Ganglion cyste: knobbel, bobbel onder de huid pols/hand/voet

Ganglion cyste: knobbel, bobbel onder de huid pols/hand/voet Een ganglion is een goedaardige uitstulping, verdikking of zwelling (cyste), die ontstaat vanuit het gewrichtskapsel of vanuit een peesschede. Een ganglion manifesteert zich als een onderhuidse bobbel, knobbel of knobbeltje dat van grootte kan veranderen, maar ook volledig spontaan kan verdwijnen. Ganglion cysten ontstaan meestal op de rug van de hand, de pols, of op de palmzijde van de pols. Een ganglion cyste kan zich echter ook op andere plaatsen ontwikkelen zoals in de handpalm aan de basis van de vinger, waar ze zich manifesteren als een kleine erwt. Of op de vingertop, de duim, de buitenkant van de knie en enkel, de bovenkant van de voet of tenen en de schouder. De meeste ganglion cysten zijn vooral in het begin pijnlijk, maar tot 35% zijn zonder symptomen, op de uiterlijke verschijning na. Een ganglion is een onschuldige aandoening.
Cyste op de rug van de linkerhand dichtbij de pols / Bron: Onbekend, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Cyste op de rug van de linkerhand dichtbij de pols / Bron: Onbekend, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Wat is een ganglion cyste?

Bobbeltje aan pols, vinger of voet

Een ganglion cyste is een goedaardige uitstulping of zwelling, die ontstaat vanuit het gewrichtskapsel of vanuit een peesschede. Het gewrichtskapsel is het bindweefsel dat zich aan de binnenzijde van de gewrichtsbanden bevindt en het gewricht omsluit en de peesschede is het omhulsel waar pezen doorheen lopen. Een ganglion is een met vocht gevulde cyste. Binnen de cyste is een dikke, kleverige, heldere, kleurloze, geleiachtige vloeistof. Het lijkt op glijstof die pezen en gewrichten smeert. Afhankelijk van de grootte, kunnen cysten stevig of juist sponsachtig aanvoelen.

Vaak pijnloos

Ganglia komen heel vaak voor en gewoonlijk zijn ze pijnloos. In het begin kunnen ze wel pijnlijk zijn. Tevens kan een ganglion pijn doen wanneer de hand met daarop de ganglion veel belast wordt.

Knobbel, bobbel onder de huid pols, hand of voet

Een ganglion kan in elk gewricht ontstaan, maar komt het meest voor bovenop de pols, op de rug van de hand en soms op de voet. In 60-70% van alle ganglia betreft het een zwelling aan de rugzijde van de pols. Ze kunnen ook voorkomen aan de palmzijde van de pols, of op de buitenkant van de knie en enkel of op vingers. Op een vinger kunnen ze verschijnen op de strekzijde van het eindgewricht (slijmcyste) en in de handpalm aan de basis van de vinger. Ze in grootte variëren van een erwtje tot een pruim. Een ganglion kan vaak spontaan van grootte veranderen en kan ook spontaan verdwijnen.

Ganglion op rechtervoet / Bron: Ricethin, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ganglion op rechtervoet / Bron: Ricethin, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Oorzaak van een ganglion

Een duidelijke oorzaak voor het ontstaan van een ganglion is er anno 2024 niet. Waarschijnlijk gaat het om een afwijking in het gewrichtskapsel of de peesschede, waardoor het mogelijk is dat het weefsel uitpuilt.

Risicofactoren

Factoren die het risico op ganglion cysten kunnen vergroten, zijn:

Geslacht en leeftijd

Ganglion cysten kunnen zich bij iedereen ontwikkelen, maar komen het meest voor bij vrouwen in de leeftijd tussen 20 en 40 jaar.

Artrose

Mensen met artrose in de vingergewrichten die het dichtst bij hun vingernagels liggen, hebben een groter risico op het ontwikkelen van ganglion cysten nabij die gewrichten.

Gewrichts- of peesblessure

Gewrichten of pezen die in het verleden gewond zijn geraakt, hebben meer kans op het ontwikkelen van ganglion cysten.

Wie krijgen knobbel in pols, hand of voet?

Ganglia komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. In 70% van de gevallen komt het voor bij mensen tussen 20-40 jaar. In zeldzame gevallen kunnen ganglia voorkomen bij kinderen jonger dan 10 jaar.

Een ganglion cyste op de pols / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Een ganglion cyste op de pols / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Klachten en symptomen van een ganglion

Verschijnselen

De symptomen van een ganglion cyste zijn:
  • De ganglion cyste verschijnt meestal als een bult (massa) die van grootte verandert.
  • De cyste is meestal zacht, omvang van 1-3 cm in diameter, en beweegt niet.
  • De zwelling kan in de loop van de tijd verschijnen of plotseling verschijnen, kan kleiner worden en kan zelfs verdwijnen om vervolgens op een ander tijdstip terug te komen.
  • De meeste ganglion cysten veroorzaken enige mate van pijn, meestal na een acuut of herhaald trauma, maar in 35% van de gevallen zijn er geen klachten.
  • Als er pijn aanwezig is, is deze meestal chronisch en kan deze verergeren door gewrichtsbeweging.
  • Wanneer de cyste is verbonden met een pees, kan je een gevoel van zwakte in de aangedane vinger voelen.

Omvang

Een ganglion manifesteert zich als een onderhuidse bobbel, knobbel of knobbeltje dat van grootte kan veranderen, maar ook volledig spontaan kan verdwijnen. Het is meestal een zachte uitstulping, ter grootte van een erwt, maar ze kunnen ook uitgroeien tot een zwelling ter grootte van een pruim. Ze verplaatsen niet van plek.

Ganglion cyste op een vinger / Bron: Macktheknifeau, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ganglion cyste op een vinger / Bron: Macktheknifeau, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Andere klachten

De meeste ganglion cysten zijn vooral in het begin pijnlijk, maar tot 35% zijn zonder symptomen, met uitzondering van de verschijning. Naast pijn, kan een ganglion bewegingsbeperkend zijn of krachtsverlies veroorzaken, veelal als gevolg van druk van de zwelling op aangrenzende pezen of zenuwen.

Onderzoek en diagnose

Op basis van de verschijnselen kan vaak de diagnose gesteld worden. In de meeste gevallen kan aanvullend onderzoek achterwege blijven. De arts kan verdere bevestiging krijgen door een spuit te gebruiken om wat van de vloeistof in de cyste (naaldaspiratie) te verwijderen. Soms is beeldvormend onderzoek in de vorm van bijvoorbeeld echografie nodig om te bepalen of de bobbel gevuld is met vloeistof of dat deze vast is. Echografie kan ook detecteren of er een slagader of bloedvat is dat de knobbel veroorzaakt.

Behandeling ganglion

Geen behandeling

Veel ganglia (38-58%) verdwijnen spontaan, dus zonder enige behandeling.

Aspiratie (vloeistof opzuigen)

Een behandeling kan bestaan uit het opzuigen van de inhoud van de cyste met behulp van een injectienaald en eventueel het inbrengen van een corticosteroïd. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat 74% van de mensen zijn genezen na deze ingreep. Bij de rest komt de ganglia terug.

Operatie

Chirurgie behoort ook tot de mogelijkheden. De ingreep wordt gewoonlijk uitgevoerd in poliklinische dagbehandeling, onder plaatselijke verdoving, regionale verdoving of algehele verdoving (narcose). Tijdens de operatie wordt de cyste in zijn geheel verwijderd, waarbij ook de oorsprong van het ganglion wordt weggehaald, dat wil zeggen het gedeelte van het gewrichtskapsel of de peesschede waar het ganglion van uitgaat. Het herstel is afhankelijk van de plaats van het ganglion, maar is door de bank genomen vrij vlot. Na de operatie zal de patiënt gedurende een week een drukverband moeten dragen. De kans op een wondinfectie of een nabloeding is gering.

Paracetamol / Bron: Martin SulmanParacetamol / Bron: Martin Sulman

Levensstijl en huismiddeltjes

Je kunt desgewenst pijn verlichten door een ver verkrijgbare pijnstiller, zoals paracetamol of ibuprofen. In sommige gevallen kan het aanpassen van je schoenen de pijn verlichten die gepaard gaat met ganglion cysten aan je enkels of voeten.

Wat je niet moet doen is het slaan op de cyste met een zwaar voorwerp. Dit is geen goede oplossing omdat de kracht van de slag omliggende structuren in je hand of voet kan beschadigen. Probeer ook niet zelf de cyste te laten 'ploppen' door deze met een naald door te prikken. Dit is vaak niet effectief en kan tot een infectie leiden.

Preventie

Omdat de oorzaak van een ganglion cyste anno 2024 niet bekend is, is het moeilijk om te beschrijven hoe deze te voorkomen. Vroege diagnostiek en behandeling worden aanbevolen.

Prognose

Omdat een ganglion cyste een onschadelijke tumor is die alleen kan verdwijnen na een eenvoudige naaldaspiratie of een kleine ingreep, is de kans op volledig herstel groot. Omdat ganglion cysten na een van deze behandelingen kunnen terugkeren, is een herhalingsbehandeling soms nodig.

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is een Ganglion?Wat is een Ganglion?Iedereen kan zonder exacte aanwijzing een Ganglion krijgen. Het is een zwelling die meestal voorkomt aan de pols of ving…
Ganglioncyste: Gezwel op gewricht of pees van hand of voetGanglioncyste: Gezwel op gewricht of pees van hand of voetEen ganglioncyste (ook geschreven als ‘ganglion cyste’) is een tumor die zich bovenop een gewricht of pees bevindt. Mees…
Bultje op vinger: oorzaken knobbel of knobbeltjes op vingerBultje op vinger: oorzaken knobbel of knobbeltjes op vingerEen bultje op de vinger of een knobbel op de vinger kan erg hinderlijk zijn, vooral als het steeds ergens tegenaan komt.…
Geen kracht in handen: oorzaken van krachtverlies in handenGeen kracht in handen: oorzaken van krachtverlies in handenGeen kracht in je handen? Krachtverlies in de hand of krachtvermindering van de hand is een zeer vervelende klacht, wat…

HuidaandoeningenHuidaandoeningenDe huid is ons grootste orgaan en houdt als het ware, ons lijf met alles er op en eraan, bij elkaar. Dat klinkt niet ech…
Aandoening: AcromegalieAandoening: AcromegalieAcromegalie is een zeldzame aandoening die niet veel voorkomt. her is geen aangeboren afwijking. Het is een aandoening v…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: User:GEMalone, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006.
  • Mayo Clinic. Ganglion cyst: Symptoms & causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ganglion-cyst/symptoms-causes/syc-20351156 (ingezien op 14-5-2018)
  • WebMD. Ganglion Cyst. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/ganglion-cyst#1 (ingezien op 14-5-2018)
  • Afbeelding bron 1: Onbekend, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Ricethin, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 4: Macktheknifeau, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 5: Martin Sulman
Reacties

Twan Schillemans, 26-06-2016
Ik heb al jaren een bobbel aan de rechterenkel pal boven de enkel bij het been op een dik kussen te leggen is de bobbel helemaal weg, zodra de voet weer naar beneden is is de bobbel er weer. Is dit een vetbult of een bindweefsel verdikking?
Wie weet wat er gebeuren moet. Reactie infoteur, 14-08-2016
Een ganglion is eigenlijk niets anders dan een slijmcyste en is een veel voorkomende goedaardige zwelling aan de hand of pols, maar het kan ook op andere plekken voorkomen, zoals de enkel. Uw huisarts kan het beste beoordelen wat dit voor bult is bij uw enkel.

Lu, 18-11-2013
Ik heb hem op mijn pols en boven me duim en het voelt of dat me pols gebroken is. ik heb er al 3 maanden last van maar het wordt steeds meer Reactie infoteur, 18-11-2013
Ik raad aan om een afspraak te maken met de huisarts zodat hij/zij kan bekijken wat er het beste aan gedaan kan worden.

Laurens, 16-06-2013
De leeftijd die staat vermeld klopt niet helemaal, want ik ben dus 15 en ik heb ook zoon bobbel op mijn hand. Reactie infoteur, 18-11-2013
In het artikel staat dat een dergelijke cyste in 70% van de gevallen voorkomt bij mensen tussen 20-40 jaar. In de rest van de gevallen (30%) komt het dus voor bij mensen die jonger of ouder zijn. En in zeldzame gevallen kunnen ganglia voorkomen bij kinderen jonger dan 10 jaar.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 24-02-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.