Ziekte van Bechterew: symptomen, oorzaak en behandeling

Ziekte van Bechterew: symptomen, oorzaak en behandeling Ziekte van Bechterew of spondylitis ankylopoetica symptomen bestaan in het begin vooral uit rugpijn, gelokaliseerd laag in de rug of de bilstreek. De rugpijn gaat veelal gepaard met stijfheid. De ziekte van Bechterew is een reumatische aandoening, die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten en dan vooral de gewrichten in de rug en het bekken. De ziekte van Bechterew is net als reumatoïde artritis een ontstekingsreuma. De medische benaming is spondylitis ankylopoëtica. De Russchische neuroloog Vladimir Michailovitsj Bechterew (1857-1927) heeft deze vorm van reuma voor het eerst beschreven.

Ziekte van Bechterew

Ontstekingen in de gewrichten

De ziekte van Bechterew is een reumatische aandoening, die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de gewrichten en dan vooral de gewrichten in de rug en het bekken. Bij deze vorm van reuma zijn in het bijzonder de zogeheten sacroiliacale gewrichten tussen heiligbeen en bekken en de onderste ruggenwervels chronisch ontstoken. De ontstekingen tasten het bot en het kraakbeen aan en het lichaam reageert hierop door nieuw botweefsel aan te maken. Na verloop van tijd kunnen de ruggenwervels hierdoor samensmelten, waardoor vergroeiingen optreden. Dit beperkt de beweging van de patiënt.

Bewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesBewegen is gezond! / Bron: Istock.com/monkeybusinessimages

Pijn in de rug en stijfheid

De meest voorkomende symptomen zijn pijn in de rug en stijfheid. De klachten treden vooral op aan het einde van de nacht of in de ochtend, wanneer de patiënt gedurende langere tijd in één houding heeft gelegen. Door te bewegen verminderen de klachten. De ziekte kan gepaard gaan met andere klachten, zoals vermoeidheid en ontstekingen in de gewrichten van armen en benen. Voorts hebben patiënten meer dan gemiddeld last van oogontstekingen, darmklachten en huidklachten.

Vaker bij mannen

De ziekte begint vaak in de late adolescentie of vroege volwassenheid en komt vaker bij mannen voor. De ziekte is niet te genezen, maar medicijnen kunnen de pijn, zwelling en andere symptomen verlichten. Oefeningen kunnen ook helpen om verstijving van de gewrichten tegen te gaan en de klachten te verminderen. De oorzaak van de ziekte is (nog) niet bekend. Wel lijkt erfelijkheid een grote rol te spelen.

Klachten en symptomen ziekte van Bechterew

Pijn en stijfheid

De symptomen van Bechterew worden meestal zichtbaar tussen de 15 en 35 jaar. De toestand verergert mettertijd. De belangrijkste klachten zijn pijn en stijfheid, vooral gelokaliseerd in de onderrug. De pijn kan uitstralen naar billen (bilpijn) en dijen. Deze klachten verergeren als de patiënt gedurende langere tijd in één houding zit of ligt. Bekend is de ochtendstijfheid na een nacht slapen. Wanneer de patiënt weer in beweging komt, nemen de klachten langzaamaan weer af. Maar het kan wel uren duren voordat de pijn en de stijfheid helemaal zijn verdwenen. De pijn neemt toe bij een plotselinge beweging of als de gewrichten te zwaar worden belast. In sommige periodes zijn de klachten erger. Dit komt doordat de ziekte actieve en minder actieve periodes heeft.

Röntgenfoto: vergelijking onderrug tussen gezond persoon en iemand met Bechterew / Bron: Suttha Burawonk/ShutterstockRöntgenfoto: vergelijking onderrug tussen gezond persoon en iemand met Bechterew / Bron: Suttha Burawonk/Shutterstock

Gewrichtspijn en kromme rug

Voorts kan er pijn optreden in andere gewrichten (gewrichtspijn), zoals heupen, knieën, enkels, ellebogen, polsen en schouders, en in de borstkas. Soms verstijft de borstkas en gaat door de verminderde beweeglijkheid van de borstkas, de ademhaling moeizamer. De patiënt moet dan overschakelen op buikademhaling. Door de veranderingen in de gewrichten, kan de patiënt deze minder buigen en strekken. Bij ernstiger vormen van Bechterew kan de rug in een zuil veranderen: de zogenaamde 'bamboo-spine'. De wervelkolom doet hierbij denken aan een bamboestok. Anderen krijgen juist een kromme rug, omdat ze vaak hun rug buigen om minder last van de pijn te hebben. Ook kan de patiënt last krijgen van pijn en gevoeligheid van de hielen en verdikking van de achillespezen.

Andere vaak voorkomende symptomen

Moeheid, gewichtsverlies en lichte koorts zijn drie andere veelvoorkomende symptomen. Veel patiënten hebben last van ongewone vermoeidheid, hetgeen samenhangt met de pijn die iemand overdag heeft en slecht slapen vanwege de pijn. Als de gewrichten zijn aangetast, kan iedere activiteit die de patiënt verricht veel energie kosten.

Gerelateerde aandoeningen

Er zijn een aantal aandoeningen die meer dan gemiddeld voorkomen bij mensen met Bechterew. Het gaat om de volgende aandoeningen:
  • Oogontsteking (acute uveïtis anterior): een inwendige ontsteking van het voorste gedeelte van het oog, waarbij het oog rood, pijnlijk en overgevoelig is voor licht.
  • Ontsteking van de darmen: de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
  • Psoriasis: een chronische huidaandoening die zich kenmerkt door rode schilferende plekken, vooral op de ellebogen, de knieën, de nagels en op de hoofdhuid.

Oorzaak ziekte van Bechterew

De ziekte openbaart zich vaak tussen het 15e en 35e levensjaar. Het komt vaker bij mannen voor en bij vrouwen zijn de klachten vaak wat minder ernstig. De ziekte kan ook bij kinderen voorkomen en in dat geval is vaak de eerste klacht niet rugpijn, maar pijn in andere grote gewrichten, zoals enkels, knieën en heupen.

HLA-B27

De precieze oorzaak van de ziekte van Bechterew is vooralsnog niet bekend. Vermoedelijk heeft het iets te maken een verstoorde afweerreactie van het lichaam. Deze hypothese hangt samen met het gegeven dat de meeste mensen met Bechterew drager zijn van een bepaald kenmerk in het bloed, het zogenaamde gen HLA-B27. Van de mensen met dit leukocytenantigeen heeft ongeveer 5% de ziekte en van de mensen met de ziekte van Bechterew heeft ongeveer 95% het antigeen.¹

HLA-B27 komt ook relatief vaak voor bij mensen met de volgende aandoeningen:
  • reactieve artritis;
  • colitis ulcerosa;
  • ziekte van Crohn;
  • artritis psoriatica (een vorm van ontstekingreuma die voorkomt bij mensen met de huidziekte psoriasis); en
  • bepaalde vormen van jeugdreuma.

Hiervoor gebruikt men tegenwoordig de term 'spondylarthropathie’: de verzamelnaam voor een aantal ziektebeelden met heel wat gemeenschappelijke kenmerken, een zogenaamde 'ziektefamilie'. Voor Bechterew en andere spondylartropathieën bestaat een erfelijke aanleg.

Aardappelen / Bron: Istock.com/Tatiana VolgutovaAardappelen / Bron: Istock.com/Tatiana Volgutova

Wat is de relatie tussen HLA-B27 en Bechterew?

Het blijkt dat mensen die dit HLA hebben, een grotere kans vertonen op het ontwikkelen van de ziekte, maar slechts een klein percentage krijgt de ziekte. Men vermoedde daarom dat een externe factor een rol moest spelen. Recent onderzoek lijkt erop te wijzen dat een omgevingsfactor die verantwoordelijk is voor het ontwikkelen van Bechterew de Klebsiellabacterie is. Er is een verband tussen deze bacterie (die van nature in de darmen voorkomt) en de ziekte van Bechterew. De resultaten van een groot aantal studies ondersteunen het idee dat deze bacterie de meest waarschijnlijke uitlokkende factor is bij het krijgen van de ziekte van Bechterew (of de ziekte van Crohn) en het ziekteverloop. Verhoogde consumptie van zetmeel (vooral aanwezig in aardappelen en graanproducten) door mensen met het HLA-B27 gen zou de ziekte van Bechterew (evenals de ziekte van Crohn) kunnen triggeren als gevolg van overgroei en bestendiging van de Klebsiellabacterie in de darmen. Blootstelling aan een overmaat van deze microben leidt tot een toename van de productie van antilichamen tegen de Klebsiellabacterie, evenals de productie van autoantilichamen (autoantistoffen) gericht tegen kruisreactieve allergenen. Kruisreactiviteit tussen allergenen betekent dat IgE-antistoffen aangemaakt tegen één allergeen, ook binden met andere allergenen. Dit resulteert in darmklachten en ontstoken gewrichten. Derhalve kan een vermindering van zetmeelhoudende producten in het dagelijks dieet een gunstig therapeutisch effect op de ziekte hebben, vooral in combinatie met de huidige medische therapieën bij de behandeling van de ziekte van Bechterew.²

Onderzoek en diagnose

Vaak heeft de huisarts al een vermoeden dat er sprake is van de ziekte van Bechterew op grond van het klachtenpatroon, zoals rugklachten als pijn en stijfheid. De huisarts zal de volgende middelen inzetten om de diagnose te stellen:

Anamnese

Afnemen anamnese door een aantal gerichte vragen te stellen, waarmee de huisarts een beeld probeert te krijgen van de klachten. De arts zal bijvoorbeeld vragen of de patiënt last heeft van ochtendstijfheid, hoe lang deze aanhoudt en of deze in de loop van de dag vermindert. Ook zal hij vragen waar de patiënt pijn voelt, op welke momenten en hoe lang de pijn aanhoudt, enz.

Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311Bloedafname / Bron: Istock.com/anna1311

Lichamelijke onderzoek

De arts onderzoekt of de rug en nek minder soepel zijn dan bij andere mensen. De arts zal wellicht de Schober-test uitvoeren bij het onderzoek van de rug. Hij tekent twee punten op de rug, ongeveer 10 tot 15 centimeter onder elkaar. Daarna vraagt hij of de patiënt voorover wil buigen, waarbij de knieën gestrekt moeten blijven. Bij gezonde mensen neemt de afstand tussen de twee punten toe, terwijl bij mensen met de ziekte van Bechterew dit niet of nauwelijks het geval is. Verder onderzoekt de huisarts hart, longen, bloeddruk en andere gewrichten zoals schouders, heupen, armen en benen.

Bloedonderzoek

Het bloed kan worden onderzocht om de mate van ontsteking te meten en het HLA-B27-antigeen te detecteren.

Röntgenfoto

Deze kan in het ziekenhuis worden gemaakt om te zien of er vergroeiingen zijn in de gewrichten van het bekken en de wervelkolom.

CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel LosevskyCT-scan / Bron: IStock.com/Pavel Losevsky

Scans

In enkele gevallen wordt een CT-scan of een MRI-scan gemaakt.

Behandeling ziekte van Bechterew

De ziekte van Bechterew is een chronische aandoening, dat wil zeggen dat het niet over gaat. Toch is de ziekte vaak goed te behandelen met medicijnen ter bestrijding van de ontstekingen, door veel te bewegen om verstijving tegen te gaan en door bepaalde leefregels in acht te nemen. Doel van de behandeling is het afremmen van de ziekte door de gewrichten in een zo goed mogelijke conditie te houden.

Medicijnen

Pijnverlagende en ontstekingsremmende medicijnen kunnen worden voorgeschreven. Deze geven verlichting van de klachten. Aangezien Bechterew een wisselend verloop heeft, wordt de dosis aangepast aan de aard en de ernst van de klachten van dat moment. De meest gebruikte medicijnen bij de behandeling van ontstoken gewrichten zijn ontstekingsremmende pijnstillers: NSAID's (waaronder de nieuwe groep COX-2 remmers), welke omwille van de veiligheid zo kort mogelijk in een zo laag mogelijke dosering gebruikt moeten worden. In sommige gevallen kan een injectie in een ontstoken gewricht ook helpen. Er zijn ook speciale antireumamiddelen of reumaremmers: DMARD's (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs). Voorts zijn er geneesmiddelen die die hormonen bevatten (de 'corticosteroïden'), welke een gunstig effect hebben op het beloop van de ziekte (voorbeelden: Prednison, Lederspan, Prednisolon). Er is een nieuwe generatie geneesmiddelen: de Biologicals, welke steeds belangrijker worden voor behandeling van de ziekte van Bechterew. Biologicals worden middels biotechnologische processen door levende cellen gemaakt.

Het monoklonale antilichaam secukinumab is een nieuw medicijn dat goed werkt bij Bechterew-patiënten. Vanaf 2016 is het in Nederland beschikbaar voor de behandeling van Bechterew. Het is al enige tijd op de markt, maar dan voor de behandeling van onder meer reuma en psoriasis. In The New England Journal of Medicine (NEJM) laten Dominique Baeten e.a (o.a AMC) zien dat het medicijn, subcutaan toegediend in een dosis van 150 mg, na zestien weken een aanzienlijke afname van klachten teweegbrengt.³ Het middel blijft vervolgens ten minste twee jaar werkzaam. De verwachting is dat een Bechterew-patiënt zo om de vier weken een injectie met het nieuwe middel moet krijgen. De bestaande medicijnen bestrijden de ontstekingen, maar niet bij iedereen. Ook hadden ze geen effect op de vergroeiingen. Het nieuwe medicijn doet dat wel. Secukinumab remt de activiteit van interleukine-17, hetgeen een aanwijzing is dat dit een cruciale rol speelt in de wijze van ontstaan en ontwikkeling van de ziekte.

Bewegen

Bij Bechterew geldt dat 'rust roest'. Beweging geeft verbetering, terwijl rust juist verslechtering geeft. Door in beweging te blijven, zorgt de patiënt ervoor dat de gewrichten soepel blijven. Een fysiotherapeut of oefentherapeut helpt door middel van oefeningen de rug beweeglijk te houden en dit vermindert de kans op vergroeiingen.

Leefregels

Door bepaalde leefregels in acht te nemen, kan de patiënt de gevolgen van Bechterew beperken. Het belangrijkste is het vinden van een goed evenwicht tussen beweging en rust. Andere leefregels zijn: voorkom overgewicht, blijf niet te lang in dezelfde houding zitten of staan (wissel staan, zitten en liggen af), ga niet over grenzen, lig zo plat mogelijk in bed en afwisselend op rug en buik, belast de rug niet te zwaar (door bijvoorbeeld zware dingen te tillen), buk zo weinig mogelijk en werk niet in gebogen houding, ga een paar keer per week sporten, zorg zowel thuis als op het werk voor een goede stoel.

Brood / Bron: Istock.com/LyashikBrood / Bron: Istock.com/Lyashik

Zetmeelarm of zetmeelvrij dieet

Een zetmeelarm dieet kan de klachten doen verminderen bij mensen die HLA-B27 positief zijn (zie boven). Zetmeel komt voor in: knolgewassen, zoals aardappelen; peulvruchten; granen, zoals tarwe, mais en rijst; graanproducten, bijvoorbeeld brood en pasta; bewerkte levensmiddelen, zoals margarine, koekjes, deegwaren, chocolade, chips, vleesproducten, zuivel en snacks; gedestilleerde dranken; bindmiddel.

Kenniscentrum

In VU medisch centrum in Amsterdam bestaat sinds 2006 een Kenniscentrum voor de ziekte van Bechterew, waar patiënten met deze ziekte uitgebreid worden gecontroleerd en de nieuwste behandelingen kunnen krijgen.

VU medisch centrum in Amsterdam



Noten:
  1. http://nl.wikipedia.org/wiki/Ziekte_van_Bechterew
  2. Rashid T, Wilson C, Ebringer A. The link between ankylosing spondylitis, Crohn's disease, Klebsiella, and starch consumption. Clin Dev Immunol. 2013;2013:872632. doi: 10.1155/2013/872632. Epub 2013 May 27.
  3. Dominique Baeten, M.D., Joachim Sieper, M.D., Jürgen Braun, M.D., Xenofon Baraliakos, M.D., Maxime Dougados, M.D., Paul Emery, F.R.C.P., Atul Deodhar, M.D., Brian Porter, M.D., Ph.D., M.P.H., Ruvie Martin, Ph.D., Mats Andersson, M.Sc., Shephard Mpofu, M.D., and Hanno B. Richards, M.D., for the MEASURE 1 and MEASURE 2 Study Groups. Secukinumab, an Interleukin-17A Inhibitor, in Ankylosing Spondylitis.N Engl J Med 2015; 373:2534-2548December 24, 2015DOI: 10.1056/NEJMoa1505066

Lees verder

© 2011 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Rugpijn: de ziekte van Bechterew – symptomen en behandelingRugpijn: de ziekte van Bechterew – symptomen en behandelingDe ziekte van Bechterew is een aandoening aan de wervelkolom die rugpijn veroorzaakt. Lees meer over de oorzaak, symptom…
Ziekte van Bechterew: symptomen, diagnose en behandelingZiekte van Bechterew: symptomen, diagnose en behandelingDe ziekte van Bechterew (ook bekend als syndroom van Bechterew of spondylitis ankylopoëtica) is een vorm van ontsteking…
Reuma: de ziekte van BechterewReuma: de ziekte van BechterewSpondylitis ankylopoetica ofwel, de ziekte van Bechterew, is een reumatische aandoening waarbij vooral gewrichtsontsteki…
Ziekte van Bechterew of Spondylitis ankylopoetica: symptomenZiekte van Bechterew of Spondylitis ankylopoetica: symptomenEen chronische ontsteking van de gewrichten tussen het heiligbeen en de darmbeenderen (sacro-iliacale gewrichten), en va…

Bloed ophoesten: oorzaken, symptomen, griep, longontstekingBloed ophoesten: oorzaken, symptomen, griep, longontstekingBloed ophoesten: de oorzaken, symptomen, gevolgen het gevaar en ziekten als tuberculose, longontsteking en longkanker. B…
Blaasstenen, hoe kom je er vanaf?Blaasstenen, hoe kom je er vanaf?Blaasstenen: symptomen, klachten, pijn, vergruizen, behandeling en verwijderen. Een blaassteen is een steen in de urineb…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Mehlauge, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Dominique Baeten, M.D., Joachim Sieper, M.D., Jürgen Braun, M.D., Xenofon Baraliakos, M.D., Maxime Dougados, M.D., Paul Emery, F.R.C.P., Atul Deodhar, M.D., Brian Porter, M.D., Ph.D., M.P.H., Ruvie Martin, Ph.D., Mats Andersson, M.Sc., Shephard Mpofu, M.D., and Hanno B. Richards, M.D., for the MEASURE 1 and MEASURE 2 Study Groups. Secukinumab, an Interleukin-17A Inhibitor, in Ankylosing Spondylitis.N Engl J Med 2015; 373:2534-2548December 24, 2015DOI: 10.1056/NEJMoa1505066
  • H. Vinke, S. Erlandsson, S. Kollaard: Ziekte van Bechterew zorgboek, Stichting September, 2006.
  • http://www.medicinfo.nl/%7Bd714b1ea-7eef-4883-ac78-732ec004c81f%7D
  • http://www.kiesbeter.nl/medische-informatie/medische-encyclopedie/spondylitis-ankylopoetica/
  • http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/zetmeel.aspx
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Ziekte_van_Bechterew
  • Rashid T, Wilson C, Ebringer A. The link between ankylosing spondylitis, Crohn's disease, Klebsiella, and starch consumption. Clin Dev Immunol. 2013;2013:872632. doi: 10.1155/2013/872632. Epub 2013 May 27.
  • Afbeelding bron 1: Istock.com/monkeybusinessimages
  • Afbeelding bron 2: Suttha Burawonk/Shutterstock
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/Tatiana Volgutova
  • Afbeelding bron 4: Istock.com/anna1311
  • Afbeelding bron 5: IStock.com/Pavel Losevsky
  • Afbeelding bron 6: Istock.com/Lyashik
Reacties

H. de Groot, 20-03-2017
Zijn er bijwerkingen van de biologicals? De huidige medicaties geven veel maagklachten.
Ben dus op zoek naar medicatie die pijn en klachten kan bestrijden. Mijn leeftijd is 66. Beweeg veel en gelukkig nog soepel van lijf.
Groet Hans Reactie infoteur, 03-04-2017
Mogelijke bijwerkingen van biologische reumaremmers zijn volgens het Reumafonds onder meer infecties, koorts, hoofdpijn, een tekort aan witte bloedlichaampjes en huidirritatie op de plaats van de injectie (roodheid, zwelling, jeuk, blauwe plekken, pijn).

Judith, 09-08-2015
Hallo,
interessant artikel. Ik heb sinds 2010 de diagnose Bechterew. U zegt dat wetenschappers nog niet weten wat het verband is tussen HLA B27 en Bechterew, maar dat is niet helemaal waar. Er is een verband tussen HLA B27, Bechterew en een bacterie in de Klebsiellavariant gevonden door een Engelse arts genaamd Alan Ebringer. Google op zijn naam en je vindt allerlei interessante artikelen hierover.
Deze arts raadt mensen met Bechterew aan zetmeelarm te eten (dus geen brood, pasta, aardappels etc.). Ik ben niet lang na mijn diagnose begonnen met een zetmeelvrij dieet en ben nu nagenoeg klachtenvrij. Kijk voor recepten op almondfigtree.wordpress.com
@ Mgh Eijmers: die knobbels zouden kalkafzettingen kunnen zijn. Een overblijfsel van onstekingshaarden. Ik heb afzettingen aan de gewrichten van mijn vingers.

Judith. Reactie infoteur, 18-08-2015
Bedankt voor de informatie! Ik heb het betreffende onderzoek opgezocht en verwerkt in het onderhavige artikel. Ik hoop dat veel mensen hier hun voordeel mee mogen doen.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 29-02-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.