Elektronisch schakelen op de racefiets

Met Dura Ace Di2 bood Shimano als eerste elektronisch schakelen voor racefietsen. Weliswaar gebeurt dat schakelen nog steeds met de gecombineerde rem- en schakelgrepen, maar een stroomdraadje langs of door het frame brengt het signaal naar de derailleur.

Inhoudsopgave

• Rem- en schakelgrepen: elektronisch vs. mechanisch
• Voorderailleur duidelijk veranderd
• Uit welke componenten bestaat de elektronische schakeling?
• Minimale druk volstaat bij het schakelen
• Mechanische Dura Ace als basis
• Voorderailleur past zich automatisch aan stand van ketting aan
• Volledig computergestuurde schakeling is volgende stap

Rem- en schakelgrepen: elektronisch vs. mechanisch

Van buiten zie je niets abnormaals. Een rem- en schakelgreep die er op het eerste gezicht net zo uitziet als zijn al bekende mechanische versie. Ook de achterderailleur die voor het wisselen van de pionkransjes verantwoordelijk is, ziet er niet opvallend uit. De kleine schakelmotor neem je nauwelijks waar.

Voorderailleur duidelijk veranderd

Op de voorderailleur, die aan de voorkant verantwoordelijk is voor het omschakelen van het kleine op het grote kettingblad, is de zwarte behuizing al veel duidelijker waarneembaar. En onder de bidonhouder wordt het dan écht bijzonder: hier bevindt zich de batterij, half zo groot als een pakje sigaretten. De fabrikant gaat ervan uit dat framebouwers in de toekomst accu en de stroomkabeltjes in de buizen wegwerken.

Uit welke componenten bestaat de elektronische schakeling?

Vooral bij bediening van de voorderailleur is het electronisch gevoel duidelijk merkbaar: een geluid als in een ruimteschip uit een sciencefictionfilm. Niet luid of onaangenaam, maar wel onmiskenbaar electronisch.

Strikt genomen is de schakeling eerder als "electrisch" te beschouwen want de belangrijkste componenten zijn;

• twee schakelmotortjes;
• de batterij;
• de bekabeling;
• vier schakelaars.

Minimale druk volstaat bij het schakelen

Bij de gecombineerde rem- en schakelgrepen bevindt zich alles nagenoeg op dezelfde plaats waar het ook is terug te vinden bij mechanische schakelsystemen van Shimano. Desondanks wijst een testrit uit dat je eraan moet wennen.

Om over te schakelen naar een groter kettingblad of tandkransje, druk je zowel bij de mechanische als bij elektonische schakeling de remhendel opzij. Bij mechanisch schakelen zijn er duidelijk merkbare drukpunten en hoor je een zwak klikgeluid bij het op- en afschakelen.

Niét bij de Di2: minimale aanraking van de schakelaar volstaat om de andere versnelling te kiezen. De korte schakelmomenten en de geringe kracht die nodig is, zal je echter pas na meerdere honderden kilometers als een écht voordeel ervaren.

Mechanische Dura Ace als basis

Maar het beweegt allemaal perfect. De schakeling heeft de mechanische Dura Ace als basis, al jaren samen met Campagnolo Record en recentelijk met het model Red van de Amerikaanse fabrikant Sram eerste keuze voor het professionele wielrennen. Dura Ace schakelt perfect, zowel elektronisch als mechanisch, ook in steile hellingen met volle belasting op de pedalen. De schakelmotortjes op de Dura Ace doen hun werk net zo nauwkeurig als de derailleurkabels bij de mechanische tegenhanger.

Voorderailleur past zich automatisch aan stand van ketting aan

Ja zélfs een beetje beter, want de Di2 lost een probleem op dat, in ieder geval in theorie, optreedt bij mechanische kettingschakelingen. Schakel je de achterste tandwieltjes van links naar rechts of omgekeerd, dan bestaat het risico dat door de schuine stand van de ketting, deze langs de voorderailleur schuurt.

Maar hiervoor hebben de Shimano-ingenieurs de electronische schakeling een beetje intelligentie meegegeven. Die "weet" hoe schuin de ketting loopt en corrigeert automatisch de positie van de voorderailleur. Daardoor kan er niets meer schuren, zelfs bij een extreem schuine stand van de ketting, ofschoon die vanwege verhoogde slijtage niet is aan te bevelen.

Volledig computergestuurde schakeling is volgende stap

Maar in dit stuk intelligentie steekt een enorme hoeveelheid ontwikkelarbeid en Shimano zou wel dom zijn als men er niet meer gebruik van maakte. Want als de voorderailleur zich automatisch aan de stand van de ketting aanpast, moet het binnen niet al te lange tijd mogelijk zijn om een volledig computergestuurde schakeling te produceren.

Want welke toerfietser kent niet het fenomeen dat je in theorie weliswaar twee of zelfs drie voorste kettingbladen hebt, maar er in de praktijk maar één gebruikt. Voor velen is het is te bewerkelijk om gelijktijdig met de voorderailleur ook de achterderailleur te bedienen om een vloeiende schakelovergang te bereiken.