De functies van psychologie, religie en theologie

Godsdienstwetenschap is een fascinerend vakgebied omdat veel conflicten in de wereld een godsdienstig of religieus motief hebben. Dat is een belangrijke reden om het te bestuderen. In de media alleen al lezen we dagelijks over conflicten of politieke beslissingen met een religieuze achtergrond. Psychologie, religie en theologie hebben een belangrijke functie om bijvoorbeeld conflicten te begrijpen. Als die functie's beter kunnen worden begrepen dan kan er ook aan een oplossing gewerkt worden.

Waarom studeren we godsdienstpsychologie

Hoe vaak lezen we over religieuze offerdiensten en sektarische bijeenkomsten die uitlopen op massale zelfmoord of andere onmenselijke activiteiten. Echter de grootste reden om het te bestuderen is het feit dat de meeste mensen op aarde religie belangrijk vinden.

Geloof is paradoxaal

Allport heeft eens gezegd: “The role of religion is paradoxical. It makes prejucice and it unmakes prejudices” (de rol van religie is paradoxaal. Het maakt schade maar het lost ook dingen op) Gelijktijdig is religie onlosmaakbaar verbonden met onbaatzuchtige en hulpzaam gedrag. Mensen in droevige omstandigheden doen meestal een beroep op hun geloof waardoor ze zich gesterkt weten. Met name kerkleden helpen elkaar of organiseren een bijeenkomst wanneer er bijvoorbeeld een ramp is gebeurd.

Psychologische betekenis van een religie

Een onderzoek in Amerika maakt duidelijk dat 97% van de Amerikaanse bevolking in God geloofd. Daarvan zegt 90% regelmatig of vaak te bidden. (Gallup & Lindsay, 1999; Poloma & Gallup) Dat religie een belangrijk deel van het leven is kan niet worden ontkent. De meeste Noord-Amerikanen zien hun geloof als ‘part and parcel’ (essentieel deel) van hun leven. De rol van de godsdienstpsychologie is om het grote geheel in ogenschouw te houden als we een poging willen doen om de psychologische betekenis van het geloof te begrijpen bij het individu.

Invloed van godsdienst

Het is duidelijk dat enkele menselijke zorgen belangrijker zijn dan religie. We worden omringd door spirituele bevoegdheden en naslagwerken. We creëren een context waarin een geestelijke wordt ingeroepen om de betekenis van belangrijkste momenten in ons leven te vertalen. Geboorte wordt gewijd door de doop(christenen) of besnijdenis (Joden). Trouwerijen worden plechtig gevierd en ingezegend waarbij de rol van man en vrouw in religieuze termen worden vertaald. Wekelijkse bijeenkomsten zij een richtlijn in het leven voor de gelovige. Geloof helpt ook bij het omgaan met dood en geeft voldoening door beelden over de toekomst van een leven na de dood waar goed en rechtvaardigheid zegevieren. Sommige religies, met name het christendom, verschaffen de zekerheid over de opstanding uit de doden in het einde van de tijd.

Predictor

Religie is ook geïntegreerd in veel andere aspecten van ons bestaan. Het is op een vertrouwelijke manier verbonden met een verscheidenheid aan niet religieuze overtuigingen en gedrag. We kunnen vermelden dat godsdienst een van de beste manieren is om te voorspellen dat mensen zich onthouden van het gebruik van drugs en alcohol. Seksuele gemeenschap voor het huwelijk en buitenechtelijke relaties (Gorsuch 1988)

Theologie, religie en psychologie

De voorafgaande informatie beantwoord nog een andere fundamentele vraag: “Hoe komt het dat religie deze status heeft verworven?” Dit is niet alleen een vraagstuk voor de sociale en psychologische wetenschap maar ook voor de theologie. Hoewel we niet direct kunnen handelen vanuit de theologie an sich, zijn de kwesties die hier besproken worden wel het centrale punt van de psychologie en de godsdienst. De theologie komt in beeld omdat immers de theologie op haar beurt ieder een eigen godsdienst verdedigd. En daarmee mensen overal. Vooral in de Westers beschaving en speciaal in Noord Amerika. Godsdienst is een altijd aanwezige en zeer belangrijk aspect van ons gezamenlijk erfdeel.

Onderzoek en begrijpen

Gezien voorgaande informatie, is het onze plicht om te onderzoeken en te begrijpen welke rol godsdienst speelt in ons persoonlijke en sociale leven. Dit is de taak van de godsdienstpsychologie.