Atherosclerose (aderverkalking): symptomen en behandeling

Atherosclerose (aderverkalking): symptomen en behandeling Wat is atherosclerose of aderverkalking en wat zijn de symptomen en oorzaken? Atherosclerose of aderverkalking (eigenlijk 'slagaderverkalking', maar de populaire benaming is 'aderverkalking') is een aandoening waarbij de slagaders vernauwd raken, hetgeen een goede werking van het vaatstelsel in de weg staat. Atherosclerose is een belangrijke oorzaak van herseninfarcten, hartaanvallen of hartinfarcten en een slechte bloedcirculatie in de benen (zogeheten 'etalagebenen'). De precieze oorzaak van aderverkalking is niet bekend, maar er zijn wel risicofactoren aan te wijzen. Er zijn zowel statische als dynamische risicofactoren, dat zijn respectievelijk risicofactoren die je niet kunt veranderen en risicofactoren die je wèl kunt veranderen. Je hebt het dus deels zelf in de hand en dat is goed nieuws.
Onder: een door aderverkalking aangetaste slagader / Bron: Teguh Mujiono/ShutterstockOnder: een door aderverkalking aangetaste slagader / Bron: Teguh Mujiono/Shutterstock

Atherosclerose, aderverkalking: inleiding

Wat is atherosclerose?

Atherosclerose of aderverkalking (eigenlijk slagaderverkalking) is een aandoening waarbij de slagaders - bloedvaten die zuurstofrijk bloed vervoeren van het hart naar andere delen van het lichaam - vernauwd raken, waardoor de werking van het vaatstelsel achteruit gaat. Atherosclerose is een belangrijke oorzaak van herseninfarcten, hartaanvallen en een slechte bloedcirculatie in de benen (etalagebenen).

Vorming van plaques

Door verschillende oorzaken kan zich vettig materiaal op de binnenlaag van de slagaders afzetten en deze afzettingen, ook wel atherosclerotische plaques genoemd, bemoeilijken de bloedstroom door de slagaders. De plaque kan uiteindelijk de slagader ernstig blokkeren en zelfs geheel afsluiten. Ook kan de plaque scheuren waardoor de inhoud ervan vrijkomt en elders in het lichaam een embolie (een afsluiting van een slagader) veroorzaakt. Afhankelijk van de plaats waar de atherosclerose zich voordoet, kan de aandoening een hartinfarct, angina pectoris, een herseninfarct of etalagebenen veroorzaken. Wanneer de slagaders van het hart, de kransslagaders, worden getroffen door aderverkalking, kan de persoon angina pectoris, hartinfarct of hartfalen ontwikkelen. Wanneer de slagaders van de hersenen, cerebrale slagaders, worden getroffen door aderverkalking, kan de persoon een dreigende beroerte ontwikkelen, een zogenaamde Transient Ischaemic Attack (TIA), of - in het ergste geval - een herseninfarct.

Bewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesBewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages

Leefstijlfactoren

De incidentie van coronaire hartziekten (vernauwing van de kransslagaders, die het hart van bloed voorzien) is in Afrika en Azië beduidend lager dan in het Westen. Leefstijlfactoren spelen een belangrijke rol en dan met name voeding, roken en bewegen. De meeste mensen beseffen niet dat ze lijden aan aderverkalking, totdat ze de getroffen worden door een hartinfarct of beroerte.

Oestrogeen

Het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen gaat de ontwikkeling van atherosclerose tegen. Voor de overgang hebben vrouwen daarom veel minder vaak dan mannen last van aderverkalking. Rond het zestigste levensjaar wordt de kans op atherosclerose voor vrouwen steeds groter en op een gegeven moment lopen ze hetzelfde risico als mannen.

Arteriosclerose en atherosclerose

Arteriosclerose, onjuist vaak aderverkalking genoemd, is de verzamelnaam voor degeneratieve processen in de wand van de slagader, waardoor de wand verhardt en meestal nauwer wordt. De meest voorkomende en ernstige vorm is de atherosclerose.

Slagaderverkalking / Bron: National Heart Lung and Blood Insitute (NIH), Wikimedia Commons (Publiek domein)Slagaderverkalking / Bron: National Heart Lung and Blood Insitute (NIH), Wikimedia Commons (Publiek domein)

Oorzaken van aderverkalking

De precieze oorzaak van aderverkalking is niet bekend, maar risicofactoren voor de ontwikkeling van aderverkalking zijn wel geïdentificeerd. De risicofactoren kunnen worden onderverdeeld in dynamische en statische factoren, dat wil zeggen factoren die respectievelijk veranderbaar en onveranderbaar zijn.

Veranderbare risicofactoren

Risicofactoren die veranderd kunnen worden zijn de volgende:
  • hoge bloeddruk (hypertensie);
  • het cholesterolgehalte van het bloed (dat op zijn beurt weer afhangt van de voeding en genetische factoren);
  • roken;
  • suikerziekte (diabetes mellitus);
  • zwaarlijvigheid (obesitas);
  • inactiviteit, gebrek aan lichaamsbeweging;
  • een Westers voedingspatroon met te veel verzadigd vet in vlees, zuivelproducten, eieren en een overdaad aan fastfood en onvoldoende fruit, groenten en vis.

Onveranderbare risicofactoren

Risicofactoren die niet veranderd kunnen worden zijn:
  • gevorderde leeftijd;
  • mannen lopen tot op oudere leeftijd meer risico dan vrouwen;
  • hart- en vaatziekten (HVZ) hebben een bepaalde genetische aanleg: zo wordt de kans op hart- en vaatziekten deels bepaald door erfelijke factoren zoals Erfelijk Hoog Cholesterol (EHC) - zie onder;
  • familiaire hypercholesterolemie (FH): een erfelijke aandoening die voorkomt bij ongeveer 1 op de 450 mensen, waardoor het cholesterolgehalte in het bloed sterk verhoogd kan zijn.

Klachten en symptomen van aderverkalking

Aderverkalking leidt aanvankelijk vaak niet tot klachten. Later ontstaan er klachten als de bloedtoevoer door de aangetaste en vernauwde slagaders naar organen afneemt of zelfs volledig is geblokkeerd. De symptomen van aderverkalking zijn dus zeer variabel en kunnen variëren van geen symptomen in het vroege stadium van de ziekte tot een hartaanval of een beroerte wanneer een slagader is geblokkeerd. Dit kan dodelijk zijn.

Angina pectoris

Symptomen zijn dus afhankelijk van de locatie van de slagaders die zijn aangetast door aderverkalking. Als de kransslagaders die de hartspier van bloed voorzien door aderverkalking gedeeltelijk geblokkeerd raken, kan dat angina pectoris, ofwel pijn op de borst tot gevolg hebben. Naast pijn op de borst, kan de getroffen persoon last hebben van kortademigheid, zweten, en angst. Angina pectoris treedt meestal op bij inspanning en verdwijnt bij rust.

Hartaanval

De meest voorkomende symptomen van een hartaanval of hartinfarct zijn druk op de borst (een hevige, zware en drukkende pijn midden op de borst), die mogelijk uitstraalt naar de kaken en armen, in het bijzonder de linkerarm (pijnlijke linkerarm, soms voelbaar als tintelingen); pijn in de schouders of pijn tussen de schouderbladen; wit wegtrekken en hevig transpireren; duizeligheid, misselijkheid en soms braken; kortademigheid; (doods)angst; kort verlies van bewustzijn zonder dat te voelen aankomen; rusteloosheid.

Herseninfarct

Een herseninfarct geeft vaak de volgende symptomen: verlammingen in het gezicht (denk aan de bekende 'scheve mond'), verward spreken en denken, verlammingen aan arm of been, verlies van gezichtsvermogen en tintelingen.

Benen

Bij aderverkalking in de slagaders van de benen optreedt, is het eerste symptoom vaak kramp tijdens het lopen. Dit wordt veroorzaakt door onvoldoende bloedtoevoer naar de beenspieren.

Behandeling van aderverkalking

Meerdere mogelijke behandelingen

De doelstellingen van de behandeling van aderverkalking zijn om de symptomen te verminderen en de progressie van de ziekte te voorkomen en verstopping van de getroffen aders te voorkomen. Behandelingen zijn veranderingen in levensstijl (zie onder), medicatie (bijvoorbeeld cholesterolverlagende medicijnen of bloedverdunnende middelen), angioplastiek (het verwijden van vernauwde slagaders, een zogeheten 'dotterbehandeling') en chirurgie (bijvoorbeeld een bypassoperatie).

Leefstijlveranderingen

Bij verandering in levensstijl kunnen we denken aan:
  • Kies producten met zo weinig mogelijk verzadigd vet (zoals vet vlees, vette vleeswaren, volle melk, volvette kaas, gebak, koekjes, chocolade, snacks, zoutjes, harde margarine, hard frituurvet) en zo veel mogelijk onverzadigd vet. Verzadigd vet laat het cholesterolgehalte in het bloed stijgen en vergroot daarmee de kans op hart- en vaatziekten.
    Knoflook / Bron: Istock.com/MallivanKnoflook / Bron: Istock.com/Mallivan
  • Beperk de inname van zout in de voeding als je last hebt van hoge bloeddruk.
  • Verhoog de consumptie van voedsel met een hoog vezelgehalte (groenten en fruit).
  • Eet minstens twee keer per week (vette) vis.
  • Stop met roken.
  • Afvallen bij overgewicht.
  • Eet elke dag ten minste 200 gram groente en twee stuks fruit.
  • Knoflook lijkt het effect van aderverkalking te verminderen.
  • Een 'whole foods plant based' (WFPB) dieet (oftewel een plantaardig dieet) is succesvol gebleken bij de behandeling van slagaderverkalking.
  • Drink niet meer dan één glas alcohol per dag (en bij voorkeur niet drinken).
  • Zorg voor voldoende lichaamsbeweging en ontspanning.

Medicijn tegen ‘aderverkalking’ van marihuana

Willem Mulder, hoogleraar nanogeneeskunde van het AMC en één van de belangrijkste onderzoekers op het gebied van de nanogeneeskunde, werkt aan de ontwikkeling van een medicijn tegen aderverkalking op basis van marihuana. Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer één. Aan de basis van deze ziekten ligt aderverkalking. Mulder: “Dat is eigenlijk een misleidende term, want verkalking treedt pas in een heel laat stadium op. Het begint met een ontsteking van de vaatwand en die ontsteking willen we aanpakken.”

De hoogleraar legt uit wat ze aan het ontwikkelen zijn: “Het idee is om de werkzame stoffen van marihuana in piepkleine vetdeeltjes, zogeheten nanodeeltjes, te verpakken. Even voor de beeldvorming: een nanodeeltje is duizend keer dunner dan een haar. We geven de nanodeeltjes een soort lichaamseigen postcode mee, zodat ze zich heel gericht in de ontstekingsgebieden ophopen en daar ontstekingen aanpakken.” Geprobeerd wordt om de bekende bijwerkingen van marihuana te verminderen. “We willen voorkomen dat het in de hersenen terechtkomt, zodat de patiënt niet stoned wordt,” aldus Mulder.

De komende jaren wordt aan de verdere ontwikkeling van de cannabis-nanodrug gewerkt. Willem Mulder hoopt dat over ongeveer vijf jaar een test met mensen gedaan kan worden. “Het is koffiedik kijken, maar ik verwacht dat het nog wel 15 jaar duurt voordat deze technieken beschikbaar zijn voor klinieken.” (Bron: AD, 13-11-2013.)

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Atherosclerose: hoe ontstaat aderverkalking?Atherosclerose: hoe ontstaat aderverkalking?Leeft u ongezond, dan heeft u verhoogde kans om een hart- en vaatziekte op te lopen. Aderverkalking zorgt ervoor dat blo…
Wat is een hartaanvalWat is een hartaanvalEen hartaanval/hartinfarct is een veel voorkomende, dan wel de meest voorkomende hartziekte. Wat gebeurt er tijdens een…
De gevolgen en behandeling van een hoge cholesterolDe gevolgen en behandeling van een hoge cholesterolEen te hoge cholesterol kan nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid. Hypercholesterolemie blijft immers een groot ri…

Haaruitval de oorzaken en hoe het te voorkomenHaaruitval de oorzaken en hoe het te voorkomenHaaruitval is iets, waar de meeste mensen niet aan moeten denken. Voor het grootste deel komt haaruitval, vooral bij man…
Galblaasontsteking: symptomen, oorzaken en behandelingGalblaasontsteking: symptomen, oorzaken en behandelingGalblaasontsteking symptomen bestaan uit pijn in de buik, rechts in de buik, net onder de ribben. Andere symptomen van g…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Tribalium/Shutterstock
  • http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_voorlichting/NHGpatientenbrieven/NHGpatientenbrief/PBD5d.htm
  • http://www.kiesbeter.nl/MEDISCHEINFORMATIE/atherosclerose/atherosclerose/kosmos/
  • http://www.emedicinehealth.com/hardening_of_the_arteries
  • http://www.studiegids.science.ru.nl/2009/fmw/prospectus/Geneeskunde/courses/course/17944/
  • http://aderverkalking-atherosclerose.pilliewillie.nl/
  • http://www.medicinfo.nl/%7Befd34058-09fb-4a5b-9bb7-06b3a6d4785a%7D
  • http://www.ingelicht.be/complicaties-atherosclerose-of-aderverkalking
  • http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/hartvaatstelsel/coronaire-hartziekten/welke-factoren-beinvloeden-de-kans-op-een-coronaire-hartziekte/
  • http://herkules.oulu.fi/isbn9514269853/html/x1017.html
  • http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_voorlichting/NHGZiektebeschrijvingen/NHGZiektebeschrijving/Z017.htm
  • http://www.voedingscentrum.nl/nl/eten-gezondheid/gezond-eten/regels-schijf-van-vijf/3.-minder-verzadigd-vet.aspx
  • http://home.hccnet.nl/a.n.van.t.hoff/basis10.html
  • Afbeelding bron 1: Teguh Mujiono/Shutterstock
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/monkeybusinessimages
  • Afbeelding bron 3: National Heart Lung and Blood Insitute (NIH), Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 4: Istock.com/Mallivan
Reacties

Rita, 27-09-2017
Bedankt, heel interessant artikel. Heb wel een vraagje. Mijn cholesterol is veel te hoog 270. Heb geen suiker. Of hoge bloeddruk. Mag ik echte boter blijven eten, mijn moeder is overleden aan Angina Pectoris. Ik hoop op een antwoordje, want er worden zoveel verschillende versies gegeven over voeding, ik denk dat ik nu aan het juiste adres ben. Vriendelijke groetjes Rita Roelants Reactie infoteur, 27-09-2017
Roomboter bevat vitamine A, D en E. Dat is goed. Nadeel van roomboter is echter dat het vooral verzadigd vet en heel weinig onverzadigd vet bevat en juist dit vet staat erom bekend niet goed te zijn voor de gezondheid. Verzadigd vet verhoogt het slechte cholesterol. Onverzadigd vet staat er daarentegen om bekend dat het gunstige gezondheidseffecten heeft. Roomboter bevat echter heel weinig onverzadigd vet. Het Voedingscentrum adviseert daarom om roomboter bij uitzondering te eten: https://goo.gl/e5W1NX.

Eddy, 25-09-2016
Naast statines Q10 bij slikken, top en geen bijwerkingen meer. Reactie infoteur, 10-10-2016
Co-enzyme Q10 is een krachtige antioxidant dat vooral goed is om de bloeddruk te verlagen. Ook bij chronische vermoeidheid kan Q10 een ondersteunende rol spelen.

Leny, 02-06-2011
Wat een flauwe kul staat hier toch weer. Cholesterolpillen zouden goed zijn voor hart en bloedvaten, ik ben verdomme doodziek geweest van die rommel, hou toch op met die leugens en sprek de WAARHEID! Reactie infoteur, 02-06-2011
In het artikel geef ik feitelijk weer waar de behandeling van aderverkalking uit kan bestaan. De behandeling kan onder meer bestaan uit cholesterolverlagende medicijnen. Er zijn verschillende cholesterolverlagende medicijnen. Volgens medische richtlijnen zijn statines de eerste keuze voor een arts. Elk medicijn kent in meer of mindere mate bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerkingen van statines zijn:
- maag- en darmklachten;
- vermoeidheid; en
- milde spierklachten.

In ernstige gevallen vindt er afbraak van de spieren plaats. Deze bijwerking komt echter zelden voor (tussen de 0,01 en 0,1%) en gaat gepaard met hevige spierpijn en krachtverlies (bron: www.hartstichting.nl).

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 14-08-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 17
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.