Hephaistos, Griekse god van het vuur

Hephaistos is de Griekse god van het vuur en de ambachtslieden. Zijn Romeinse naam is Vulcanus. Hephaistos was de zoon van Hera en Zeus maar volgens Hesiodus had de smidsgod geen vader. De god was zwak en mismaakt bij zijn geboorte en werd door Hera van de Olympus gegooid. Hera wilde niets weten van dit kind. Deze kreupele, mismaakte god kreeg als vrouw de mooiste godin op de goddelijke Olympus, Aphrodite.

Inhoud

• De geboorte van een manke god
• Hephaistos, smid van de goden.
• Hephaistos en Pandora
• Hephaistos en Aphrodite
• Hephaistos kinderen
• Hephaistos en Lemnos
• Symbolen bij Hephaistos

De geboorte van een manke god

Het werd in de loop van de eeuwen een redelijk ingewikkeld verhaal. Volgens Hesiodus (een bekende Griekse dichter) kreeg Hera het kind omdat Zeus alleen een dochter kreeg, Athena. Hera zon op wraak en kreeg ook alleen een kind.

Weer andere schrijvers laten Hephaistos met een zwaard in het hoofd van Zeus hakken om zo de geboorte van Athena mogelijk te maken. (Athena werd met volle wapenuitrusting uit het hoofd van Zeus geboren.) Het ene verhaal sluit overduidelijk het andere uit.

Het was een lelijke god en Hera wilde niets met haar kind te maken hebben en gooide het van de Olympus. Volgens de mythen zweefde Hephaistos een hele dag door de lucht en belandde daarna in de oceaan. Hij werd gered door twee nimfen, Eurynome en Thetis. Deze brengen de geblesseerde god naar een diepe grot waar ze hem enkele jaren verzorgen en de smeedkunst bijbrengen. Hier leerde Hephaistos een magische stoel te maken die hem weer terugbracht naar waar hij hoorde, de berg Olympus.

Hephaistos had waarschijnlijk net zo’n hekel aan zijn moeder als zij aan hem. Hij maakte daarom een magische stoel en bracht deze naar de godenberg. Hera, toch waarschijnlijk een beetje gevleid door dit prachtige geschenk, gaat op de stoel zitten en kan er niet meer uit. Hephaistos wil haar niet uit de stoel bevrijden hoewel de andere goden hun best doen om hem over te halen. Tenslotte lukt het Dionysus, hij voert hem dronken. Het leverde zowel hem als Hephaistos een plek op de Olympus op. Hephaistos heeft nog een beetje meer geluk (of pech, het is maar hoe je het bekijkt), hij krijgt de mooie Aphrodite als vrouw.

Hephaistos, smid van de goden.

Hephaistos was niet zo’n heroïsche god. Hij was de lelijkste god op de Olympus en werd vaak gepest door de andere goden. Maar diezelfde goden waren ook blij met de wapens en attributen die Hephaistos voor ze maakte. De pijlen van Cupido, de scepter en bliksems van Zeus, het schild van Athena en vrijwel alle wapens van de woeste Ares werden gemaakt door de manke smidsgod. Het schild van Achilles werd na een smeekbede van zijn moeder ook door Hephaistos gemaakt.

Hephaistos en Pandora

Niet onbelangrijk voor stervelingen, Hephaistos creëerde de eerste vrouw. Pandora werd door hem gesmeed in opdracht van Zeus die de man eens flink wilde straffen. Zeus was niet zo’n liefhebber van de mensheid (die toen nog alleen uit mannen bestond) en liet de smidgod een vrouw maken. Het liep inderdaad voor de mensheid slecht af. De goden gaven veel cadeaus en ook Zeus bleef niet achter. Zeus gaf Pandora een doos, die doos moest dicht blijven maar Pandora opende hem toch.

Hephaistos en Aphrodite

In enkele mythen wordt Athena als vrouw van Hephaistos genoemd maar vaker is het Aphrodite. De twee mooiste vrouwen van de Olympus die trouwen met de lelijkste god van allemaal. Het was niet geheel vrijwillig.Athena trouwde wel met hem maar ontvluchtte nog diezelfde nacht het huwelijksbed.

Aphrodite houdt het iets langer uit maar heeft diverse affaires. Het ontging de arme Hephaistos niet. Met Ares had ze de langste en heftigste affaire en dit was de beroemde druppel. Hephaistos maakt een magisch net en gooit het over de twee naakte goden heen die in zijn bed lagen. Ares en Aphrodite kunnen niet uit het betoverde net ontsnappen en de boze Hephaistos neemt het net mee naar de andere goden. Hij dacht dat ze medelijden met hem zouden krijgen en ook verontwaardigd zouden zijn over deze ontrouw. Maar het liep anders, de goden lagen dubbel van het lachen! Het huwelijk is hierna voorbij en misschien was Hephaistos daar niet zo heel verdrietig om. Het is niet waarschijnlijk dat er kinderen zijn geboren uit deze ongelukkige relatie, in de verhalen rond Hephaistos worden ze in ieder geval niet genoemd. Bij andere godinnen verwekt hij wel kinderen, zowel godinnen als stervelingen.

Hephaistos kinderen

Hephaistos had niet alleen een relatie met Aphrodite en Athena. Aglaia wordt ook vaak genoemd als zijn vrouw. Aglaia is de jongste van de drie Gratiën (of Charitas). Aglaia is ‘de stralende’ en een dochter van Zeus en Eurynome. Ze kregen samen waarschijnlijk vier prachtige dochters die wel de jonge Charitas worden genoemd. Dit was de derde prachtige godin die trouwde met de lelijke god. De Charitas hoorden bij het gevolg van Aphrodite en waren minstens zo mooi als de liefdesgodin. Samen met een nimf kreeg hij nog enkele goddelijke, dochters.

Erechtheus een roemruchte koning (en dus sterveling) van Attica was een zoon van Hephaistos en Gaia. Het is een verhaal zoals je alleen in een mythe kunt lezen. Athena vluchtte voor Hephaistos en hierdoor belandt zijn zaad op de aarde, Gaia is Moeder Aarde. Uit dit gemorste zaad ontstaat Erechtheus. Athena had medelijden met het kind dat volgens de verhalen half slang was en voedt het zelf op. Naast deze aardse koning kreeg Hephaistos nog enkele, allemaal mannelijke, sterfelijke nakomelingen.

Hephaistos en Lemnos

De cultus rond Hephaistos was vooral groot op het eiland Lemnos. Waarschijnlijk door de mythe over Zeus en de smidsgod. Misschien was er toch sprake van een moeder-zoon band want wanneer Hera vocht met Zeus (heel regelmatig) stond Hephaistos altijd aan de kant van zijn moeder. Zeus raakte redelijk geïrriteerd door deze misplaatste trouw en smijt de god van de Olympus. Hephaistos komt terecht op het eiland Lemnos. Ook op Sicilië werd hij vereerd en er is een tempel aan hem gewijd in Athene (samen met Aphrodite).

Symbolen bij Hephaistos

Hephaistos hoort waarschijnlijk bij de oude natuurgoden en ontstaat uit het (natuur)verschijnsel vuur. Omdat hij de smidsgod is wordt hij vaak afgebeeld met de attributen van een smid. Overigens zijn er meer afbeeldingen van zijn Romeinse gelijke, Vulcanus.

• Hamer
• Aambeeld
• Tang
• Blaasbalg

Lees verder

• Aphrodite, de Griekse godin van de liefde
• Pallas Athena, godin van wijsheid, de wetenschap en oorlog
• Zeus in de Griekse mythologie
• Hera, koningin van de Griekse goden