Cholecystitis: Ontsteking van galblaas met buikpijn & koorts

De galblaas is een soort zakvormig orgaan dat zich onder de lever bevindt. De galblaas is de opslagplaats van gal, hetgeen het lichaam gebruikt om vetten te verteren in de dunne darm. Bij cholecystitis ontstaat een ontsteking van de galblaas. Deze treedt acuut of chronisch op. Deze galblaasontsteking treedt het vaakst op als gevolg van een obstructie van de galwegen door de aanwezigheid van galstenen die voortvloeien uit de galblaas (cholelithiasis). Pijn in de buik en uitstralende pijn in combinatie met koorts, misselijkheid en braken zijn de voornaamste symptomen van cholecystitis. De behandeling voor cholecystitis gaat vaak gepaard met een operatie waarbij de arts de galblaas verwijdert. Ongecompliceerde cholecystitis heeft een uitstekende prognose. De ontwikkeling van complicaties zoals perforatie of gangreen maakt de prognose voor de patiënt minder gunstig.

• Oorzaken: Vaak galstenen
• Risicofactoren ontsteking van galblaas
• Symptomen: Buikpijn, koorts en misselijkheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via vocht, antibiotica en operatie
• Prognose galblaasontsteking
• Complicaties
• Preventie acute en chronische cholecystitis

Oorzaken: Vaak galstenen

Acute cholecystitis

Acute cholecystitis treedt op wanneer de gal blijft stilstaan in de galblaas. Dit gebeurt vaak omdat een galsteen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek) het galkanaal blokkeert, de buis waardoor gal in en uit de galblaas gaat. Wanneer een steen dit kanaal blokkeert, bouwt gal zich op, waardoor irritatie en de druk in de galblaas ontstaat. Dit leidt tot een zwelling en ontsteking van de galblaas. Andere oorzaken zijn onder meer ernstige ziekten, zoals een hiv-infectie of diabetes mellitus (suikerziekte) en galblaastumoren (zeldzaam). Ook cardiale aandoeningen zoals een myocardinfarct (afsterven van een stuk van de hartspier), sikkelcelziekte (bloedaandoening) en salmonella-infecties (diarree en buikpijn) veroorzaken mogelijk cholecystitis.

Chronische cholecystitis

Meestal is chronische cholecystitis het gevolg van herhaalde aanvallen van acute (plotselinge) cholecystitis. De meeste van deze aanvallen zijn veroorzaakt door galstenen in de galblaas. Door deze aanvallen verdikken de wanden van de galblaas. De galblaas zelf begint te krimpen. Na verloop van tijd is de galblaas minder goed in staat om gal op te staan en gal vrij te geven.

Risicofactoren ontsteking van galblaas

Sommige patiënten lopen een verhoogd risico op galstenen, de oorzaak van cholecystitis. Risicofactoren zijn onder meer:

• diabetes (suikerziekte)
• een oudere leeftijd (vanaf veertig jaar) en een toenemende leeftijd
• een zwangerschap
• het krijgen van hormoontherapie
• hormonale therapie bij vrouwen
• snel gewichtsverlies of een snelle gewichtstoename
• vrouwelijk geslacht
• zwaarlijvigheid

Soms zijn de galwegen slechts tijdelijk geblokkeerd. Wanneer dit herhaaldelijk gebeurt, leidt dit tot chronische cholecystitis. Hierbij is de galblaas steeds gezwollen en geïrriteerd. Uiteindelijk verdikt de galblaas en is deze verhard. De opslag- en vrijgavefunctie van gal is hierdoor verstoord.

Symptomen: Buikpijn, koorts en misselijkheid

De symptomen van cholecystitis treden vaak op na een maaltijd, vooral na een grote of vette maaltijd. Het belangrijkste symptoom is forse, krampachtige en constante pijn in de rechterbovenhoek of het bovenste middengedeelte van de buik (rechts onder de ribben), wat meestal minstens dertig minuten aanhoudt. De galblaaspijn verschilt van galkoliek waarbij de buikpijn minder dan dertig minuten aanhoudt. De pijn straalt uit (uitstralingspijn) naar de rug of net onder het rechterschouderblad. Een acute buik (plots ernstige buikpijn) treedt mogelijk ook op. De patiënt heeft eveneens koorts, hij is misselijk en moet bovendien braken. Een geelverkleuring van de huid en het wit van de ogen (geelzucht) treedt ook op. Tot slot heeft de patiënt een kleigekleurde ontlasting.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit waaruit blijkt dat de patiënt pijn ervaart wanneer de arts de buik aanraakt.

Lichamelijk onderzoek

Ouderen
Oudere patiënten (vooral patiënten met diabetes) presenteren zich mogelijk met vage klachten en zonder een groot aantal belangrijke historische en de fysieke bevindingen. Pijn en koorts ontbreekt soms bij deze patiënten, dus buikpijn is dan het enige klinisch symptoom van cholecystitis. Oudere patiënten krijgen dan ook vaker zonder waarschuwing te maken met complicaties.

Kinderen
Ook bij kinderen komt een galblaasontsteking soms voor. Zij vertonen net als ouderen geen typische klachten. Kinderen die een hoger risico lopen voor het ontwikkelen van cholecystitis zijn onder meer patiënten met sikkelcelziekte, ernstig zieke kinderen, kinderen die lang TPN-voeding krijgen (kunstmagie voeding die rechtstreeks in de bloedbaan terechtkomt via een katheter), patiënten met aandoeningen waarbij een afbraak gebeurt van afbraak van bloed), en patiënten met aangeboren afwijkingen en galaandoeningen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert bij cholecystitis een bloedonderzoek uit. Beeldvormende onderzoeken die de aanwezigheid van galstenen of een ontsteking in de galblaas onthullen zijn onder andere:

• een CT-scan van de buik
• een echografie van de buik
• een MRI-scan van de buik
• een röntgenfoto van de buik
• een galblaasscan (HIDA-scan)
• een orale cholecystografie

Differentiële diagnose

De klachten die gepaard gaan met een ontsteking van de galwegen moet de arts onmiddellijk onderzoeken om een hogere incidentie van morbiditeit en mortaliteit te voorkomen. Soms stelt de arts een verkeerde diagnose naar aanleiding van de klachten, omdat het klinisch beeld hiervan doet denken aan cholecystitis. Dit geldt voor volgende ziekten:

• acute gastritis (maagslijmvliesontsteking)
• acute mesenteriale ischemie
• acute pyelonefritis (ontsteking van nier(en) en nierbekken)
• appendicitis (een ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• cholangiocarcinoom (galwegkanker)
• cholangitis (een ontsteking van de galwegen met koorts en buikpijn)
• een buikslagaderaneurysma (gescheurd aneurysma met pijn in de buik)
• een galaandoening
• een maagzweer
• galblaas mucocele
• galblaaskanker
• galblaastumoren
• galkoliek
• galstenen (cholelithiasis)

Behandeling via vocht, antibiotica en operatie

Acute cholecystitis

Bij ernstige buikpijn is medische hulp inroepen essentieel. De patiënt krijgt op de afdeling eerste hulp in het ziekenhuis intraveneus (via een ader) vocht toegediend. Daarnaast krijgt de patiënt antibiotica om infecties te bestrijden. Ook pijnstillers zijn nodig bij deze pijnlijke aandoening van de galblaas. De patiënt krijgt voorts het advies om een vetarme voeding te nuttigen (indien hij in staat is om te eten). Soms herstelt de patiënt hiermee spontaan van cholecystitis.

Bij de aanwezigheid van galstenen, is een operatie nodig waarbij de arts de galblaas verwijdert. Een spoedoperatie is nodig bij complicaties zoals:

• een ontsteking van de galwegen
• gangreen (afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)
• perforatie (galblaasperforatie: een gat dat zich vormt in de wand van de galblaas)
• persistente galgang blokkade

Bij een erg zieke patiënt plaatst de arts een buis door de buik die naar de galblaas gaat. Op deze manier is de arts in staat om de druk in de galblaas te verlichten. Een operatie is nodig wanneer de patiënt zich beter voelt

Chronische cholecystitis

Chirurgie is de meest voorkomende behandeling bij chronische cholecystitis. De operatie waarbij de arts de galblaas verwijdert, is in medische termen gekend als een “cholecystectomie”. Meestal gebruikt de arts de laparoscopische techniek, waarbij hij kleine chirurgische insneden gebruikt die resulteren in een sneller herstel. Hierdoor gaan patiënten vaak al dezelfde dag van of de dag na de operatie naar huis. Een open cholecystectomie is een andere operatietechniek waarbij de arts een grotere snede moet maken in de rechterbovenhoek deel van de buik. Patiënten die te ziek zijn om de operatie te ondergaan als gevolg van een andere ziekte krijgen orale (via de mond ingenomen) medicijnen om de galstenen te verwijderen. Deze behandeltechniek duurt echter ongeveer twee jaar of langer, en na de behandeling keren de symptomen soms toch terug.

Prognose galblaasontsteking

Ongecompliceerde cholecystitis heeft een goede prognose, met een zeer laag sterftecijfer. De meeste patiënten met acute cholecystitis hebben een complete remissie binnen één tot vier dagen. Bij 25-30% van de patiënten is een operatie nodig of anders ontwikkelen ze een complicatie. De meeste patiënten die een operatie hebben ondergaan, herstellen echter volledig. De operatie is gebruikelijk en brengt weinig risico’s met zich mee. Bij de aanwezigheid van een complicatie zijn de vooruitzichten wel minder gunstig; de mortaliteit bedraagt dan 50-60%.

Complicaties

Onbehandeld leidt cholecystitis mogelijk tot volgende gezondheidsproblemen:

• chronische buikpijn
• een verergering van de aandoening
• empyeem (pus in de galblaas)
• galblaaskanker (zelden)
• gangreen
• geelzucht (icterus)
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• perforatie
• peritonitis (ontsteking van het slijmvlies van de buik)

Preventie acute en chronische cholecystitis

Het verwijderen van de galblaas en galstenen voorkomt verdere aanvallen, maar galstenen voorkomen is niet altijd mogelijk. Het is wel nuttig om minder vet voedsel te eten, want dit verlicht de symptomen bij patiënten met een ontsteking van de galblaas.

Lees verder

• Acalculeuze cholecystitis: Galblaasontsteking zonder stenen
• Laparoscopische cholecystectomie: Verwijdering galblaas
• Galaandoeningen: Soorten ziekten aan galblaas en galwegen
• Galblaaskanker: Kanker in galblaas met buikpijn en geelzucht
• Galblaaspijn: Oorzaken van pijn in en rond galblaas