Vissenhuid of ichthyosis vulgaris: symptomen en behandeling

Vissenhuid of ichthyosis vulgaris symptomen zijn een droge en schilferende huid met verdikking van de hoornlaag. Ichthyosis vulgaris, vissenhuid of schubbenhuid is een erfelijke huidaandoening waarbij zich dode huidcellen ophopen en een droge en schilferende huid met verdikking van de hoornlaag optreedt. Het is een erfelijke verhoorningsstoornis die bij de geboorte aanwezig kan zijn, maar meestal verschijnen de eerste symptomen tijdens de vroege kinderjaren. Soms worden milde gevallen van ichthyosis vulgaris niet gediagnosticeerd, omdat ze aangezien worden voor een extreem droge huid. De meeste gevallen van ichthyosis vulgaris zijn mild van aard, maar het kan ook ernstige vormen aannemen. Ichthyosis vulgaris of vissenhuid kan niet worden genezen. Behandelingen zijn gericht op het onder controle krijgen van de aandoening en het verlichten van de klachten.

• Wat is vissenhuid of ichthyosis?
• Oorzaak vissenhuid
• Soorten ichthyosis of vissenhuid
• Ichthyosis vulgaris
• X-gebonden recessieve ichthyosis
• Vissenhuid of ichthyosis symptomen
• Complicaties
• Oververhitting
• Secundaire infectie
• Diagnose en onderzoek
• Behandeling vissenhuid
• Lokale middelen
• Orale medicatie
• Lichttherapie
• Zelfzorgmaatregelen

Wat is vissenhuid of ichthyosis?

Vissenhuid of ichthyosis is een verzamelnaam voor ongeveer een twintigtal erfelijke huidaandoeningen, die worden gekarakteriseerd door een droge en schilferende huid met verdikking van de hoornlaag in de vorm van plakken of schubben. Door deze aandoening verliest de huid een beschermende barrière die vocht vasthoudt. De huid droogt daardoor uit en gaat kloofjes vertonen met dikke schilfers die loslaten. De aandoening dankt zijn naam aan het Griekse woord 'ichthys' dat vis betekent, omdat de huid lijkt op schubben.

Oorzaak vissenhuid

Er zijn verschillende vormen van ichthyosis. Deze berusten op specifieke stoornissen in de verhoorning van de cellen in de opperhuid, wat in de meeste gevallen komt door erfelijke afwijkingen. Het gaat om een enkelvoudig genetisch defect.

Soorten ichthyosis of vissenhuid

Sommige typen veroorzaken alleen een droge en schilferige huid. Andere typen veroorzaken ernstiger problemen. De meeste vormen van de ziekte zijn zeer zeldzaam. De twee minst zeldzame types zijn:

Ichthyosis vulgaris

Ichthyosis vulgaris komt het meeste voor en treft ongeveer 1 op de 400 mensen, gelijkelijk verdeeld over mannen en vrouwen. Hierbij ontbreekt het filaggrine-eiwit, wat helpt om de buitenste laag van de huid te vormen. Deze vorm van vissenhuid wordt overgeërfd volgens een autosomaal-dominant patroon: een van de ouders heeft de aandoening ook en voor elk volgend kind van dezelfde ouders is de kans op herhaling precies 50%

X-gebonden recessieve ichthyosis

Deze vorm treft ongeveer 1 op de 6,000 mensen, en komt alleen voor bij jongens en mannen. Hierbij ontbreekt het enzym steroïdsulfatase. Dit gen bevindt zich op het X-chromosoom. Het betreffende enzym speelt rol bij de verhoorning van huidcellen.

Vissenhuid of ichthyosis symptomen

Symptomen van ichthyosis vulgaris zijn onder meer:

• Droge, schilferige huid;
• Kleine schubben;
• Schubben zijn witgekleurd, vuilgrijs of bruin;
• Schilferige hoofdhuid;
• Diepe, pijnlijke scheurtjes in je huid.

De aandoening is vaak vooral ernstig op je ellebogen en onderbenen en kan in het bijzonder dik en donker zijn op de schenen. De meeste gevallen van ichthyosis vulgaris zijn mild, maar sommige kunnen ernstig zijn. De ernst van de symptomen kunnen sterk variëren tussen familieleden die de aandoening hebben. De symptomen verergeren vaak of zijn meer uitgesproken in een koude, droge omgeving en verbeteren vaak aanzienlijk in warme, vochtige omgevingen.

Complicaties

Sommige mensen met ichtyosis kunnen last krijgen van één van de volgende complicaties:

Oververhitting

In zeldzame gevallen kan de verdikte hoornlaag interfereren met zweten, waardoor het lichaam minder goed kan afkoelen. Bij sommige mensen kan juist overmatig zweten (hyperhidrosis) optreden.

Secundaire infectie

Huidkloofjes en scheurvorming kunnen leiden tot secundaire bacteriële infecties.

Diagnose en onderzoek

De arts of dermatoloog kan vaak de diagnose stellen op grond van de huidverschijnselen en anamnese (vraaggesprek met de arts). Eventueel wordt onderzoek gedaan van gekweekte huidcellen, waarbij in de celkweek een enzym niet kan worden aangetoond. Microscopisch weefselonderzoek van een stukje huid (een biopt) heeft vaak geen toegevoegde waarde bij het stellen van de diagnose. Een specialistisch centrum kan desgewenst onderzoek doen naar het gendefect en erfelijkheidspatronen.

Differentiële diagnose
Er zijn een aantal huidaandoeningen die qua symptomen gelijkenis kunnen vertonen met ichthyosis vulgaris:

• allergisch contacteczeem;
• asteatotisch eczeem of craquelé-eczeem;
• atopisch eczeem;
• bijwerkingen door het gebruik van medicatie;
• harlekijn ichthyosis;
• impetigo (krentenbaard);
• irriterend contacteczeem;
• lamellaire ichthyosis;
• psoriasis vulgaris.

Behandeling vissenhuid

Ichthyosis vulgaris kan niet worden genezen, zodat de behandeling zich richt op het verlichten van de klachten.

Lokale middelen

De basisbehandeling bestaat uit het dagelijks goed insmeren van de huid met vette crèmes of met een ureum of melkzuur bevattende crème. Deze maken de hoornlaag dunner, waardoor de huid minder snel uitdroogt. De ervaring van veel patiënten is het gebruik van badolie een gunstig effect kan hebben. Bij wat ernstiger vormen kan de arts een zal op basis van salicylzuur of propyleenglycol voorschrijven.

Orale medicatie

Bij wat ernstiger gevallen kan de arts een vitamine A afgeleide geneesmiddelen genaamd retinoïden voorschrijven. Bijwerkingen van de medicatie zijn onder meer oogontsteking en lipontsteking, en haaruitval.

Lichttherapie

Lichttherapie kan gunstige effecten hebben, alhoewel de effecten slechts van korte duur zijn.

Zelfzorgmaatregelen

Zelfzorgmaatregelen kunnen helpen bij het verbeteren van de klachten. Maatregelen die je kunt nemen zijn onder meer:

• Langdurig baden om de huid te verzachten. Gebruik een milde zeep. Wrijf de bevochtigd huid lichtjes met een ruwe spons of een puimsteen om de plakken te verwijderen
• Dep na het douchen of baden de huid droog met een handdoek zodat het vocht een beetje op de huid blijft.
• Breng een vochtinbrengende crème in na het baden of douchen terwijl de huid nog vochtig is van het baden. Kies een vochtinbrengende crème met ureum of propyleenglycol - chemische stoffen die helpen om de huid vochtig te houden. Vaseline is ook een goede keuze.
• Gebruik een product dat ureum, melkzuur of een lage concentratie van salicylzuur bevat en breng dit tweemaal daags aan.
• Gebruik een draagbare luchtbevochtiger voor in huis.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Droge huid: oorzaken & behandeling schilferige huid met jeuk
• Bultjes op bovenarmen, bovenbenen, voorhoofd, wangen, billen
• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling
• Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd