Fotorolletjes bijna in het verdomhoekje

Het is met het fotorolletje op dezelfde manier gegaan als met de lp toen de cd in opmars kwam. Ooit werd in Tilburg bij Fuji nog een recordaantal van tweehonderd miljoen fotorolletjes in één jaar gehaald. Inmiddels is het produceren van fotorolletjes al jaren beëindigd en worden in de Fujifabriek in Tilburg in plaats daarvan fotopapier en offsetplaten vervaardigd. Maar toch zijn er nog steeds fotorolletjes verkrijgbaar voor liefhebbers van de traditionele manier van fotograferen.

Neergang gebruik van fotorolletjes

De opmars van de digitale fotografie ging zo snel dat in vijf jaar tijd de productie van fotorolletjes bij Fuji in Tilburg halveerde. Het is daarna alleen maar verder bergafwaarts gegaan. We maken met z’n allen flink meer foto’s maar slechts een heel klein percentage van alle amateur-fotografen gebruikt nog een rolletje. Fotografen in de leeftijd tussen 18 en 34 jaar maken minstens vijf keer zoveel foto’s met hun digitale camera’s dan voorheen met rolletjes.

Chemisch proces bij fotorolletje

Een fotorolletje bestaat uit een spoeltje waarop een strook lichtgevoelig materiaal is aangebracht en dat in een lichtdichte cassette is bevestigd. Die cassette wordt in een analoge fotocamera geplaatst. Het lichtgevoelige materiaal dat op de strook is aangebracht bestaat uit zilverzouten. Zodra er via de lensopening van de camera een belichting heeft plaatsgevonden
vormen die zouten fijn verdeeld zilver. Bij het ontwikkelen van het rolletje groeien die zilverkernen aan tot een zichtbare zwarting. Op de plaatsen waar het zilver het meest is belicht ontstaan de donkerste plekken. Die verschillen in plekken bepalen het beeld van de foto. Om op een zeker ontwikkelingsmoment verdere zwarting te voorkomen moet het zwartingsproces door middel van fixeren worden gestopt.
Na het ontwikkelen van het rolletje kan met behulp van apparatuur een foto worden afgedrukt op speciaal fotopapier. Deze zogenaamde analoge manier van foto’s maken is vele tientallen jaren toegepast maar is de laatste tien jaren stelselmatig verdrongen door de digitale fotografie.

Formaten en aantallen foto’s

De laatste tientallen jaren van het fotorolletje werd dat vooral gebruikt in de zogenaamde kleinbeeldcamera. Per foto was een kleibeeldformaat beschikbaar van 24 bij 36 mm. Per rolletje was er plaats voor 12, 24 of 36 formaten. Na elke belichting werd het rolletje 38 mm (8 perforaties) verder getransporteerd via getande wieltjes.
De eerst jaren van het fotorolletje was het formaat veel groter. Voor 12 opnames per rolletje was het formaat 6x6 cm en voor 15 opnames 4,5x6 cm, maar er kwamen ook afwijkende maten voor. Na het maken van de opnamen werd de film eerst teruggespoeld in de cassette zodat er bij het openen van de camera geen licht meer op het rolletje kon vallen.

Fuji Tilburg na 18 jaar geen rolletjes meer

Naast Kodak en Agfa is en was Fuji een van de bekendste merken voor fotorolletjes. In een fabriek in Tilburg werden er vele honderden miljoenen gemaakt. Maar na ongeveer 18 jaar is daar in 2001 een einde aan gekomen en is de productie van fotorolletjes stopgezet. Het Japanse moederbedrijf zag zich door de opkomst van de digitale fotografie genoodzaakt om de productiefaciliteit in Tilburg te sluiten. Daardoor zijn ongeveer 250 banen verloren gegaan bij de Fuji-fabriek. Toch zijn de Fuji fotorolletjes nog steeds te koop in de winkel omdat de fabriek in Japan ze nog blijft maken. Het zal zo gaan als met de lp’s. Sommigen blijven er altijd nog mee werken.

Lees verder

• Fotografie van camera obscura tot digitale spiegelreflex
• Van schilderkunst naar fotografiekunst