Vaginakanker: Kanker in vagina met vaginale bloedingen

Vaginakanker is een zeldzame vorm van kanker waarbij kwaadaardige kankercellen zich vormen in de schede, het kanaal dat leidt van de baarmoederhals naar de buitenkant van het lichaam. Een abnormale vaginale afscheiding, vaginale bloedingen en een pijnlijke geslachtsgemeenschap zijn de meest voorkomende symptomen van vaginakanker. Radiotherapie, chirurgie en soms chemotherapie zijn inzetbare behandelingstechnieken voor dit type kanker. De vooruitzichten zijn zeer variabel, maar in een vroeg stadium is de kanker meestal goed te genezen. Een regelmatig uitstrijkje is tot slot nodig om tijdig vaginakanker op te sporen.

• Oorzaken kanker in vagina
• Soorten vaginakanker
• Risicofactoren
• Symptomen: Abnormale vaginale afscheiding en vaginale bloedingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties tumor in vagina
• Prognose

Oorzaken kanker in vagina

Vaginakanker verschijnt meestal bij uitzaaiingen (metastasen) van andere vormen van kanker, zoals baarmoederhalskanker of baarmoederkanker. Dit type vaginakanker staat dan bekend als “secundaire vaginale kanker”. Wanneer de kanker begint in de vagina, is dit gekend als “primaire vaginakanker”, maar deze vorm van kanker is wel erg zeldzaam. Diverse vormen van primaire vaginakanker zijn bekend. Waarom kanker in de vagina precies ontstaat, is niet bekend. Normaal gesproken start kanker wanneer gezonde cellen door een genetische mutatie plots abnormaal worden. De abnormale cellen groeien in de vagina, gaan zich ongecontroleerd delen en vermenigvuldigen en vormen een tumor. Ze dringen vervolgens de nabijgelegen weefsels binnen en verspreiden zich mogelijk in andere delen van het lichaam.

Soorten vaginakanker

Vaginakanker kent twee belangrijke vormen, namelijk een plaveiselcelcarcinoom of een adenocarcinoom. Af en toe zijn patiënten gediagnosticeerd met een sarcoom (kanker in bindweefsel) of een melanoom.

Plaveiselcelcarcinoom

Ongeveer 85% van de patiënten krijgt te maken met een plaveiselcelcarcinoom. Bij de meest voorkomende vorm van vaginakanker begint de kanker in plaveiselcellen. Dit zijn de dunne, platte epitheelcellen van de vagina. Deze vorm van vaginakanker verspreidt zich langzaam en blijft meestal in de vagina. Af en toe zijn metastasen (uitzaaiingen) mogelijk in de longen (longmetastasen), lever (levermetastasen) of de botten (botmetastasen).

Adenocarcinoom

Een adenocarcinoom staat voor vaginakanker die start in de kliercellen. Kliercellen in het slijmvlies van de vagina produceren vloeistoffen zoals slijm en geven dit ook vrij. Dit type kanker verspreidt zich vaker dan een plaveiselcelcarcinoom naar de longen en de lymfeklieren, en tast ook vaker jongere vrouwen aan (van gemiddeld 19 jaar). Een zeldzaam type adenocarcinoom is te wijten aan blootstelling aan diethylstilbestrol (DES) voor de geboorte, een bepaald medicijn. Andere vormen van een adenocarcinoom in de vagina komen het vaakst voor bij vrouwen na de menopauze.

Melanoom

Een vaginaal melanoom ontwikkelt zich in de pigmentproducerende cellen (melanocyten) van de vagina; dit komt zelden voor.

Sarcoom

Een andere vorm van vaginakanker is een sarcoom. Dit type ontstaat in de bindweefselcellen of spiercellen in de vaginawanden. Vooral kinderen krijgen te maken met dit type dat zeer zeldzaam optreedt.

Risicofactoren

Diverse risicofactoren zijn bekend voor vaginakanker.

• baarmoederhalskanker: Een geschiedenis van abnormale cellen in de baarmoederhals of baarmoederhalskanker leidt sneller tot vaginakanker.
• baarmoederkanker: Een geschiedenis van abnormale cellen in de baarmoeder of baarmoederkanker resulteert eveneens sneller tot kanker in de vagina.
• DES: De foetale blootstelling aan het medicijn DES zorgde in de jaren 1950 sneller tot een miskraam. Levendgeborenen die voor de geboorte zijn blootgesteld aan dit medicijn, hebben een verhoogd risico op vaginakanker.
• geslachtsgemeenschap: Een vroege leeftijd bij de eerste geslachtsgemeenschap vormt een andere risicofactor.
• HPV-virus: Het humaan papillomavirus (HPV) is een andere risicofactor voor kanker in de vagina.
• hysterectomie: Een hysterectomie (chirurgische verwijdering van baarmoeder)
• leeftijd: Zestigplussers zijn vaker aangetast, en de prevalentie neemt toe met het verouderen.
• radiotherapie: Bovendien verhoogt radiotherapie aan het vaginale gebied de kansen op het krijgen van vaginakanker.
• roken: Roken doet de kans op vaginakanker toenemen.
• sekspartners: Ook meerdere sekspartners dragen sneller bij aan de totstandkoming van vaginakanker.

Symptomen: Abnormale vaginale afscheiding en vaginale bloedingen

Pijn in de vagina, een abnormale vaginale afscheiding (die niet gerelateerd is aan de menstruatie) of abnormale vaginale bloedingen zijn enkele veel voorkomende symptomen van vaginakanker. Meestal verschijnen de symptomen pas in een laat stadium van de kanker. Andere symptomen van vaginakanker zijn een pijnlijke geslachtsgemeenschap, vaginaal bloedverlies na het vrijen, bekkenpijn, een knobbel in de vagina, pijn bij het plassen (dysurie), constipatie en gezwollen benen, pijn in de rug (rugpijn) of benen.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een gynaecologisch onderzoek uit waarbij hij de vagina, de baarmoederhals, de baarmoeder, de eileiders, de eierstokken en het rectum bestudeert. Daarnaast neemt de arts een uitstrijkje van de baarmoederhals en vagina en laat hij dit op onregelmatigheden controleren. Ook is een colposcopie nodig. Hierbij gebruikt de arts een instrument met verlichting dat de vagina en baarmoederhals vergroot, wat nuttig is voor het controleren op abnormale gebieden. Dankzij dit onderzoek is hij in staat om weefselmonsters te nemen met een lepelvormig instrument. Deze abnormale cellen gaan naar het laboratorium voor verder microscopisch onderzoek en zij bevestigen dan mogelijk de aanwezigheid van vaginakanker. Wanneer de kanker gediagnosticeerd is, zijn beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan van de buik en het bekkengebied en thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas) nodig om het kankerstadium te bepalen.

Behandeling

De behandeling van vaginakanker is afhankelijk van het tumorstadium en de eventuele uitzaaiingen van de tumor. Chirurgie en radiotherapie zijn zeer effectief wanneer de arts de kanker in de vagina in een vroeg stadium identificeert. Vooral brachytherapie is bruikbaar; dit is een vorm van radiotherapie waarbij de bestraling op korte afstand gebeurt. Radiotherapie vormt de primaire behandeling van patiënten die in een gevorderd stadium van vaginakanker zitten. Chemotherapie is uitsluitend inzetbaar bij een sarcoom, en dit dan in combinatie met radiotherapie en chirurgie. Voor uitzaaiingen van vaginakanker is geen standaard effectief bewezen behandeling voorhanden. Een groot deel (30%-50%) van de vrouwen met vaginale carcinomen (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen) hebben vooraf een hysterectomie gehad voor goedaardige letsels, voor letsels die een voorstadium zijn van kanker of voor andere kwaadaardige letsels.

Complicaties tumor in vagina

De kanker verspreidt zich mogelijk naar andere lichaamsdelen, en ook ontstaan mogelijk complicaties als gevolg van radiotherapie, chirurgie en/of chemotherapie.

Prognose

De prognose van vaginakanker is afhankelijk van diverse factoren zoals het kankerstadium (uitgezaaid of niet), de tumorgrootte, de grootte van het verschil met de normale cellen, de locatie van de kanker, de symptomen van de patiënt, de leeftijd van de patiënte en ook of dit de eerste keer is dat de patiënte te maken heeft met vaginakanker of dat reeds sprake is van terugkerende vaginakanker. Kanker in de vagina die de arts reeds vroeg diagnosticeert, is vaak goed te genezen.

Lees verder

• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Abnormale vaginale afscheiding: Geur, kleur en consistentie
• Vaginaal melanoom: Kanker aan vagina met donkere plek
• Vaginale knobbeltjes: Oorzaken van bultjes op vaginagebied
• Vaginale zwelling: Oorzaken van gezwollen schaamlippen