Ontsteking van de eikel of glans-penis, voorhuid (balanitis)

Ontsteking van de eikel of glans-penis, voorhuid (balanitis) Balanitis is ontsteking van de eikel (glanspenis) en de voorhuid van de penis. In Nederland is balanitis is een veel voorkomende aandoening. Bij besneden mannen komt balanitis veel minder vaak voor, omdat bij hen de omstandigheden voor micro-organismen die balanitis kunnen veroorzaken veel minder gunstig zijn. Als iemand besneden is, kunnen smegma, dode huidcellen en zeepresten zich niet ophopen onder de voorhuid en als gevolg daarvan voor irritatie van de eikel en/of voorhuid en ontstekingsreacties zorgen. Balanitis kan veroorzaakt worden door diverse factoren, maar infectie met Candida albicans (gist) komt het meeste voor. Een goede hygiëne van de glanspenis of eikel en voorhuid is vaak voldoende om balanitis te behandelen.

Ontsteking van de glanspenis en voorhuid

Balanitis duidt op een ontsteking van de eikel, ook wel 'glanspenis' genoemd. Het kan hierbij gaan om zowel een acute of chronische ontsteking van het epitheel van de glanspenis. Veelal is ook de voorhuid ontstoken. Balanitis kan veroorzaakt worden door diverse factoren, maar infectie met Candida albicans (gist) komt het meeste voor.

Symptomen ontsteking van de eikel en voorhuid

Bij balanitis is de kop van de penis en soms ook de voorhuid ontstoken, waardoor er jeuk, irritatie en pijnklachten kunnen ontstaan. Er ontstaat een (soms vlekkerige en schilferachtige) roodheid van de eikel met een toegenomen vochtigheid. Als zowel de eikel als de voorhuid (preputium) ontstoken zijn, spreekt men ook wel van 'balanoposthitis'. Ook kunnen er in de lies opgezwollen lymfeklieren opgemerkt worden.

Slechte persoonlijke hygiëne kan balanitis veroorzaken / Bron: Staff Sgt. Mark Burrell, Wikimedia Commons (Publiek domein)Slechte persoonlijke hygiëne kan balanitis veroorzaken / Bron: Staff Sgt. Mark Burrell, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Oorzaken van balanitis

Slechte hygiëne

Chronische irritatie van het slijmvlies van de eikel gecombineerd met een slechte persoonlijke hygiëne, zijn in veel gevallen de oorzaak van de aandoening. Het gebrek aan beluchting en hygiëne veroorzaakt een ophoping van smegma (talgafscheiding - aanvankelijk wit van kleur en reukloos), huidschilfers en urine onder de voorhuid met als gevolg voortdurende irritatie van het slijmvlies. Dit leidt op een gegeven ogenblik tot een ontsteking.

Kinderen zijn het meest vatbaar voor deze aandoening. Het is van belang dat jongens van jongs af aan geleerd wordt hoe ze hun geslachtsdelen moeten schoonhouden.

Infectie

Andere mogelijke oorzaken van balanitis zijn een bacteriële infectie of een schimmelinfectie, voornamelijk candidiasis, ook wel candidose of candida genoemd. Een allergische reactie kan soms ook leiden tot irritatie van de eikel en als gevolg daarvan een ontsteking.

Fimose

Onbesneden mannen worden het meest getroffen door balanitis. Bij de aandoening fimosis, waarbij er sprake is van een vernauwing van de voorhuid van de penis met als gevolg dat de eikel niet ontbloot kan worden, is de kans op balanitis vergoot. Dit komt omdat de eikel niet goed schoon kan worden gehouden.

Seksueel overdraagbare aandoening (soa)

Sommige seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) kunnen af ​​en toe balanitis veroorzaken. Verschillende soa's kunnen een plasbuisontsteking (urethritis) en een balanitis veroorzaken, bijvoorbeeld genitale herpes, chlamydia en gonorroe. Symptomen van plasbuisontsteking zijn onder meer:

Allergie en irriterende stoffen

De huid van de eikel is gevoelig. Het kan 'reageren' en ontstoken raken als het in contact komt met verschillende chemicaliën of andere stoffen. Bijvoorbeeld:
  • Als je je niet wast onder je voorhuid, kunnen oude huidcellen, urine, zweet en ander vuil zich daar verzamelen. Dit kan de eikel irriteren en tot ontsteking leiden.
  • Bepaalde zepen en ontsmettingsmiddelen die je kunt gebruiken om de penis schoon te maken.
  • Overmatig wassen of schrobben kan ook de tere huid van de eikel irriteren.
  • Condooms, spermiciden (zaaddodend middelen), smeermiddelen die worden gebruikt bij seks en het glijmiddel in condooms kunnen de eikel irriteren.
  • Chemicaliën die op je handen worden gemorst, kunnen worden overgebracht naar de penis wanneer je naar het toilet gaat.
  • Sommige waspoeders of wasproducten die niet goed worden afgespoeld van onderbroeken.

Huidaandoeningen

Bepaalde huidaandoeningen kunnen een balanitis veroorzaken of worden verward met een balanitis, bijvoorbeeld psoriasis en een aantal zeldzamere huidaandoeningen kunnen zich op de penis en eikel voordoen. Heel af en toe kan een vroeg type huidkanker aanwezig in de vorm van een ontsteking.

Diabetes

Mannen met diabetes mellitus (suikerziekte) zijn extra vatbaar voor het ontwikkelen van balanitis. Bij hen heeft de urine een verhoogd glucosegehalte, een situatie waarin micro-organismen goed gedijen. Deze hogere concentratie van glucose in de urine kan leiden tot een ontsteking van de urinebuis. Antibioticagebruik vergroot de kans op een schimmelinfectie, aangezien antibiotica niet alleen de slechte bacteriën bestrijdt, maar ook de goede bacteriën die het lichaam bescherming moeten bieden.

Onderzoek en diagnose

Bij een ontsteking van de eikel en/of voorhuid, is het verstandig langs de huisarts te gaan. Hij zal het aangedane geslachtsdeel onderzoeken en desnoods een uitstrijkje nemen. Zo'n huidbiopsie kan nodig zijn, aangezien balanitis sterke overeenkomsten vertoont met andere aandoeningen zoals psoriasis, eczeem (eczeem op de eikel) of lichen ruber planus.

Behandeling ontsteking van de eikel

Medicijnen

De behandeling die zal worden ingezet is afhankelijk van de oorzaak. Zo kan er bij een bacteriële infectie een antibiotica worden voorgeschreven en bij candida een antischimmel-crème. In veel gevallen volstaat een corticosteroïd crème eventueel in combinatie met een lokaal antibioticum.

Eikel en voorhuid schoonspoelen met water

Voorts wordt als onderdeel van de algemene hygiëne aangeraden de ruimte tussen voorhuid en glans regelmatig schoon te spoelen. Normaal gesproken één keer per dag, maar in geval van infectie drie- tot viermaal per dag gedurende drie dagen. Doe dit bij voorkeur met ruim lauw water, zónder zeep aangezien zeep(resten) de eikel en voorhuid kunnen irriteren. Bij geringe klachten is deze maatregel vaak al voldoende.

Gebruik geen zeep of douchegel om je penis te reinigen / Bron: GS1Brasil, Wikimedia Commons (GFDL)Gebruik geen zeep of douchegel om je penis te reinigen / Bron: GS1Brasil, Wikimedia Commons (GFDL)

Preventie

In alle gevallen is hygiëne bijzonder belangrijk, zodat de predisponerende factor irritatie door slechte hygiëne met ophoping van smegma, urine of zeepresten, wordt voorkomen. Wanneer smegma niet regelmatig wordt verwijderd, vergroot dit de kans op balanitis. Er is geen directe samenhang tussen smegma en het risico op het ontstaan van peniskanker, zoals lange tijd gedacht werd.¹ Het schoonmaken van de glanspenis, de voorhuid en de groef achter de penis kan het beste onder de douche gebeuren met schoon water. Was het uiteinde van de penis (de eikel) elke dag. Trek de voorhuid zachtjes terug in bad of onder de douche. Reinig vervolgens de eikel voorzichtig met alleen water, of water en een neutrale zeep. Zorg ervoor dat de penis inclusief de eikel droog is voordat je een onderbroek aantrekt.

Traumata zoals wrijving door kleding, dient men ook te voorkomen. Bij hardnekkige gevallen kan circumcisie (besnijdenis) uitkomst bieden. Als de symptomen verband houden met het condoomgebruik, probeer dan een condoom dat is ontwikkeld voor de gevoelige huid. Was je handen voordat je naar het toilet gaat als je werkt met chemicaliën die de tere huid kunnen irriteren. Gebruik een condoom elke keer dat je seks hebt met een nieuwe seksuele partner.

Prognose

De prognose hangt af van de onderliggende oorzaak en de aanwezigheid van mogelijke risicofactoren. Candida balanitis verdwijnt snel met een geschikte behandeling, maar komt vaker voor bij mannen met:
  • Diabetes;
  • Slechte genitale hygiëne;
  • Fimosis.

Balanitis als gevolg van contactirriterende middelen verdwijnt na een aantal dagen, mits je je eikel niet meer in contact komt met het allergeen of irriterende stof.

Complicaties

Problemen met het terugtrekken van de voorhuid kan ontstaan. Dit wordt vooral gezien als de balanitis chronisch of recidiverend is.

Noot:
  1. Van Howe RS, Hodges FM. The carcinogenicity of smegma: debunking a myth. J Eur Acad Dermatol Venereol 2006;20(9):1046-54. Smegma veroorzaakt op zichzelf geen peniskanker, maar wanneer het niet regelmatig weggespoeld wordt kan dit leiden tot irritatie en zelfs ontsteking van de voorhuid en glanspenis. Mogelijkerwijs geven deze ontstekingen wél een verhoogd risico op peniskanker.

Lees verder

© 2009 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Balanitis van Zoon: symptomen, oorzaak en behandelingBalanitis van Zoon: symptomen, oorzaak en behandelingBalanitis is de medische term voor eikelontsteking. Balanitis van Zoon, ook wel balanitis plasmocellularis of balanitis…
Balanitis en balanoposthitis: Ontsteking eikel en voorhuidBalanitis en balanoposthitis: Ontsteking eikel en voorhuidBij balanitis is de eikel, ook gekend als glans penis, ontstoken. Wanneer ook de voorhuid ontstoken is, is sprake van ee…
Besnijdenis, met een moeilijk woord circumcisieBesnijdenis, met een moeilijk woord circumcisieDe reden waarom men tot besnijdenis overgaat is een vernauwing van de voorhuid van de penis, hierdoor kan de voorhuid ni…
Rode eikel: oorzaken en behandeling van roodheid glanspenisRode eikel: oorzaken en behandeling van roodheid glanspenisDe eikel wordt ook wel glanspenis genoemd. Bij een erectie komt de eikel meestal bloot te liggen, omdat de voorhuid zich…

Nooit meer koude voeten, mede dankzij droge sokkenNooit meer koude voeten, mede dankzij droge sokkenVeel mensen hebben regelmatig last van koude voeten, uiteraard vooral tijdens het stookseizoen. De oplossing is vaak sim…
Mondkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseMondkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognoseMondkanker symptomen bestaan uit een zwelling, zweertje of wondje in de mond. In de mond komen zowel kwaadaardige als go…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/RicardoImagen
  • Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • H. Folmer. Candida balanitis. Farmacotherapeutische richtlijn. Nederlands Huisartsen Genootschap 2003.
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Balanitis
  • http://emedicine.medscape.com/article/777026-overview
  • http://www.huidarts.com/cgi-bin/patinfo.pl?cgifunction=form&fid=1034715575
  • http://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/btxt/Balanitis.htm
  • Patient.info. Balanitis. https://patient.info/health/balanitis-leaflet (ingezien op 5-1-2018)
  • Van Howe RS, Hodges FM. The carcinogenicity of smegma: debunking a myth. J Eur Acad Dermatol Venereol 2006;20(9):1046-54.
  • Afbeelding bron 1: Staff Sgt. Mark Burrell, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: GS1Brasil, Wikimedia Commons (GFDL)
Reacties

Jonas, 25-03-2016
Hallo, ik ben besneden toen ik 10 jaar was. ik heb nu sinds enkele maanden een soort van kleurverschil op mijn eikel. het begon met een klein plekje maar nu zijn het al meerdere. Nu lijkt mijn eikel een kunstwerk van witte en bruine plekken. Ook krijg ik soms geïriteerde rode plekken onderaan mijn balzak misschien heeft dit er ook iets met te maken? deze gaan wel weg na 3 dagen elke dag diprosone op te smeren. Maar mijn vraag is nu wel of ik iets kan doen aan die plekken? alvast bedankt Reactie infoteur, 01-04-2016
Ik raad je aan om dit door de huisarts te laten beoordelen. In een ander artikel ga ik op dit onderwerp in: http://goo.gl/GWrto9.

Albert, 04-04-2014
Hallo, ik heb sinds korte tijd een vernouwing van de voorhuid en lichte jeuk van de eikel, na sex.
Dit heb ik behandeld met inotyol Cream.Na een tijdje verdwenen de klachten, maar nu blijft de voorhuid geïrriteerd en het lijkt dat er kleine barstjes in de opperhuid zijn, wat kan ik hier aan doen?
Bedankt Albert Reactie infoteur, 05-04-2014
Je doet er verstandig aan om de klachten door je huisarts te laten beoordelen.

Piet, 17-09-2013
Hallo, ik ben nu net volwassen. Mijn eikel is een beetje paars, en het rechterstuk is opgezwollen. Als ik ongeveer 2 week er niks aan doe krijg ik soms steken in mijn penis.
Soms plas ik vaak, en is mijn plas niet meer geel (heeft dat ermee te maken) ook bij de spleet zit een stukje aan de huid vast (net zoals je tong aan je binnenkant mond) net zo'n soort draad. Wat kan ik ertegen doen, want ik ben een beetje bang om gewoon naar de huisarts te gaan. Is spoelen met water onder de douche voldoende? En hoe vaak? Reactie infoteur, 19-09-2013
Het is van belang dit door je huisarts te laten beoordelen. Je hoeft niet bang te zijn voor de huisarts, want deze is gewend om geslachtsdelen te onderzoeken, ook (of beter: juist) als daar wat mee aan de hand is. Een huisarts heeft niet alleen verstand van ziekten en aandoeningen, maar hij heeft tevens de rol van vertrouweling voor zijn patiënten. Alles wat tussen een patiënt en de huisarts besproken wordt valt onder het zogenoemde beroepsgeheim, wat inhoudt dat de gesprekken vanuit zijn kant geheim moeten blijven. Je hoeft dus niet bang te zijn dat jouw probleem uitlekt.

Jarne, 10-07-2013
Mijn voorhuid van de penis ziet rood en staat dikker dan anders en er staan ook korstjes op en doet pijn bij het plassen. Wat moet ik doen en hoe lang duurt dat voor dat weggaat? Reactie infoteur, 19-07-2013
Je kunt het beste naar de huisarts, zodat een diagnose gesteld kan worden. Op basis van de diagnose kan bepaald worden wat de beste behandeling is.

Mitch, 26-03-2012
Ik heb al een paar jaar een ophoping van smegma (volgens mij) onder mijn eikel ik schrok me rot toen ik las dat je dan kanker kan hebben. Ik ben 15 jaar. Kan ik dan penis kanker hebben? En hoe is het te behandelen hoe kan ik zorgen dat de rare strook smegma onder me eikel weg gaat? Reactie infoteur, 31-03-2012
Dagelijks goede verzorging van de voorhuid en eikel is belangrijk. Onder de voorhuid vindt bij iedere man smegma-vorming plaats. Smegma bestaat vooral uit dode, afgestoten huidcellen en dit hoopt zich op als de voorhuid van de penis niet regelmatig schoongemaakt wordt. Ook kan het gaan jeuken of ontsteken. Smegma veroorzaakt op zichzelf geen peniskanker, maar wanneer het niet regelmatig weggespoeld wordt kan dit leiden tot irritatie en zelfs ontsteking van de voorhuid en glanspenis. Mogelijkerwijs geven deze ontstekingen wél een verhoogd risico op peniskanker.

U hoeft zich kortom niet druk te maken. Bovendien komt peniskanker nauwelijks voor in Nederland en zeker niet op jonge leeftijd. Wel is het van belang om regelmatig het smegma te verwijderen van de voorhuid.

Ik raad u aan om dagelijks onder de douche het smegma te verwijderen van de voorhuid. Gebruik bij voorkeur (in het genitaalgebied) geen zeepproducten of andere reinigers. Gewoon onder de douche schoonspoelen is voldoende. Trek de voorhuid naar achteren, laat het douchewater eroverheen stromen en reinig de eikel, vergeet daarbij niet de rand. U kun hierbij gebruik maken van uw vingers. Smegma laat zich gemakkelijk wegwassen en anders doet een beetje (olijf)olie op een wattenstokje wonderen.

Hedar, 09-12-2011
Mijn zoontje van 2,5 jaar heeft sinds hij 6 maanden oud is jeuk aan zijn penisje. Wij hebben hem laten besnijden met 1 jaar. Hierdoor zijn de klachten voor een halfjaar weg gebleven maar daarna is het weer terug gekomen maar veel eger. Eerst was het 'snachts maar nu gaat het de de hele dag en nacht door. Hij kan er zelfs niet door slapen. De HA wil niet eens kijken omdat er aan de buiten kant niks te zien. Wij weten niet meer wat we moeten doen Reactie infoteur, 15-12-2011
U kunt om een second opinion vragen. Het recht op de mening van een andere behandelaar (huisarts, tandarts of specialist) is geregeld in de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO). U mag om een second opinion vragen als u twijfels hebt over de diagnose of over de behandeling. De huisarts zal bekijken wat er precies aan de hand is. Wanneer het nodig is, zal uw kind worden doorverwezen naar de uroloog.

Anoniem, 12-06-2011
Hallo,

Op mijn glans zit een wond/rood plekje. Het irriteert/jeukt. Tevens is het gebied rond de 'uitgang' roder dan de rest. anders gekleurd. Is dit irritatie? Het jeukt in elk geval. Wat kan het zijn en wat kan je er tegen doen? Heelt het vanzelf, gaat het vanzelf over of is er een behandeling voor nodig? Reactie infoteur, 14-06-2011
Het is verstandig uw huisarts er naar te laten kijken. Er kan sprake zijn van een (seksueel overdraagbare) aandoening die behandeling behoeft. Het is aan de huisarts om dat te bepalen.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 07-04-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.