Bartholin-abces: Pijnlijk abces in klieren aan vaginaopening
Bij een Bartholin-abces bouwt pus zich op in één van de Bartholin-klieren. Deze ronde, erg kleine en niet-voelbare klieren bevinden zich aan weerszijden van de vaginaopening. Wanneer een kleine opening in de klier verstopt is, ontstaat na verloop van tijd een abces. Pijn bij het lopen en een pijnlijke geslachtsgemeenschap zijn enkele veelvoorkomende klachten van een Bartholin-abces. De arts diagnosticeert de aandoening meestal via een gynaecologisch onderzoek, maar verdere onderzoeken zijn vaak wel nodig om andere aandoeningen uit te sluiten. Warmwaterbaden in combinatie met chirurgische behandelingen om het pus uit het abces weg te krijgen, vormen de belangrijkste behandelingen voor een Bartholin-abces. De vooruitzichten zijn erg goed voor de meeste behandelde patiënten, al komt het abces wel vaak terug.
Oorzaken: Geblokkeerde opening van Bartholin-klieren
De Bartholin-klieren (glandulae vestibulares majores of glandulae Bartholini) in de vaginaopening produceren onder invloed van hormonale en seksuele prikkeling een slijmig vocht dat dient als glijmiddel. Een Bartholin-abces ontwikkelt zich wanneer een kleine opening (kanaal) van de Bartholin-klier geblokkeerd is. Het vocht in de klier bouwt zich vervolgens op en dan vormt zich een
cyste (abnormaal met vocht gevormde blaasvormige holte in lichaam). Wanneer deze cyste geïnfecteerd is, ontstaat het
abces. Meestal duurt het meerdere jaren alvorens na de opbouw van vocht een abces verschijnt. Wanneer het abces dan uiteindelijk tot stand komt, gebeurt dit toch snel in enkele dagen. De oorzaak van het verschijnen van het abces is niet gekend, maar soms is een
seksueel overdraagbare aandoening zoals
gonorree of
chlamydia wel een risicofactor.
Symptomen pijnlijk Bartholin-abces
Bij een abces dat soms meer dan 2,5 cm groot is, is het vaginagebied erg warm en gezwollen. Activiteiten die druk leggen op de vulva, zoals lopen,
wandelen en zitten, veroorzaken dan ernstige
pijn. Een gevoelige, rode bult is zichtbaar aan weerszijden van de vaginaopening. De patiënte ervaart tevens pijn bij de geslachtsgemeenschap.
Koorts is ook een voorkomend symptoom van een Bartholin-abces, maar dit is meestal enkel zichtbaar bij patiënten met een ander onderliggend medisch probleem of een
verzwakt immuunsysteem.
Diagnose en onderzoeken van vaginaopening
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts voert een gynaecologisch onderzoek uit en bemerkt dat de Bartholin-klier vergroot en gevoelig is. Een
biopsie waarbij de arts wat weefsel wegneemt en dit microscopisch laat onderzoeken, is aanbevolen bij vrouwen ouder dan veertig jaar. De symptomen wijzen namelijk mogelijk in de richting van een tumor, hoewel dit zelden voorkomt. Verder stuurt de arts
vaginale afscheiding of naar een laboratorium voor verder onderzoek. Dit is nodig om vulvacarcinoom (
kanker aan de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen) uit te sluiten alsook om mogelijk andere seksueel overdraagbare aandoeningen op te sporen.
Differentiële diagnose
Volgende ziekten moet de arts eerst zien uit te sluiten wanneer hij onderzoeken doet naar een Bartholin-abces:
Behandeling: Pus verwijderen via warme zitbaden of chirurgie
Zelfzorg
De patiënte gaat vier keer per dag gedurende enkele dagen in warm water zitten (zitbaden), hetgeen het ongemak en de pijn vermindert. Tevens barst hierdoor mogelijk het abces spontaan open, of vloeit het vocht uit het abces hierdoor weg. De opening is vaak klein en sluit snel. Daarom komt het abces vaak terug.
Professionele medische zorg
Via diverse manieren is het abces in de Bartholin-klieren te behandelen. Het is hierbij belangrijk dat de arts eventuele bijkomende vagina-infecties die aan het licht zijn gekomen bij het diagnostisch onderzoek, eveneens behandelt.
Drainage van abces
De arts moet het abces vaak draineren (
pus afvoeren), waardoor het pus weg kan vloeien. Dit verlicht de symptomen en zorgt voor een snel herstel. Deze behandeling is op poliklinische basis mogelijk onder
plaatselijke verdoving. De arts plaatst een
katheter (soort buisje) in de vagina en wat vier tot zes weken en aanwezig blijft. Op deze manier krijgt het pus de mogelijkheid om het lichaam te verlaten terwijl het gebied geneest. De patiënte mag één tot twee dagen na de behandeling starten met de warmwaterbaden. Tijdens de aanwezigheid van de katheter is het niet mogelijk om geslachtsgemeenschap uit te oefenen. De patiënte krijgt voorts nog
antibiotica voorgeschreven.
Marsupialisatie
Marsupialisatie is de benaming van een kleine chirurgische behandeling waarbij de arts een kleine, permanente opening aan de klier maakt zodat het vocht uit het abces kan wegvloeien. De procedure gebeurt ofwel met plaatselijke verdoving, maar soms is een volledige
narcose vereist. Één tot twee dagen na de ingreep neemt de vrouw ook warmwaterbaden en ook hierbij geldt dat geslachtsgemeenschap verboden is tot vier weken na de operatie. Orale (via de mond ingenomen)
pijnstillers verlichten de napijn.
Klieren verwijderen
Komen de abcessen toch nog terug, dan verwijdert de arts de klieren volledig.
Prognose
De kans op een volledig herstel is uitstekend bij een Bartholin-abces. Het abces keert wel terug bij ongeveer 10% van de patiënten.
Lees verder