Macroglossie (vergrote tong): Oorzaken van tongzwelling
Macroglossie is een symptoom waarbij de tong groter is dan normaal. Dit aangeboren of verworven symptoom is soms een onderdeel van een ziekte waardoor ook nog andere symptomen verschijnen. De behandeling en prognose zijn sterk variabel omdat een vergrote tong ook een groot aantal mogelijke oorzaken kent. Meestal zet de arts medicatie en/of chirurgie in voor het verbeteren van de symptomen die gepaard gaan met een zwelling van de tong, zoals voedingsproblemen en ademhalingsproblemen.
Epidemiologie macroglossie
Het is moeilijk om een exacte prevalentie te kleven op macroglossie. Dit kent ook erg veel oorzaken. Bij het
syndroom van Down komen 1 per 700 levendgeborenen ter wereld met een abnormaal grote tong. Bij het Beckwith-Wiedemann syndroom bedraagt dit aantal 0,07 per 1000 levendgeborenen. Bij het Beckwith-Wiedemann syndroom hebben 97,5% van de patiënten een gezwollen tong.
Oorzaken tongzwelling: Vaak symptoom van ziekte
Macroglossie is meestal het gevolg van een onderliggende ziekte, al kent dit symptoom ook nog andere oorzaken.
Aandoeningen
Macroglossie komt voor bij bepaalde erfelijke of
aangeboren afwijkingen, infectieziekten en tumoren.
Een direct trauma
Tongbijten of een intubatieletsel zorgen soms voor macroglossie.
Een tumor
Door diverse mogelijke tumoren is de tong verplaatst zoals bij:
Endocriene aandoeningen
Ook
endocriene aandoeningen resulteren in een vergrote tong zoals:
- acromegalie (ophoping van teveel groeihormoon in het lichaam)
- congenitale hypothyreoïdie (aangeboren verminderde productie van schildklierhormoon)
- diabetes mellitus (suikerziekte: hoge bloedsuikerspiegel omdat het lichaam te weinig of geen insuline produceert)
- gigantisme (overmatige groei door hypofysetumor in hersenen)
- verworven hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
Genetische aandoeningen
Bovendien leiden enkele genetische aandoeningen tot de tongafwijking:
- cretinisme (gebrekkige ontwikkeling van lichaam en geest als gevolg van een aangeboren onvoldoende functie van de schildklier gedurende de groei van het organisme)
- het Beckwith-Wiedemann syndroom (groeistoornis waarbij een grote lichaamsgrootte, vergrote organen, en andere symptomen voorkomen)
- het Cantú-syndroom (overtollige haargroei in combinatie met afwijkingen aan het hart en het gezicht)
- het Prader-Willi-syndroom (diverse mentale en fysieke symptomen door probleem met chromosoom)
- het syndroom van Down (extra kopie van chromosoom 21, wat fysieke en mentale symptomen met zich meebrengt)
- het Winchester-syndroom (afwijkingen aan bot en huid)
- mucopolysaccharidoses (een groep van ziekten waarbij grote hoeveelheden suiker zich ophopen in cellen en weefsels van het lichaam)
- neurofibromatose (afwijkingen aan huid en ogen)
Immuungerelateerde aandoeningen
Immuungerelateerde aandoeningen zijn soms de oorzaak van een tongvergroting:
Infectieziekten
Volgende infectieziekten veroorzaken macroglossie:
- actinomycose (bacteriële infectie met lokale ettering en zwelling)
- candidiasis (spruw: schimmelinfectie)
- difterie (bacteriële infectie met symptomen aan keel en luchtwegen)
- Ludwig’s angina (zwelling van luchtwegen door problemen aan mond of tanden)
- tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
Metabole ziekten
Macroglossie is soms eveneens het gevolg van metabole aandoeningen:
- amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever en nieren)
- hyalinose (stoornis in de eiwit- en lipidestofwisseling met afzetting van paraproteïnen in huid en slijmvliezen)
Neurologische aandoening
De neurologische
amyotrofische laterale sclerose (een progressieve neurologische ziekte) gaat mogelijk gepaard met een zwelling van de tong.
Toestanden
In sommige omstandigheden staat de tong gedwongen in een andere positie waardoor deze vergroot is. Dit komt voor bij:
- allergische reacties op medicijnen waardoor de tong zwelt
- een verminderde smaak en een verminderd mondholtevolume
- ernstige kaakafwijkingen
- vergrote amandelen die de tong verdringen
Symptomen gezwollen tong
Een gezwollen tong komt vrijwel altijd voor in combinatie met andere aandoeningen. Niet altijd is de hele tong vergroot, soms zijn namelijk ook delen van de tong groter dan normaal. Patiënten die lijden aan macroglossie hebben mogelijk problemen met het ademen (
ademhalingsproblemen), eten, slapen en spreken. Voedings- en slaapproblemen komen voor bij zuigelingen met een grote tong. De slijmvliezen drogen gemakkelijk uit bij een tong die niet zich niet geheel in de mond bevindt. Daarenboven ontstaan makkelijk zweren op de tip van de tong en zelfs necrose (afsterven van weefsel) is een mogelijkheid. Op lange termijn verschijnen tevens problemen met de fysiologische ontwikkeling van tanden en kaken.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van macroglossie is gebaseerd op klinisch onderzoek. De arts wil tevens de volledige familiegeschiedenis kennen omdat de vergrote tong mogelijk het gevolg is van een genetische aandoening. Een laboratoriumanalyses van bloedmonsters, microbiologische culturen van
speeksel evenals histopathologisch onderzoek van fijne naaldaspiraten of een
tongbiopsie zijn nodig om diverse aandoeningen, infecties of tumoren uit te sluiten. De omvang van macroglossie is via
beeldvormende onderzoeken vast te leggen (
MRI-scan of
CT-scan van de keelholte en het strottenhoofd en
röntgenfoto van de tanden en kaak).
Behandeling en prognose vergrote tong
De behandeling en prognose zijn sterk afhankelijk van de onderliggende ziekte of toestand waardoor de vergrote tong optreedt. Een succesvolle behandeling leidt tot een herstel van macroglossie. Een plots opkomende gezwollen tong vereist vaak onmiddellijke medische aandacht. Andere aandoeningen behandelt de arts met medicatie zoals
antihistaminica (geneesmiddelen voor de behandeling van allergische reacties),
antimycotica (medicatie voor de behandeling van schimmelinfecties),
corticosteroïden (sterke ontstekingsremmers),
immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken),
antibiotica, … Chirurgie is inzetbaar bij genetische of niet te behandelen ziekten want dit verbetert het voeden, het uiterlijk, de spraak, het slaappatroon en de ademhaling van de patiënt. Bij een niet te genezen aandoening zet de arts voorts een ondersteunende behandeling in omdat deze syndromen ongeneeslijk zijn. Bij kinderen met macroglossie is aanzienlijk meer tijd nodig voor het leren uitspreken van bepaalde klanken; zij zijn gebaat met logopedie.
Complicaties tongzwelling
De grootte van de tong heeft invloed op de vorm en structuur van de mondholte, zoals de tanden, het gehemelte en de alveolaire kammen. Macroglossie leidt mogelijk tot open beet misvormingen,
prognathie (een vooruitstekende kin), malocclusie (een ongelijke beet) en diverse kaakafwijkingen. Bovendien ontstaan mogelijk
kauwproblemen wat resulteert in
kaakgewrichtspijn. Als de tong uitsteekt voorbij de lippen en blootgesteld is aan de lucht, ontstaat droogheid wat sneller resulteert in
glossitis (
ontsteking van de tong met glad en rood tongoppervlak) en
stomatitis (ontsteking van slijmvlies in en rond mond). Bij zuigelingen leidt een vergrote tong onbehandeld tot
ondervoeding. Het
obstructief slaapapneusyndroom (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling) treedt tot slot op bij een aantal patiënten.
Lees verder