De voluntary disclosure theory en de institutionele theorie

Naast de agency theorie en de legitimatie theorie bestaan er meerdere theoriën voor de maatschappelijke positie, het bestaansrecht en de taakinvulling voor de accountant. Twee van die theoriën wil ik gaan bespreken in dit artikel. De eerste is de voluntary disclosure theorie en de tweede de institutionele theorie.

De voluntary disclosure theorie

Bij voluntary disclosure gaat het om het verstrekken van additionele informatie bij de jaarrekening om interesse te wekken bij onder andere financiële analisten en investeerders. Ondernemingen kunnen hun privé informatie openbaar maken, wanneer de informatie niet verifieerbaar ex-post is en niet aan verplichte verslaggevingseisen hoeft te voldoen (Ronen en Yaani, 2001). Met name het management van ondergewaardeerde bedrijven kan over gaan tot het verstrekken van meer informatie, ondanks dat het niet door de accountant aan normen gecontroleerde informatie is, kan het betrouwbaar zijn (Scott, 2009). Het management zal niet alle informatie naar buiten brengen vanuit het oogpunt van de concurrentie die mee kan lezen (Scott, 2009).

Informatie over soft controls kunnen als voluntary disclosure opgenomen worden. Al zijn er wel aandachtpunten voor het opnemen van de informatie. Doordat het niet aan vereisten hoeft te voldoen is er een kans dat de informatie die verstrekt wordt niet relevant is voor het maatschappelijk verkeer. Daarnaast is er een kans dat er teveel informatie naar buiten komt, waardoor de informatie die relevant is niet goed te onderscheiden is van de informatie die irrelevant is. Ook hebben de persoonlijke eigenschappen van managers invloed op de voluntary disclosure (Smith Bamber et al., 2010). Het gaat dus van de persoon afhangen welke informatie vrijwillig naar buiten wordt gebracht. Als er voluntary disclosure van soft controls komt is het dus de vraag wat het bijdraagt voor het maatschappelijk verkeer. Meer zekerheid voor het maatschappelijk verkeer zal er komen als een accountant daadwerkelijk assurance verleent aan het systeem van soft controls binnen organisaties.

Institutionele theorie

Institutionele theorie is een theorie dat verondersteld dat het gedrag van individuen binnen een organisatie een patroon heeft en dat daardoor organisaties veel gelijkenissen met elkaar vertonen. De gedragingen van medewerkers en organisaties worden verklaard vanuit verschillende instituties, ook wel formele, normatieve of cognitieve regels (Scott, 1995). Het concept dat het beste het proces rond homogenisering van organisaties verklaard is het ismorfisme (DiMaggio en Powell, 1983). Ismorfisme is de gelijkheid van processen en/of structuren van een organisatie naar een andere organisatie toe. De gelijkheid komt voort uit het imiteren door organisaties onderling of door onafhankelijke ontwikkelingen bij organisaties onder soortgelijk opgelegde beperkingen.

Er zijn drie hoofdtypen te vinden, namelijk de normatieve ismorfisme , de dwang ismorfisme en de mimetische ismorfisme (DiMaggio en Powell, 1983). Het eerste hoofdtype is normatief isomorfisme: mensen zitten op dezelfde lijn en zoeken mensen die daarbij passen. De tweede de coërcief isomorfisme (dwang): ondernemingen worden beïnvloed door regels van overheden of pressiemaatregelen van niet gouvernementele organisaties. De laatste is mimetisch isomorfisme: ondernemingen worden beïnvloed door het gedrag van concurrenten in dezelfde branche en kopieëren dit gedrag.

De ontwikkeling van assurance opdrachten rondom soft controls kan een kettingreactie veroorzaken bij organisaties. We zien bij deze theorie dat als er een onderneming start, anderen zullen gaan volgen. Dat is wenselijk als er een goed normenkader is voor de controle van soft controls. Op die manier kunnen organisaties gecontroleerd worden door de accountant en kan de accountant er voor zorgen dat over het onderwerp vergelijkbare informatie en informatie met zekerheid naar buiten komt. Met name de vergelijkbaarheid onder organisaties zal verbeteren en daardoor zal de interne beheersing van organisaties naar buiten toe transparanter worden.

Lees verder

• Accountancy - de agency theorie en de legitimatietheorie