een
ontsteking van de iris),
gehoorverlies en bijwerkingen als gevolg van de behandeling (zoals een
droge huid en jeuk) zijn andere symptomen.