Cryotherapie van huidletsels: Behandeling via bevriezing

Cryotherapie (cryochirurgie, behandeling via bevriezing) is een medische behandeling die de arts inzet om weefsel te bevriezen met als doel dit te vernietigen. Cryotherapie is in vele domeinen beschikbaar, zoals bij problemen aan de prostaat, ogen, baarmoeder, … Ook zet de arts cryotherapie in bij huidproblemen, zoals wratten en huidletsels die mogelijk leiden tot kanker. Cryochirurgie vergt weinig tijd, is zeer effectief, is veilig en is ook door een huisarts eenvoudig uit te voeren. Het is echter wel belangrijk dat de arts de juiste diagnose geplakt heeft op het huidletsel.

• Indicatie procedure: Wratten en goedaardige letsels aan huid
• Voordelen cryotherapie
• Voor de behandelingsvorm
• Tijdens de behandeling via bevriezing
• Na de behandeling van huidletsels
• Prognose cryochirurgie
• Complicaties cryotherapie

Indicatie procedure: Wratten en goedaardige letsels aan huid

Cryochirurgie is een zeer effectieve behandeling voor een breed scala van goedaardige huidproblemen. Cryotherapie is het meest geschikt voor gebruik bij patiënten met een lichte huidskleur voor de behandeling van letsels in de meeste niet-behaarde lichaamsdelen. De arts voert bijgevolg cryochirurgie uit om wratten (gewone wratten, genitale wratten, waterwratten, ouderdomswratten (goedaardige, pijnloze huidgezwellen), goedaardige huidletsels en precancereuze huidletsels te verwijderen. Volgende goedaardige of precancereuze huidletsels verwijdert de naast de wratten met behulp van cryotherapie:

• actinische keratosen (huidletsels door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht)
• chondrodermatitis nodularis helicis (ooraandoening met ontsteking van oorschelp)
• cutane leishmaniasis (parasitaire huidinfectie)
• dermatofibromen (kleine, goedaardige huidgezwellen)
• een basaalcelcarcinoom
• een hypertrofisch litteken (verheven littekens)
• een ingegroeide teennagel
• een keloïd (goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde)
• een keratoacanthoom (goedaardige snelgroeiende huidtumor)
• een kersrood bloedvatgezwel (pijnloos en onschuldig huidletsel)
• een myxoïdcyste
• een syringoom (bultjes (zweetkliergezwellen) rond ogen en wangen)
• granuloma annulare (huidaandoening met knobbels in ringvorm)
• granuloma faciale (huidaandoening met letsels in het gezicht)
• granuloma teleangiectaticum (goedaardige huidaandoening met rode, bloedende bultjes op huid)
• huidmarkeringen
• leukoplakie (verdikte witte vlekken in mond en wangen)
• lichen planus van de mond
• molluscum contagiosum (virale huidinfectie met parelwitte letsels op huid)
• mucocele (speekselkliercyste: cyste in mond of op lippen)
• prurigo nodularis (huidaandoening met erg jeukende knobbeltjes)
• talghyperplasie
• ziekte van Bowen (huidaandoening: voorstadium van huidkanker)
• zonne lentigo (ouderdomsvlekken)

In zeldzame gevallen zet de arts cryotherapie in om sommige vormen van huidkanker te behandelen. Wel brengt dit complicaties met zich mee want de huid die vernietigd is tijdens cryotherapie, valt niet meer microscopisch te onderzoeken. Daarom moet de arts ook nog een huidbiopsie uitvoeren om te kijken of hij het huidletsel volledig verwijderd heeft. Bezit dit weefselmonster namelijk nog kankercellen, dan heeft de arts onvoldoende huidweefsel verwijderd.

Voordelen cryotherapie

Cryochirurgie vergt een korte voorbereidingstijd van de arts. De procedure neemt maximaal één minuut in beslag waardoor de gehele behandeling snel verloopt. Bovendien brengt cryochirurgie weinig risico op een infectie met zich mee. Na de therapie is slechts een minimale wondverzorging vereist. Voor cryotherapie heeft de arts voorts geen dure materialen of injecteerbare verdoving nodig, en de patiënt hoeft niet terug te komen voor het verwijderen van hechtingen. Huidletsels zijn tot slot vaak in één sessie te behandelen, hoewel voor sommige huidproblemen meerdere behandelingen vereist zijn.

Voor de behandelingsvorm

De patiënt hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen voor cryotherapie. Het is wel belangrijk dat de arts op de hoogte is van het medicatiegebruik en de andere aandoeningen van de patiënt. Immuunonderdrukkende medicijnen (immunosuppressiva) zoals corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicijnen) verzwakken het immuunsysteem waardoor de wondgenezing vertraging oploopt (een langzame wondgenezing) of de wonde zelfs afsterft.

Tijdens de behandeling via bevriezing

Praktisch

Cryochirurgie heeft een tijdsduur van meestal minder dan één minuut. De ideale temperatuur om huidletsels te verwijderen is −196°C. Dit bereikt de arts binnen ongeveer dertig seconden als hij een voldoende hoeveelheid vloeibare stikstof heeft toegepast. De dosering van de vloeibare stikstof en de keuze van de gebruikstechniek (spray of wattenstaafje) is afhankelijk van de grootte, het weefseltype en de diepte van het letsel, alsook van de dikte van de opperhuid en onderliggende structuren, het vochtgehalte van de huid en de lokale doorbloeding.

Procedure zelf

Bij de behandeling zelf gebruikt de arts een wattenstaafje (wattenstok) dat is ondergedompeld in vloeibare stikstof of een spray. De bevriezing veroorzaakt vaak kortstondig wat ongemak, een brandend gevoel of pijn bij de patiënt. Daarom verdooft de arts soms eerst het gebied dat hij wil behandelen. De arts brengt de vloeibare stikstof vijf tot dertig seconden aan op het te behandelen gebied, en neemt een marge van één tot twee centimeter mee bij het bevriezen van het weefsel. Vaak behandelt de arts het gebied nogmaals tijdens dezelfde procedure.

Na de behandeling van huidletsels

Het behandelde gebied heeft een rode huidskleur na de procedure. Binnen enkele uren vormt zich vervolgens een blaar. Deze heeft een heldere of anders een rode of paarse kleur. De pijn houdt meestal maximaal drie dagen aan. Bij de meeste patiënten zijn geen speciale zorgen nodig tijdens de genezing. Wel zorgt de patiënt best voor dat het behandeld gebied schoon blijft door dit tweemaal per dag te wassen. Een verband is enkel nodig als het gebied tegen kleding wrijft of gemakkelijk schade oploopt. Na enkele dagen vormt zich langzaam een korst die veelal afpelt binnen één à drie weken, afhankelijk van het behandelde gebied.

Prognose cryochirurgie

Cryotherapie werkt goed voor veel patiënten. Sommige huidletsels, vooral wratten, moet de arts vaak meermaals behandelen.

Complicaties cryotherapie

Cryotherapie brengt enkele risico’s met zich mee, al is dit over het algemeen een veilige procedure.

• (hypertrofische) littekens, vooral als de bevriezing langdurig plaatsvond of diepere gebieden van de huid aangetast zijn (zeldzaam)
• atrofie van de huid (afsterven van huid)
• blaarvorming en huidzweren, wat leidt tot pijn en infectie
• bloedingen
• een infectie (zeldzaam)
• een lagere bloeddruk en flauwvallen (veelal enkel aanwezig wanneer de patiënt aan een andere medische aandoening lijdt)
• een langer dan verwachte hersteltijd
• een nieuw letsel in het behandelde gebied
• gevoelloosheid als gevolg van zenuwschade
• haaruitval
• hoofdpijn (na behandeling van gezichtsletsels)
• milia (huidaandoening met kleine bultjes op het gezicht)
• overtollige granulatieweefselvorming (zeldzaam)
• syncope (vasovagaal, zeldzaam)
• veranderingen in de huidskleur (hypopigmentatie: wittere huidskleur of ook hyperpigmentatie: donkere vlekken in huidskleur)
• veranderingen in het gevoel (sensatie)