Ouderdomsvlekken: Huidaandoening door blootstelling aan zon

Ouderdomsvlekken zijn platte, bruine of zwarte vlekken die op diverse huidgebieden verschijnen. Veelal krijgen mensen die langdurig blootgesteld zijn aan de zon of UV-stralen hiermee te maken. De vlekken zijn goedaardig, maar een bevestiging door een arts is wel nodig om andere huidaandoeningen uit te sluiten. Ouderdomsvlekken hebben hun naam te danken aan het feit dat patiënten hiermee een ouder uiterlijk krijgen. De huidafwijking is met crèmes, lotions en andere medische en alternatieve therapieën te behandelen waardoor de patiënten weer een jonger uiterlijk krijgen. De beste behandeling bestaat uit preventie, wat te bewerkstelligen valt door het vermijden van de chronische blootstelling aan de zon.

• Synoniemen ouderdomsvlekken
• Oorzaken: Door langdurige blootstelling aan zon
• Risicofactoren levervlekken
• Symptomen: Pijnloze, vlakke vlekken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling leverkleurige vlekken
• Prognose: Permanent veranderd uiterlijk
• Complicaties huidaandoening
• Preventie lentigines: Beschermen tegen de zon

Synoniemen ouderdomsvlekken

Andere benamingen voor ouderdomsvlekken zijn:

• (zonne)lentigines (lentigo is het enkelvoud)
• lentigo senilis
• lentigo solaris
• levervlekken: De term “levervlekken” wijst op de leverkleurige vlekken die mogelijk ontstaan bij de patiënt, en niet op een (onderliggende) leveraandoening waarmee deze vlekken geassocieerd zijn.
• zonnevlekken

Oorzaken: Door langdurige blootstelling aan zon

Bij ouderdomsvlekken, een vorm van pigmentvlekken, treden veranderingen in de huidskleur op wanneer de huid veroudert. De kleurwijziging is het gevolg van veroudering, of de blootstelling aan zonlicht of andere bronnen van ultraviolet licht, zoals zonnebanken. Melanine, het pigment in de bovenste huidlaag (epidermis), geeft de huid de normale kleur. UV-licht versnelt de productie van melanine, waardoor een bruine huidskleur ontstaat zodat de diepere huidlagen beschermd zijn tegen UV-stralen. Na langdurige blootstelling aan de zon klontert de melanine samen tot een ouderdomsvlek of ontstaan erg hoge melanineproducties op een bepaald huidgebied, met een ouderdomsvlek als resultaat. De UV-stralen beschadigen de huidcellen waardoor vrije radicalen vrijkomen. De vrije radicalen doen op hun beurt de huidcellen verouderen, wat zorgt voor het ouder uiterlijk van de huid.

Risicofactoren levervlekken

Vooral vijftigplussers zijn getroffen, maar jongere mensen die vaak werken in de zon, krijgen soms ook te maken met ouderdomsvlekken. Ook mensen met een lichte huidskleur, een slechte voeding, een gebrek aan lichaamsbeweging en een slechte huidverzorging zijn vaker getroffen dan anderen door ouderdomsvlekken. Verder vormt roken eveneens een risicofactor. Bij het LEOPARD-syndroom, een zeldzame aandoening, ontstaan naast ouderdomsvlekken op de huid, ook problemen met de ogen, de longen, de genitaliën, het hart, de longen en de groei. Bij deze ziekte is geen sprake van blootstelling aan de zon; hierbij komen de ouderdomsvlekken door een genetische mutatie tot uiting. Af en toe is geen duidelijke oorzaak of risicofactor van een ouderdomsvlek te achterhalen.

Symptomen: Pijnloze, vlakke vlekken

Ouderdomsvlekken verschijnen vaak na veertigjarige leeftijd, en ze verschijnen veelal op het gezicht, de handrug, de bovenkant van de voeten, de onderarmen, de schouders, de bovenrug en/of het voorhoofd. Deze ouderdomsvlekken zijn namelijk voornamelijk te vinden op huidgebieden die langdurig zijn blootgesteld aan de zon. De vlekken zijn pijnloos, vlak en ovaalvorming. Ze hebben een grijze of lichtbruine tot zwarte kleur (hyperpigmentatie) met variabele grootte van enkele millimeters (kleine sproeten) tot enkele centimeters. Meestal zijn één of twee vlekken op een aangetast gebied aanwezig, maar op de onderarmen en handruggen is vaak sprake van nog meer vlekken. Vele patiënten lijken door de aanwezigheid van ouderdomsvlekken een ouder uiterlijk te hebben dan in werkelijkheid het geval is.

Diagnose en onderzoeken

De arts bekijkt de ouderdomsvlekken op de huid, bevraagt de patiënt over zijn leeftijd en zijn verleden van blootstelling aan de zon. Op basis van deze informatie is hij meestal al in staat om de diagnose van ouderdomsvlekken te stellen. Is de arts toch niet helemaal zeker, of heeft de ouderdomsvlek een onregelmatige rand, dan neemt hij een stukje weefsel weg van de ouderdomsvlek en laat hij dit biopt (weefselmonster) verder onderzoeken ter bevestiging van de diagnose. Soms lijkt een ouderdomsvlek namelijk sterk op een melanoom, een moedervlek of een ouderdomswrat (goedaardige, pijnloze gezwellen op de huid).

Behandeling leverkleurige vlekken

Professionele medische behandeling

Meestal behoeven ouderdomsvlekken geen behandeling. Wel willen sommige patiënten het uiterlijk van de huid verbeteren, wat mogelijk is met blekende lotions of crèmes. De meeste blekende lotions bevatten hydrochinon. Dit geneesmiddel is veilig om de donkere delen van de huid lichter te maken, maar bij sommige patiënten veroorzaken ze als bijwerking blaren of andere huidreacties. Bevriezing (cryotherapie), laserbehandeling of microdermabrasie zijn andere behandelingen om de ouderdomsvlekken te verwijderen.

Alternatieve behandelingen
Alternatieve behandelingen zijn ook mogelijk volgens Total Health Magazine en Organic Facs. Zij raden hiervoor volgende op de huid aangebrachte natuurlijke middelen aan:

• aardappelschijfjes
• aloë vera-sap
• biologische karnemelk
• botermelk
• een mengsel van appelciderazijn en ui
• emoe-olie
• huidsupplementen met antioxidanten
• jus d'orange
• knoflook (pasta)
• komkommer
• limoensap
• olijfolie
• paardenbloem
• papaja (geraspt)
• radijs
• ricinusolie
• rozemarijnolie
• rozenwater
• sandelhoutpoeder of essentiële olie van sandelhout
• tomatensap
• vers citroensap
• vitamine E
• watermeloenen (schil)
• yoghurt

Prognose: Permanent veranderd uiterlijk

Ouderdomsvlekken zijn niet gevaarlijk voor de gezondheid. Door de ouderdomsvlekken ontstaat enkel een permanente huidverandering.

Complicaties huidaandoening

Af en toe ontstaat een melanoom (vorm van huidkanker) uit een ouderdomsvlek.

Preventie lentigines: Beschermen tegen de zon

De huid beschermen tegen de zon is nodig om de ouderdomsvlekken te voorkomen. Dit is mogelijk door het bedekken van de huid met kleding zoals hoeden, lange mouwen, lange rokken of het dragen van een broek. Een zonnebril beschermt daarnaast de ogen. ’s Middags de zon vermijden is ook nodig; de zon schijnt ’s middags namelijk het sterkst. Zonnebrandcrèmes met minimaal factor 30 zijn voorts noodzakelijk, en de patiënt smeert zich hiermee minimaal een halfuur in voordat hij naar buiten gaat. Bovendien past hij de crème regelmatig weer toe op de huid. Het gebruik van zonnebrandcrème is tot slot eveneens nodig in de winter.

Lees verder

• Huid: Veranderingen bij de veroudering (huidveroudering)
• Huidveroudering: 10 onbekende boosdoeners
• Rimpels: Oorzaken en behandelingen van lijntjes in huid
• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren