Zweten & zweetgeurtjes: maatregelen en behandelingen
Iedereen doet het dag en nacht: zweten, al heeft de een er meer last van dan de ander. Vooral als het buiten weer warmer wordt kan het erg hinderlijk zijn om met zweetplekken onder je oksels te zitten voordat de dag voorbij is. Wat voor maatregelen kun je nemen om zweten tegen te gaan en geen last te hebben van hinderlijke geurtjes? Uitleg en tips om je okselfris en zeker te voelen.
Als het zweet je uitbreekt...
We zweten allemaal, al heeft de een er meer last van dan de ander. Zweten, ofwel transpireren, is een normale lichaamsfunctie. Het is voor het lichaam de manier om overtollige warmte kwijt te raken: door het afgescheiden vocht kan de warmte makkelijker verdampen. Zweetklieren zijn te vinden over de hele huid, maar de meeste bevinden zich in het gezicht en op het hoofd. Het (meeste) zweet ontstaat niet door lichamelijke inspanning maar door emotionele oorzaken, zoals bij het ervaren van spanningen en drukte, de 'zenuwen hebben'. Iedereen begrijpt dat het erbij hoort en dat we er allemaal in min of meerdere mate last van hebben, maar niemand zit te wachten op natte plekken onder de oksels of vieze geurtjes. Niet bij een ander en al helemaal niet bij onszelf.
Zweetklieren: overal te vinden
Er zijn verschillende soorten zweetklieren op het lichaam te vinden, bij elkaar zijn het er miljoenen. De zweetklieren die zorgen voor de afvoer van teveel warmte worden de
exocriene zweetklieren genoemd. Wanneer het lichaam moet afkoelen, bijvoorbeeld na lichamelijke inspanning zoals sporten of bij koorts, komen deze klieren in actie door vocht te produceren, waardoor het lichaam de warmte makkelijker kwijt kan raken. Een apart soort zweetklieren komt voor op de plaatsen van het lichaam waar zich haar bevindt, zoals de oksels en rond de geslachtsorganen. Ze worden de
apocriene zweetklieren genoemd. Deze scheiden ook geurstoffen af die lijken op de geslachtshormonen. Ze worden pas actief bij het aanbreken van de puberteit. Het zijn deze klieren die zorgen voor de beruchte zweetlucht.
Hoe ontstaat de beruchte zweetlucht?
Zweet dat net is afgescheiden ruikt niet; het ontstaan van de zweetgeur komt door de inwerking van bacteriën op het verse zweet. Die zetten het zweet om in stoffen met de aparte geur. Deze bacteriën bevinden zich vooral in de behaarde gebieden, zoals de oksels, omdat ze zich daar beter kunnen nestelen. De bacteriën kunnen zich ook nog in kleding bevinden, die al gedragen is.
Wat kun je doen om zweetgeur te voorkomen?
Het logische gevolg is dat daar waar geen of minder haar is er minder makkelijk bacteriën blijven zitten; ontharen of in ieder geval kort houden van het okselhaar is al een goed begin. Trek elke dag schone onderkleding aan, en draag liever geen synthetische materialen, zoals polyester en nylon, die de huid teveel afsluiten. Natuurlijke materialen, zoals katoen, zijde en linnen zijn beter geschikt om de huid meer lucht te geven, waardoor de kans op zweetgeur afneemt. Kleding moet daarom ook niet te strak zitten. Het beste om de dag helemaal fris te beginnen is natuurlijk om na het opstaan eerst even te douchen voordat je schone kleren aantrekt. Ook 's nachts raken we namelijk door zweten veel vocht kwijt, zeker in de zomermaanden. Een reclame van een beddenfabrikant weet dit treffend uit te beelden met een emmer water, die over een matras wordt leeggegooid.
Deodorants en anti-transpirants
Bij de meeste van dit soort producten die in de handel zijn, de
deodorants, gaat het om het verbergen van de zweetgeur; ze bevatten een parfum voor een aangename lucht of zijn neutraal. Ze bevatten stoffen die de lichaamsgeur aan zich binden, waardoor we ze niet kunnen ruiken. Deze producten hebben geen of nauwelijks invloed op de productie van zweet. Ze zijn verkrijgbaar in spuitbus, roller en stick. Welke je kiest is een kwestie van persoonlijke voorkeur; een roller geeft vaak een 'plakkerig' gevoel vlak na het aanbrengen, een spray is minder prettig voor de luchtwegen in een kleine badkamer. Met een roller kun je langer doen.
Producten die de vorming van zweet tegengaan worden
antitranspirants of
antiperspirants genoemd. Ook ontstaan er daardoor minder snel plekken in de kleding. De werkzame stoffen in antitranspirants zorgen voor een vernauwing van de zweetkliertjes, waardoor er minder zweet wordt aangemaakt.
Mogelijke oorzaken van overmatig zweten
Het is lang niet altijd duidelijk waarom sommige mensen meer zweten dan anderen, het kan een kwestie van aanleg zijn.
Een aantal andere oorzaken kunnen zijn:
- het ervaren van stress, geestelijk gespannen zijn
- angstig zijn
- grote lichamelijke inspanning
- minder goede lichamelijke conditie
- koorts, bij ziekte
- te snel werkende schildklier
- lage bloedsuikerspiegel
- opvliegers (overgang)
Hyperhidrosis
Wanneer iemand veel meer zweet dan nodig is om overtollige warmte kwijt te raken, wordt dit overmatig transpireren ofwel hyperhidrosis genoemd. Ongeveer een op de honderd mensen heeft hier last van, de oorzaak is meestal niet duidelijk. Soms gaat het om plaatselijk overmatig zweten, zoals onder de oksels (30-40%), soms gaat het om het hele lichaam. Het is een hinderlijke aandoening. Er zijn verschillende behandelingsmethoden voor; men moet hiervoor naar de dermatoloog.
Mogelijkheden om overmatig zweten te verminderen of voorkomen
Er bestaan behandelingen om overmatig zweten aan te pakken, medisch gezien is hier niets op tegen. De keuze voor een bepaald soort behandeling zal onder andere afhangen van het te behandelen lichaamsdeel. Een paar voorbeelden:
Botox injecties:
Hierbij wordt plaatselijk een kleine hoeveelheid botuline-toxine ingespoten die de zweetproductie stopzet. De werking ervan duurt een paar maanden, daarna moet de injectie herhaald worden. Uit onderzoek is gebleken dat deze methode veilig en werkzaam is voor gezicht, oksels, handen en voeten.
Iontoforese:
Dit is een behandeling waarbij een zwakke elektrische stroom gestuurd wordt door een waterbad, waarna het te behandelen lichaamsdeel erin wordt ondergedompeld. De zweetklieren worden hierdoor geremd in hun activiteit; waarschijnlijk doordat er door elektrisch geladen deeltjes een dikkere huidlaag ontstaat waardoor minder zweet kan worden uitgescheiden. De resultaten van deze behandeling kunnen goed zijn; in het begin moeten de behandelingen vaker herhaald worden, daarna moeten behandelingen ter onderhoud volgen. Deze methode wordt voornamelijk voor de behandeling van handen en voeten gebruikt.