Glossitis: Ontsteking van tong met glad & rood tongoppervlak

Bij glossitis is het slijmvlies van de tong gezwollen. Dit is meestal het gevolg van een ontsteking, een infectie, een trauma, een allergie en bepaalde aandoeningen. De ontsteking van het tongslijmvlies resulteert in een gezwollen en verkleurde tong. Een ander typisch kenmerk is een glad tongoppervlak. Glossitis veroorzaakt niet enkel ongemak in het dagelijks leven, maar ook ontstaan mogelijk ernstige complicaties als gevolg van de ontsteking van het tongslijmvlies zoals ademhalingsproblemen. De arts behandelt de ontsteking van de tong via medicijnen en wijzigingen in de levens- en voedingsstijl. Ook behandelt hij de eventueel onderliggende oorzaak van glossitis. Een goede mondhygiëne is bovendien nodig om glossitis te behandelen alsook voorkomen.

• Oorzaken en risicofactoren tongontsteking
• Symptomen: Glad en rood tongoppervlak
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling glossitis
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken en risicofactoren tongontsteking

De menselijke tong, die bestaat uit spieren, is nodig om te kunnen slikken, praten, kauwen en smaak te proeven. Het bovenste deel of het tongoppervlak bestaat smaakpapillen alsook uit andere papillen (kleine bultjes) die nodig zijn om voedsel te grijpen bij het kauwen. Een acute of chronische ontsteking van het tongslijmvlies resulteert in de vernietiging van de papillen. De exacte oorzaak is niet altijd bekend, maar aandoeningen, irriterende stoffen en medicijnen zijn wel gekend als risicofactoren voor de aandoening.

Aandoeningen

Glossitis is vaak een symptoom van andere aandoeningen die mogelijk leiden tot ernstige complicaties, zoals:

• coeliakie (maag- en darmproblemen door eten van gluten; glossitis komt tot stand door de ondervoedingstoestand die soms het gevolg is van coeliakie)
• de Hartnupziekte (erfelijke stofwisselingsziekte met huiduitslag en lichamelijke en mentale afwijkingen)
• diverse vitaminetekorten
• een besmetting door bacteriën, gisten of virussen (waaronder orale herpes)
• een droge mond (xerostomie) als gevolg van het Sjögren-syndroom
• een trauma, zoals door brandwonden, ruwe tanden of een slecht passende prothese
• het Paterson-Kelly-syndroom (slikproblemen en bloedarmoede door ijzertekort = ferriprieve anemie)
• hormonale factoren
• huidaandoeningen die de mond aantasten
• pellagra (vorm van ondervoeding met tekort aan niacine met symptomen aan de huid, de maag, de darmen en de hersenen)
• pernicieuze anemie (falen van absorptie van vitamine B12 met een vitamine B12-tekort als gevolg met symptomen van bloedarmoede en neurologische tekenen)
• psychische problemen zoals een depressie of angst
• schimmelinfectie mondspruw (orale candidiasis) (veroorzaakt onder andere problemen aan de mond)
• tropische spruw (darmaandoening in tropische gebieden met teveel bacteriën in darm en een slechte opname van voedingsstoffen)
• zenuwbeschadiging door tandextractie

Irriterende stoffen
Ook diverse irriterende stoffen resulteren in glossitis. Enkele voorbeelden hiervan zijn tabak (roken), alcohol, warm voedsel, kruiden of andere irriterende stoffen. Allergische reacties op mondwater, tandpasta, ademverfrissers of andere mondverzorgingsproducten zijn ook mogelijk.

Medicatie

Ook medicatiegebruik veroorzaakt mogelijk glossitis. Voorbeelden hiervan zijn diabetesmedicatie, diuretica (plaspillen) en ACE-remmers (medicijnen tegen een hoge bloeddruk).

Symptomen: Glad en rood tongoppervlak

De symptomen van glossitis, die vaak een onderdeel zijn van stomatitis (ontsteking van slijmvlies in en rond mond), treden snel op bij bijvoorbeeld een allergische reactie. Maar ook ontstaan soms geleidelijk problemen met het tongslijmvlies, meestal als gevolg van een onderliggende ziekte. De symptomen van glossitis zijn erg variabel en verschillende patiënten ervaren dan ook mogelijk verschillende klachten.

De patiënt heeft afwijkingen aan de tong. Dit uit zich in een glad tongoppervlak en een gezwollen tong (macroglossie). De tongkleur is ook gewijzigd naar meestal felrood (rode tong). Afteuze mondzweren en andere mondletsels komen ook voor. De tong is voorts branderig, pijnlijk (tongpijn) of gevoelig, al is een tintelend gevoel aan de tong (tongtintelingen) ook een mogelijkheid. Bij de tongaandoening komen tevens veranderingen in de smaakzin voor. In zeldzame gevallen zijn de luchtwegen geblokkeerd of heeft de patiënt problemen met het spreken, kauwen (kauwproblemen) of slikken (slikproblemen). Keelpijn, mondpijn en een droge mond, een toegenomen dorst zijn andere kenmerken van de ziekte. Glossitis dissecans is tot slot een tongontsteking die gepaard gaat met een vorming van diepe kloven.

Diagnose en onderzoeken

De tandarts of arts zoekt naar vingervormige papels (bultjes) op het oppervlak van de tong (papillae) die ontbreken. Daarnaast heeft de patiënt een gezwollen tong. De tandarts bevraagt de patiënt voorts over de gezondheidsgeschiedenis en levensstijl want mogelijk ontdekt hij zo de oorzaak van de tongontsteking. Een bloedonderzoek is soms vereist om andere medische problemen uit te sluiten.

Behandeling glossitis

Een tongontsteking is meestal geen ernstige aandoening waarvoor een ziekenhuisverblijf vereist is, tenzij de tong erg gezwollen is. De patiënt hanteert een goede mondverzorging. Dit houdt in dat hij minstens tweemaal per dag de tanden poetst en éénmaal per dag de tanden flost. Verder schrijft de arts antibiotica, antimycotica (geneesmiddelen tegen schimmels), corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) of andere geneesmiddelen voor om de infectie(s) te behandelen. Aanpassingen in of supplementen op de voeding zijn ook nodig. De patiënt drinkt bovendien voldoende water want een voldoende hoeveelheid speeksel voorkomt de groei van bacteriën in de mond. Verder vermijdt de patiënt irriterende stoffen, zoals kruidig of warm voedsel, alcohol en tabak, wat helpt bij het verlichten van de pijn. Lijdt de patiënt tot slot aan een onderliggende ziekte, dan behandelt de arts ook deze aandoening.

Prognose

Glossitis verdwijnt indien de patiënt de oorzaak van het probleem aanpakt of behandelt.

Complicaties

Een snelle diagnose van de aandoening vermindert het risico op ernstige complicaties zoals een ernstige zwelling van de tong die resulteert in ademhalingsproblemen.

Preventie

Een goede mondverzorging (grondig tanden poetsen en flossen) en regelmatige tandartscontroles zijn nodig om glossitis te voorkomen.

Lees verder

• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)