Nierkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Nierkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose Nierkanker symptomen ontstaan vaak later in het ziekteproces. De symptomen van nierkanker kunnen bestaan uit bloed in de urine, pijn in de nierstreek (pijn in de zij) en een voelbare zwelling in de buik. Bij nierkanker is er een kwaadaardig gezwel (ook wel tumor genoemd) in de nier. De meest voorkomende niertumor bij volwassenen is het niercelcarcinoom. Deze tumor ontstaat in de nierbuisjes. Nierkanker geeft aanvankelijk meestal geen klachten. Het is daarom moeilijk om de ziekte in een vroeg stadium vast te stellen. Later kan er bloed in de urine aanwezig zijn of kan aanhoudende pijn in de rug optreden. Verschillende behandelingen zijn mogelijk bij nierkanker. Als de niertumor niet is uitgezaaid, is operatie de behandeling van voorkeur. Bij uitzaaiingen wordt de tumor vaak ook verwijderd. Daarnaast kunnen doelgerichte therapie en/of immunotherapie bij uitzaaiingen helpen om de klachten te verminderen.
Liggen van de nieren / Bron: Nerthuz/Shutterstock.comLiggen van de nieren / Bron: Nerthuz/Shutterstock.com

Wat is nierkanker?

Kanker in de nieren

Nierkanker is kanker die ontstaat in de nieren. De nieren zijn twee boonvormige organen, elk ongeveer ter grootte van een vuist. Elk mens is toegerust met twee nieren, die zich achter de buikholte bevinden, aan weerszijden van de wervelkolom waarbij de rechter nier wat lager ligt dan de linker nier. De nieren hebben als functie om een teveel aan water en afvalstoffen uit ons lichaam af te voeren.

Vormen van nierkanker

Niercelcarcinoom is bij volwassenen de meest voorkomende vorm van nierkanker. Deze vorm wordt ook wel Grawitztumor genoemd. Deze tumor ontstaat in de nierbuisjes, die deel uitmaken van de nefronen (de filtertjes) in de nier. Een andere vaker voorkomende vorm van nierkanker is de Wilms-tumor, ook nefroblastoom genoemd. Deze vorm komt alleen voor bij kinderen. Vaak treedt deze vorm van nierkanker op gedurende de eerste 5 levensjaren van het kind. In de meeste gevallen is maar één nier aangetast. De incidentie van nierkanker lijkt toe te nemen, maar het is niet duidelijk waarom.

Symptomen van een tumor op de nier

Nierkanker veroorzaakt in een vroeg stadium zelden symptomen. Daarom is het moeilijk om de ziekte vroegtijdig vast te stellen. Later kan nierkanker onder meer de volgende symptomen geven:

Oorzaak nierkanker

Het is niet precies duidelijk wat de oorzaak van niercelcarcinoom is. Een kankergezwel begint altijd met één abnormale cel, maar de precieze reden waarom cellen abnormaal worden is onduidelijk. Bepaalde genen in de cel veranderen of raken beschadigd, waardoor de cel abnormaal wordt en zich ongecontroleerd gaat vermenigvuldigen. Sommige mensen lopen een groter risico om nierkanker te krijgen.

Hoge bloeddruk is een risicofactor voor nierkanker / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewiczHoge bloeddruk is een risicofactor voor nierkanker / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz

Risicofactoren

Risicofactoren van nierkanker zijn:
  • Overgewicht.
  • Roken. Het blijkt dat rokers naar schatting een anderhalf keer zo grote kans hebben op nierkanker als niet-rokers.
  • Hoge bloeddruk.
  • Langdurige dialyse. Dialyse is een behandeling voor mensen van wie de nieren niet goed werken. Het verwijdert afvalstoffen uit het bloed.
  • Von Hippel-Lindau (VHL) syndroom. Dit is een zeldzame erfelijke en aangeboren aandoening. De oorzaak is een verandering in het erfelijk materiaal, als gevolg waarvan er meer kans is op het ontstaan van goedaardige of kwaadaardige gezwellen (tumoren) op verschillende plekken in het lichaam waaronder de nieren.
  • Beroepsrisico. Sommige mensen hebben een hoger risico op het krijgen van nierkanker, omdat ze in contact komen met bepaalde kankerverwekkende chemicaliën of stoffen op hun werkplek).
  • Geslacht. Nierkanker komt twee keer zo vaak voor bij mannen als vrouwen.
  • Oudere leeftijd. Het risico op nierkanker neemt toe naarmate iemand ouder wordt. Mensen boven de 45 jaar hebben een verhoogde kans op nierkanker, met een piek tussen 65 en 75 jaar.

Cystoscopie / Bron: Alexilusmedical/ShutterstockCystoscopie / Bron: Alexilusmedical/Shutterstock

Diagnose en onderzoek

Nierkanker kan gediagnosticeerd worden op basis van de volgende onderzoeken:
  • Lichamelijk onderzoek. De arts onderzoekt algemene gezondheid van de patiënt en hij kijkt of er sprake is van koorts en hoge bloeddruk. De arts voelt ook in het niergebied.
  • Bloed- en urineonderzoek.
  • Beeldvormende onderzoeken, zoals echografie, doppler-echografie. computertomografie (CT) of magnetic resonance imaging (MRI).
  • Een cystoscopie. Dit is een 'kijkonderzoek' waarbij gebruik wordt gemaakt van een cystoscoop, een holle buis met een kijkertje aan het einde van de buis.
  • Het doen van een biopsie. Hierbij wordt een stukje weefsel (een biopt) weggenomen voor nader onderzoek.

Stadia van nierkanker

Nierkanker kent de volgende stadia:

StadiumOmschrijving
Stadium IEen tumor 7 cm of kleiner die alleen in de nier aanwezig is.
Stadium IIEen tumor groter dan 7 cm die enkel in de nier aanwezig is.
Stadium III
  • Een tumor die in de nier en in ten minste één nabijgelegen lymfeknoop aanwezig is.
  • Een tumor die in grote bloedvaten van de nieren aanwezig is en mogelijk ook in een lymfklier.
  • Een tumor die in het vetweefsel rond de nieren aanwezig is en mogelijk ook in nabijgelegen lymfeklieren.
  • Een tumor die zich uitstrekt tot in de grote aders of in de perinefrische weefsels, maar niet in de ipsilaterale bijnier en niet buiten de fascie van Gerota, een vlies dat om de nier en het niervet ligt.
Stadium IV
  • Kanker bevindt zich buiten de vetlaag of weefsels rond de nieren, en het kan ook in nabijgelegen lymfeklieren aanwezig zijn.
  • Kanker kan verspreid zijn naar andere organen, zoals de darm, alvleesklier of longen.
  • Kanker heeft zich verspreid buiten de fascie van Gerota (inclusief uitbreiding in de ipsilaterale bijnier).

Behandeling nierkanker

Verschillende behandelingen zijn mogelijk bij nierkanker. De behandeling hangt af van de volgende factoren:
  • het soort kankercellen waaruit de tumor is ontstaan;
  • de mate van kwaadaardigheid van de kanker is;
  • het stadium waarin de kanker zich bevindt, dat wil zegen de mate waarin de ziekte zich in het lichaam heeft uitgebreid.

Deze factoren bepalen ook de doel van de behandeling. Wanneer genezing mogelijk is, zal een curatieve behandeling worden ingezet. Dat is een op genezing gerichte behandeling. Als genezing is uitgesloten doordat de ziekte bijvoorbeeld uitgezaaid is, dan kan er een palliatieve behandeling worden gestart. Dat is een behandeling waarbij de klachten zoveel mogelijk worden bestreden en de ziekte zoveel mogelijk wordt geremd.

Nierkanker kan behandeld worden door een operatie, met behulp van medicijnen of door een combinatie van medicijnen en een operatie.

Operatie bij nierkanker

Wanneer er geen uitgroei of uitzaaiingen zijn vastgesteld, dan wordt de nier operatief verwijderd. Vaak zal de arts de gehele nier en het omliggende weefsel verwijderen. Bij een kleine tumor kan een gedeelte van de nier soms behouden blijven.

Je kunt overleven met slechts één nier zolang deze nog werkt. Als de chirurg beide nieren verwijdert of als beide nieren niet werken, zal nierdialyse nodig zijn of een nieuwe nier (niertransplantatie). Een transplantatie is mogelijk als je kanker alleen in je nier werd aangetroffen en een gedoneerde nier beschikbaar is.

CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel LosevskyCT-scan / Bron: IStock.com/Pavel Losevsky

Andere methoden

Bij een niertumot kleiner dan 4 cm waarbij deze niet kan worden verwijderd via een operatie of wanneer er een noodzaak is voor niersparende behandeling, kan de arts andere behandelopties voorstellen om de tumor te vernietigen:
  • Cryoablatie gebruikt extreme koude om de tumor te vernietigen. Dit vindt laparoscopisch plaats, dat wil zeggen via een kijkoperatie van de buik of onder geleide van radiologische beeldvorming: CT-scan, MRI, Cone Beam CT of echografie
  • Radiofrequente ablatie (RFA) maakt gebruik van hoog-energetische radiogolven om de tumor te vernietigen.

Arteriële embolisatie

Arteriële embolisatie is het afsluiten van een bloedvat door toediening van een bepaald middel teneinde de doorbloeding van een bloedvat of meerdere bloedvaten te blokkeren. Dit blokkeert de bloedtoevoer naar de tumor. Deze procedure kan worden gedaan om de tumor te laten krimpen vóór de operatie.

Immunotherapie

Bij uitgezaaide nierkanker kan immunotherapie ingezet worden. Dit is een behandeling met medicijnen die je afweersysteem stimuleren om kankercellen aan te vallen. Dit kan uitzaaiingen terugdringen.

Doelgerichte therapie

Doelgerichte therapie of targeted therapy is een bijzondere vorm van immunotherapie, waarbij middelen gebruikt worden die rechtstreeks inwerken op de kankercellen. Deze medicijnen blokkeren de groei en deling van kankercellen.

Radiotherapie (bestraling) / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comRadiotherapie (bestraling) / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com

Bestraling

Bij nierkanker wordt bestraling ingezet als palliatieve behandeling, vaak bij uitzaaiingen in botten of hersenen. Doel van radiotherapie is pijn bestrijden of andere klachten verminderen.

Chemotherapie

Chemotherapie is volgens de literatuur niet effectief bij nierkanker.

Prognose en levensverwachting

De prognose is afhankelijk van je algemene gezondheid, maar ook van het stadium van de nierkanker. Stadium I nierkanker heeft een driejaarsoverleving van meer dan 90%, en van de patiënten met stadium IV nierkanker overleeft 20% de eerste 3 jaar.

Stoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.comStoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com

Preventie

Omdat artsen niet de precieze oorzaken van nierkanker kennen, is het niet duidelijk hoe je de ziekte het beste kunt voorkomen. Er zijn echter bepaalde factoren die verband houden met nierkanker, zodat je wel bepaalde stappen kunt nemen om je risico te verlagen, zoals:

Professor UT ontwikkelt apparaat dat kanker opspoort

Hoogleraar nanotechnologie Wilfred van der Wiel van de Universiteit Twente (UT) in Enschede heeft een apparaat ontwikkeld waarmee nier- en blaaskanker in een vroeg stadium opgespoord kan worden. Tot nu toe kon dit alleen in een vergevorderd stadium. Het apparaat wordt 'NanoGap Sensor' genoemd en spoort aangetast DNA op. In het apparaat zit een elektrode die alarm slaat als verdachte cellen worden aangetroffen in het DNA. Bij vrouwen kan mogelijk ook naar baarmoederhalskanker worden gekeken. (Bron: www.nationaleonderwijsgids.nl, 19-02-2015.)

Lees verder

© 2011 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Nierkanker: oorzaken, symptomen, behandeling, prognoseNierkanker: oorzaken, symptomen, behandeling, prognoseBij nierkanker is er sprake van kwaadaardige gezwellen die zich in de nier hebben gevormd of ze komen van een tumor die…
Kanker aan de nieren: symptomen & behandeling nierkankerKanker aan de nieren: symptomen & behandeling nierkankerBloed in de urine, pijn in de nierstreek en vermoeidheid: het zijn maar enkele van de symptomen die kunnen duiden op kan…
Uitgelicht: NierkankerWat voor soorten kanker zijn er allemaal? En wat is nierkanker dan precies? Hoe wordt een stadium vastgesteld? Wat zijn…
Niercelcarcinoom (nierkanker): Tumor in nier met pijn in zijNiercelcarcinoom (nierkanker): Tumor in nier met pijn in zijEen niercelcarcinoom (niercelkanker) is een type nierkanker dat begint in de bekleding van zeer kleine buisjes (tubuli)…

Jeukende huid: oorzaken & behandelingEen jeukende huid is een van de meest voorkomende huidklachten. Vaak is er sprake van een branderig gevoel aan de huid.…
Hersenkneuzing en nazorg door NAHHersenkneuzing en nazorg door NAHBij een hersenkneuzing raakt (in tegenstelling tot een hersenschudding) het hersenweefsel beschadigd. Dit kan bijvoorbee…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/Wavebreakmedia
  • http://www.nierkanker.nl
  • http://www.umcn.nl
  • http://www.urolog.nl
  • Kanker.nl. Overleving nierkanker. https://www.kanker.nl/bibliotheek/nierkanker/wat-is/1548-overleving-nierkanker (ingezien op 3-3-2017)
  • Patient1. Nierkanker. https://www.patient1.nl/encyclopedie/nierkanker (ingezien op 20-11-2017)
  • WebMD. Understanding Kidney Cancer. http://www.webmd.com/cancer/understanding-kidney-cancer#3 (ingezien op 3-3-2017)
  • Afbeelding bron 1: Nerthuz/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz
  • Afbeelding bron 3: Alexilusmedical/Shutterstock
  • Afbeelding bron 4: IStock.com/Pavel Losevsky
  • Afbeelding bron 5: Adriaticfoto/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 6: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com
Reactie

J. Otten, 14-01-2013
Bij mij hebben ze een plekje gevonden op de rechter nier. De arts in het ziekenhuis weet niet wat het is en zegt dat ze niet weet of het kanker is ja of nee nu moet ik over een half jaar terug. Is dat niet veel te laat? Reactie infoteur, 02-02-2013
Als u twijfelt over dit voorstel van de arts, kunt u een second opinion (tweede mening) vragen. Met 'second opinion' wordt bedoeld dat een deskundige zijn mening geeft over uw diagnose of behandeling. Deze deskundige is niet uw eigen behandelaar. Lees hier verder: http://www.cz.nl/2013/cz-best-doctors.pdf

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 14-03-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.