Merapi vulkaan, Indonesie, een gevaarlijke supervulkaan?

De strato vulkaan Merapi op Java, Indonesië, is een van de actiefste vulkanen ter wereld. De laatste vulkanische uitbarsting was in het jaar 2006, er vielen toen twee doden. Volgens vulkanologen staat de Merapi op het punt van uitbarsten. Op dit ogenblik is de vulkaan sinds enkele weken weer actief. Alle bewoners rond de zuidflanken van deze vulkaan worden aangeraden om zich voor te bereiden op een evacuatie wegens de dreigende eruptie. Een kennismaking met deze indrukwekkende Merapi vulkaan.

Verhoogde vulkanische activiteit

Sinds enkele weken (begon Oktober 2010) vertoont de vulkaan Merapi op Java, Indonesië, verhoogde vulkanische activiteit. Merapi is een van de meest actiefste vulkanen in Indonesië.
Inmiddels is de vulkaan uitgebarsten (26 Oktober 2010), een baby is overleden door het inademen van vulkanisch as. Meerdere mensen zijn overleden door de gevolgen van de vulkaanuitbarsting: grote, hete aswolken die het ademen onmogelijk maken. Er zijn tientallen gewonden en een ieder die nog niet was vertrokken: die zijn nu op de vlucht. Meer informatie over de Merapi vulkaanuitbarsting 26 Oktober 2010: zie Nieuws update in dit artikel.

Ligging

De vulkaan Merapi is bijna 3000 meter hoog, 2968 meter, is een actieve stratovulkaan, en ligt in het dichtbevolkte Midden-Java (centraal Java) nabij de stad Jogjakarta. Duizenden mensen leven op de hellingen van deze actieve Indonesische stratovulkaan. De hoofdstad Jakarta ligt op zo´n 400 kilometer ten oosten van de vulkaan. De vulkaan Merapi op Java is onderdeel van de "Ring van Vuur", een ringvormig gebied in de Grote Oceaan vol vulkanen, vulkaanuitbarstingen en zware aardbevingen.

Zuid Java: plaattectonisch

De stratovulkaan Merapi is de jongste vulkaan van een groep vulkanen op Zuid-Java. Deze vulkaan bevind zich in een zone waar de Australische plaat en de Indische plaat onder de Sunda plaat, een gedeelte van de Euraziatische plaat, schuiven. Niet alleen de Merapi, er zijn meerdere Indonesische vulkanen die met grote regelmaat verhoogde vulkanische activiteiten vertonen wegens deze verschuiving van de verschillende platen. In deze vulkanische zone op Java zijn de eerste vulkanische uitbarstingen zo´n 400.000 jaar geleden begonnen.

Merapi

De naam Merapi betekend letterlijk: “Berg van vuur.” Op Sumatra is er een vulkaan met een soortgelijke naam: MArapi, maar die door de vergelijkenis vaak ook als MErapi vulkaan aangezien wordt. Gewoonlijk kent de Merapi vulkaan iedere twee a drie jaar “kleine” uitbarstingen en om de tien a vijftien jaar zijn er grotere vulkanische uitbarstingen te verwachten.

Eerdere uitbarstingen

De laatste uitbarsting van de Merapi vulkaan was in het jaar 2006, er vielen door de eruptie twee doden te betreuren. Eind April 2006 werden duizenden mensen geëvacueerd wegens de grote dreiging van een vulkanische uitbarsting, op 13 Mei 2006 werd de alarmfase rood afgegeven en op 15 Mei 2006 kwam de stratovulkaan Merapi tot uitbarsting. Een tweede uitbarsting vond twee dagen later plaats. Eind Mei 2006 werd Indonesië getroffen door een aardbeving van 6.2 op de schaal van Richter. Hierna keerde de rust terug rond de vulkaan. In 1994 was er een heftige uitbarsting van de Merapi waar 60 doden te betreuren vielen door een wolk gloeiend gas, deze uitbarsting begon in 1992 en duurde tien jaar lang. In 1930 was een van de meest explosieve vulkanische uitbarsting van de Merapi vulkaan: 1300 Indonesiërs werden gedood tijdens de eruptie en 13 dorpen werden verwoest.

Belangrijke uitbarstingen

Grote, heftige en explosieve vulkanische erupties van de Indonesische stratovulkaan Merapi, die doorgaans vele en vele mensenlevens eiste, waren in de jaren: 1006, 1786, 1822, 1872 (de meest krachtige uitbarsting tot nu toe) en 1930.

Gevaarlijk

Deze Indonesische stratovulkaan is zo actief en staat in dusdanig dichtbevolkte gebieden, dat de vulkaan gezien wordt tot de 16 meest gevaarlijke vulkaan ter wereld. De International Association of Vulcanology and Chemistry of the Earth ´s interior heeft de Merapi vulkaan aangewezen behorende tot de 16 meest gevaarlijke vulkaan ter wereld wegens de vele uitbarstingen in de geschiedenis van de vulkaan en wegens de ligging in dichtbevolkt gebied.

De 16 meest gevaarlijke vulkanen ter wereld

• Avatsja-Korjakski; Kamtsjatka, Rusland,
• Colima; Jalisco en Colima, Mexico,
• Etna; Sicilië, Italië,
• Galeras; Nariño, Colombia,
• Mauna Loa; Hawaï, Amerika,
• Merapi; Midden-Java, Indonesië,
• Nyiragongo; Congo-Kinshasa,
• Mount Rainier; Washington, VS,
• Sakurajima; Kagoshima, Japan,
• Santa Maria; Guatemala,
• Santorini; Cycladen, Griekenland,
• Mount Taal; Luzon, Filipijnen,
• El Teide; Tenerife, Canarische eilanden, Spanje,
• Ulawun; Nieuw-Brittannië, Papoea-Nieuw-Guinea,
• Unzen; Nagasaki, Japan,
• Vesuvius; Napels, Italië.

Alarmfase

De Merapi sectie van de Indonesische vulkanologische dienst, stelt verschillende alarmfases voor als de vulkaan verhoogde vulkanische activiteiten begint te vertonen. De hoogste alarmfase is rood: alle bewoners rondom de vulkaan krijgen de opdracht te evacueren. Technisch gezien betekend alarmfase rood dat de vulkaan Merapi binnen 24 uur zou kunnen uitbarsten.

Alarmfases worden verhoogd naar aanleiding van verhoogde vulkanische activiteiten: hoe meer hete rook uit de krater komt, hoe meer aardschokken er worden geregistreerd en hoe hoger de alarmfase. Begin Oktober 2010 had de vulkaan Merapi alarmfase 2 (geel) te pakken.

Oktober 2010

Inmiddels (eind Oktober 2010) heeft de vulkaan alarmfase rood te pakken. Begin deze maand begon de vulkaan Merapi verhoogde vulkanische activiteiten te vertonen en kreeg alarmfase 2, geel. Kleine kinderen en ouderen die in de buurt wonen zijn inmiddels geevacueerd. De andere ruim 11 duizend bewoners van de zuid flank van de vulkaan moeten zich voorbereiden om te vertrekken. Vulkanologen hebben berekend dat als de vulkaan nu gaat uitbarsten, de uitbarsting behalve zeer explosief en heftig zal zijn, de magma via de zuid flank naar beneden komt.

Nieuws update

Inmiddels is de Merapi vulkaan uigebarsten (avond 26 oktober 2010). Alarmfase rood was al uitgegeven en alle bewoners waren al voorbereid om te vertrekken. Door grote en hete aswolken die de vulkaan uitspuwt, is het leven aan de hellingen van deze vulkaan een hel. Deskundigen vermoeden dat de vulkaan een enorm zware uitbarsting tegemoet gaat: de druk binnen in de vulkaan moet enorm zijn. Er waren drie ontploffingen te horen tijdens de vulkaanuitbarsting. Hele hete aswolken werden hierdoor de lucht ingespuwd. Aswolken die het ademen van de bewoners rondom de vulkaan onmogelijk maakt.
Zo´n 15 mensen zijn aan de voet van de vulkaan levend verbrand. Een journalist en twee hulpverleners zijn gestikt door de verstikkende aswolken die de vulkaan uitspuwt.

Natuurramp Indonesie, tsunamie

Even voor de Indonesische Merapi vulkaanuitbarsting op Java, was er een andere natuurramp aan de gang in Indonesie: een tsunamie aan de Westkust van Sumatra, zo´n 1500 kilometer verderop. Deskundigen gaan er van uit dat de aardbeving bij Sumatra, met als gevolg de tsunamie, niets te maken heeft met de Merapi vulkaanuitbarsting op Java.

Bewoners

De bewoners rondom de Indonesische vulkaan Merapi lopen niet erg warm als er een alarmfase wordt uitgegeven: ze verlaten liever niet hun huis en hun vee. Zelfs als de Indonesische vulkanologische dienst alarmfase rood afgeven, weigeren vele bewoners rondom de vulkaan hun huis te verlaten.

Waarom zijn er zo veel vulkanen op Indonesië?

Door de schuivende platen, waarvan een plaat de diepte induikt, neemt de temperatuur toe. Door deze stijging van de temperatuur, smelt de plaat die de diepte induikt. Zo ontstaat magma: magma die op wil stijgen en voor vulkaanuitbarstingen zorgt. Dit is een reden waarom er zoveel vulkanen op Indonesië te vinden zijn.

Supervulkaan?

De magma van de Indonesische vulkaan Merapi is rijk aan silicium. Hoe meer silicium aanwezig is in het magma van een vulkaan, hoe taaier het magma. Hierdoor kan de magma veel meer druk opbouwen en uitoefenen door de opgeloste gassen die in het rijke silicium magma aanwezig is. Hoe meer druk het magma kan opbouwen, hoe gevaarlijker de toekomstige uitbarsting zullen zijn. Grote kans dat de Merapi vulkaan zich in de toekomst gaat ontwikkelen tot een supervulkaan: een zeer gevaarlijke vulkaan.

Meest gevaarlijke lijst ter wereld

De Indonesische Merapi vulkaan op Java staat op de lijst van de 16 meest gevaarlijke vulkanen ter wereld.